Marine Archaeology: જીવનમાં સાહસ સાથે સારા પૈસા જોઈએ છે? મરીન આર્કિયોલોજિસ્ટ બનો, જાણો અભ્યાસક્રમ, નોકરીની તકો વિશે

Marine Archaeology career: શું તમે સાહસના ચાહક છો? સમુદ્ર અને તેના ઊંડાણમાં છુપાયેલી વસ્તુઓ વિશે જાણવાનું પસંદ કરો છો? જો જવાબ હા છે, તો મરીન આર્કિયોલોજી (Marine Archaeology) તમારા માટે શ્રેષ્ઠ કારકિર્દી વિકલ્પ બની શકે છે. આ ક્ષેત્રમાં ઘણી કમાણી સાથે રોમાંચક જીવન જીવવાની તક મળી શકે છે. આ જ કારણ છે કે આજકાલ ઘણા યુવાનો આ ક્ષેત્રને પસંદ કરી રહ્યા છે. જો તમને રહસ્યમય દરિયાઇ જીવન અને તેના તળિયે છુપાયેલા સંસાધનોનું સંશોધન કરીને માનવ સંસ્કૃતિના વિકાસના રહસ્યોને ઉકેલવામાં રસ હોય તો તમે મરીન આર્કિયોલોજિસ્ટ (Marine Archaeologist) બની શકો છો.

તમે આ ક્ષેત્રમાં કેવી રીતે કારકિર્દી બનાવી શકો છો? મને નોકરી ક્યાં મળશે? પગાર પેકેજ શું છે? કોર્સ ક્યાં કરવો? મરીન આર્કિયોલોજી કારકિર્દી વિકલ્પોની સંપૂર્ણ વિગતો આગળ આપવામાં આવી રહી છે.

મરીન આર્કિયોલોજી શું છે?

દરિયાઈ પુરાતત્વ મહાસાગરો અને સમુદ્રોની ઊંડાઈમાં દફનાવવામાં આવેલી ઐતિહાસિક વસ્તુઓના ખોદકામ સાથે સંબંધિત છે. જેમાં પાણીની નીચે મળેલા અવશેષો દ્વારા માનવ જીવનનો ઈતિહાસ, તેની વર્તણૂક અને સંસ્કૃતિનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે. ત્રેતાયુગમાં બનેલો રામ સેતુ કે દ્વાપર યુગમાં બંધાયેલ કૃષ્ણની દ્વારકાપુરીના ખંડેર સેંકડો વર્ષો સુધી સમુદ્રના ઊંડાણમાં છુપાયેલા રહ્યા. પરંતુ નેશનલ ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ ઓશનોગ્રાફીને (National Institute of Oceanography) ગુજરાતના કાઠિયાવાડ વિસ્તારમાં અરબી સમુદ્રની અંદર પ્રાચીન દ્વારકાના અવશેષો મળ્યા હતા. આ શોધ પછી પ્રાચીન ભારતના ઈતિહાસને નવા પરિપ્રેક્ષ્યથી જોવામાં આવ્યો છે.

હવે ભારત સરકાર મરીન આર્કિયોલોજીના ક્ષેત્રમાં અભ્યાસ અને સંશોધનને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. આમાં ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્રના દરિયાકાંઠે લોથલ ખાતે દેશનું પ્રથમ નેશનલ મેરીટાઇમ હેરિટેજ મ્યુઝિયમ સ્થાપિત કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ સાથે મરીન આર્કિયોલોજી ક્ષેત્રે કારકિર્દીના નવા વિકલ્પો ઉપલબ્ધ થશે.

મરીન આર્કિયોલોજિસ્ટનું કામ

દરિયાઈ પુરાતત્વવિદો (Marine Archaeologist) સમુદ્ર, નદીઓ, તળાવો અને અન્ય જળ સંસાધનોની નીચે દટાયેલા અવશેષો, ઇમારતો અથવા ખંડેરોને શોધીને વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ કરે છે. આ માટે તેઓ લેટેસ્ટ ટેક્નોલોજીનો સહારો લે છે જેથી માનવ ઇતિહાસ વિશે સચોટ માહિતી મેળવી શકાય. આ વ્યાવસાયિકો સમુદ્રના તળમાંથી જહાજો અને અન્ય વસ્તુઓ ખોદવા સિવાય વર્ષોથી ડૂબી ગયેલી સંસ્કૃતિઓનું અન્વેષણ કરે છે.

કેવી રીતે બની શકાય મરીન આર્કિયોલોજિસ્ટ?

મરીન આર્કિયોલોજિસ્ટ કોર્સ કરવા માટે વિજ્ઞાન વિષય સાથે 12મું પાસ હોવું ફરજિયાત છે. આ પછી મરીન આર્કિયોલોજીમાં ગ્રેજ્યુએશન કરી શકાય છે. 12માં સારા માર્ક્સ સાથે ઈતિહાસનું જ્ઞાન હોય તો સરળતાથી એડમિશન થઈ જાય છે. આ ક્ષેત્રમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન કરવા માટે, માન્ય યુનિવર્સિટીમાંથી ઓછામાં ઓછા 50% માર્ક્સ સાથે સ્નાતકની ડિગ્રી જરૂરી છે. કેટલીક યુનિવર્સિટીઓ પ્રવેશ પરીક્ષાના આધારે પોસ્ટ-ગ્રેજ્યુએશન કોર્સમાં પ્રવેશ આપે છે.

મરીન આર્કિયોલોજી સાથે સંબંધિત ટોચના અભ્યાસક્રમો

ડિપ્લોમા અભ્યાસક્રમો 1. ભારતીય પુરાતત્વમાં ડિપ્લોમા 2. પુરાતત્વમાં અનુસ્નાતક ડિપ્લોમા

અંડરગ્રેજ્યુએટ અભ્યાસક્રમો 1. BA – ભારતીય ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ અને પુરાતત્વ 2. BA – પુરાતત્વ અને સંગ્રહશાસ્ત્ર

અનુસ્નાતક અભ્યાસક્રમો 1. MA – પુરાતત્વ 2. MA – પ્રાચીન ભારતીય ઇતિહાસ અને પુરાતત્વ 3. MSc – પુરાતત્વ

ડોક્ટરેટ અભ્યાસક્રમો 1. એમફીલ – પ્રાચીન ભારતીય ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ અને પુરાતત્વ 2. પીએચડી – પ્રાચીન ભારતીય ઇતિહાસ, સંસ્કૃતિ અને પુરાતત્વ

મરીન આર્કિયોલોજિમાં જોબ સ્કોપ

આજકાલ મરીન આર્કિયોલોજીમાં કારકિર્દીની સંભાવનાઓ વધી રહી છે. આનું મુખ્ય કારણ દેશમાં અન્ડરવોટર ટુરિઝમનો વિકાસ અને આ ક્ષેત્ર તરફ લોકોનો વધતો રસ છે. હવે વિશ્વભરની સરકારો અને સંશોધન સંસ્થાઓ સમુદ્ર કે સરોવરની નીચેની દુનિયાને શોધવા માટે નિષ્ણાત દરિયાઈ પુરાતત્વવિદોની સેવાઓ લઈ રહી છે. દેખીતી રીતે આ ક્ષેત્રમાં નોકરીઓનું સર્જન થઈ રહ્યું છે. પ્રતિભાશાળી ઉમેદવારોને સરકારી અને ખાનગી સંસ્થાઓમાં સરળતાથી નોકરી મળે છે.

અધ્યાપનમાં રસ ધરાવતા ઉમેદવારો વિવિધ કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં લેક્ચરર અથવા પ્રોફેસરની નોકરી શોધી શકે છે. મરીન આર્કિયોલોજી કોર્સ કર્યા પછી, ઉમેદવારો ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ, ભારતીય ઐતિહાસિક સંશોધન પરિષદ, રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલયો, ખાનગી સંગ્રહાલયો, સાંસ્કૃતિક ગેલેરીઓ, યુનિવર્સિટીઓ, કોલેજો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં નોકરી માટે અરજી કરી શકે છે.

પગાર ધોરણ

કારકિર્દીની શરૂઆતમાં સરેરાશ 3.5 થી 4.5 લાખ રૂપિયાનું પેકેજ મળે છે. કેટલાક વર્ષોના અનુભવ પછી, દરિયાઈ પુરાતત્વવિદોને આશરે રૂ. 6 થી 8 લાખનું પેકેજ ઓફર કરવામાં આવે છે. વેતન યોગ્યતાના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે જે અનુભવ સાથે વધતું રહે છે. સરકારી વિભાગોમાં વરિષ્ઠ પુરાતત્વવિદોને વાર્ષિક 10 લાખ રૂપિયાનો પગાર મળે છે. કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં પગાર અને અન્ય સુવિધાઓ સરકારી નિયમોના આધારે આપવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો: Maharashtra : ભિવંડીના બંધ કાપડના કારખાનામાં ભીષણ આગ, કરોડોની સંપત્તિ બળીને ખાખ

આ પણ વાંચો: Maharashtra Corona Cases: મહારાષ્ટ્રમાં ન ઘટી કોરોનાની રફતાર, આંકડો ફરી 41 હજારને પાર અને 29ના મોત