Union Budget 2023: બજેટમાં Digital India પર ભાર! ડિજિટલ લાઈબ્રેરીથી લઈ ઈ-કોર્ટ, જાણો કોને થશે ફાયદો
ગામડાઓમાં ડિજિટલ લાઇબ્રેરીના પ્રચારની સાથે, વિવાદોનો વહેલામાં વહેલી તકે નિકાલ કરવા ઇ-કોર્ટ માટે પણ જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. નાણામંત્રીએ બજેટની શરૂઆતમાં જ કહ્યું હતું કે, આ અમૃતકાળનું પહેલું બજેટ છે. તેમણે કહ્યું કે આ બજેટમાં સાત પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરવામાં આવી છે.
સંસદમાં 2023-24નું બજેટ 2023 રજૂ કરતાં નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે ડિજિટલ ઈન્ડિયા અને ગ્રામીણ ભારતના વિકાસને લઈને ઘણી જાહેરાતો કરી છે. ગામડાઓમાં ડિજિટલ લાઈબ્રેરીના પ્રચારની સાથે વિવાદોનો વહેલામાં વહેલી તકે નિકાલ કરવા ઈ-કોર્ટ માટે પણ જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. નાણામંત્રીએ બજેટની શરૂઆતમાં જ કહ્યું હતું કે, આ અમૃતકાળનું પહેલું બજેટ છે. તેમણે કહ્યું કે આ બજેટમાં સાત પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરવામાં આવી છે.
કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કેન્દ્રીય બજેટ 2023માં સમગ્ર દેશમાં તમામ વય જૂથોના લોકોના જીવનમાં સુધારો કરવા માટે ઘણી નવી પહેલોની જાહેરાત કરી છે. સરકારનો પ્રયાસ ડિજિટલ ઈન્ડિયાના કોન્સેપ્ટને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. જે અંતર્ગત નેશનલ ડિજિટલ લાઈબ્રેરી, ડેટા સેન્ટર અને ડિજી લોકર જેવી ટેક્નોલોજીને અપગ્રેડ અને સમૃદ્ધ કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે.
કેન્દ્રીય નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે તેમના બજેટ ભાષણમાં જણાવ્યું હતું કે વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સ્ટાર્ટ-અપ્સને અનામી ડેટાની ઍક્સેસ સક્ષમ કરવા માટે સરકાર નેશનલ ડેટા ગવર્નન્સ પોલિસી પર કામ કરી રહી છે. આનાથી સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને શિક્ષણવિદો દ્વારા સંશોધનને પ્રોત્સાહન મળશે.
નેશનલ ડેટા પોલિસી શું છે?
કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે બજેટમાં નેશનલ ડેટા ગવર્નન્સ પોલિસી રજૂ કરી છે. આનાથી અનામી ડેટા એક્સેસ કરવામાં મદદ મળશે. સરકાર 5G સેવાઓનો ઉપયોગ કરીને એપ્સ વિકસાવવા માટે એન્જિનિયરિંગ સંસ્થાઓમાં 100 લેબ સ્થાપવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે. સરકારના આ નિર્ણયથી સ્માર્ટ ક્લાસરૂમની કલ્પનાને વેગ મળશે. શિક્ષણની વ્યાપક પહોંચને સક્ષમ કરવા માટે નવી તકો આવશે.
ડેટા સેન્ટરનો ઉદ્દેશ્ય ગોપનીય નીતિઓ અને ધોરણોના અનુપાલનમાં સુધારો કરવા ઉપરાંત, સામાન્ય નાગરિકોને વધુ જાગૃત બનાવવા, સંબંધિત વિષય અને ચિંતા સાથે તેમના જોડાણને સુનિશ્ચિત કરવા ઉપરાંત, રાષ્ટ્રીય મહત્વના ડેટાની ઉપલબ્ધતા વધારવાનો છે.
ડ્રાફ્ટ 2022માં કરવામાં આવ્યો
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી મંત્રાલયે મે 2022માં જાહેર પરામર્શ માટે આ નીતિનો ડ્રાફ્ટ બહાર પાડ્યો હતો. ડિજિટલ ઈન્ડિયા કોર્પોરેશન હેઠળ, ઈન્ડિયા ડેટા મેનેજમેન્ટ ઓફિસ (IDMO)ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી અને ખાનગી સંસ્થાઓ દ્વારા બિન-વ્યક્તિગત ડેટા શેર કરવા માટે કેટલીક માર્ગદર્શિકા તૈયાર કરવામાં આવી હતી.
ડેટા સેન્ટર શું છે?
ડેટા સેન્ટરમાં કંપનીની IT પ્રવૃત્તિઓ અને સાધનોને વિવિધ પ્રકારની સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે. જેમ કે ડેટા સ્ટોરેજ, માહિતીની પ્રક્રિયા કરવી અને તેને બીજી જગ્યાએ મોકલવી. આજકાલ આવા ડેટા સેન્ટરની માંગ વધી છે. વિશ્વની તમામ મોટી કંપનીઓ પોતપોતાના કેન્દ્રો ચલાવે છે. ભારતમાં વધી રહેલી IT પ્રવૃત્તિઓને ધ્યાનમાં રાખીને ડેટા સ્ટોરેજને મહત્વ આપવામાં આવી રહ્યું છે.
ડીજી લોકર એક્સ્ટેન્શન
કેન્દ્રીય નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે બજેટમાં ડિજી લોકરની સેવાનો વિસ્તાર કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું છે કે વિવિધ સરકારી એજન્સીઓ, નિયમનકારી સંસ્થાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવેલી વ્યક્તિઓની ઓળખ અને સરનામાને મેચ કરવા અને અપડેટ કરવા માટે ડિજી લોકર સેવા અને આધાર વિકસાવવામાં આવશે.
નાણામંત્રીએ કહ્યું કે વ્યક્તિઓ માટે ડિજીલોકરમાં ઉપલબ્ધ દસ્તાવેજોનો વ્યાપ વધારવામાં આવશે. આ હેઠળ આધાર પીએમ જન ધન યોજના, વીડિયો કેવાયસી, ઈન્ડિયા સ્ટેક અને યુપીઆઈ સહિત તમામ ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને ફિનટેક સેવાઓ માટે સુવિધા આપવામાં આવી છે.
ડિજી લોકર ક્યારે શરૂ થયું?
ડિજીલોકરને પીએમ મોદીએ જુલાઈ 2015માં લોન્ચ કર્યું હતું અને તે સરકારનું અધિકૃત ઓનલાઈન ડિજિટલ દસ્તાવેજ સ્ટોરેજ પ્લેટફોર્મ છે. અત્યાર સુધી આ પ્લેટફોર્મ મોટાભાગે ફક્ત વ્યક્તિઓ માટે જ ઉપલબ્ધ હતું. હવે નવી પહેલ હેઠળ વ્યવસાયોને ડિજિટલ દસ્તાવેજો પણ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે.
નેશનલ ડિજિટલ લાઈબ્રેરી
નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે તેમના બજેટ પ્રસ્તાવમાં બાળકો અને કિશોર વયના લોકોના અભ્યાસ માટે નવા દરવાજા ખોલ્યા છે. તેમણે ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા પુસ્તકોની પહોંચ વધારવા માટે નેશનલ ડિજિટલ લાઈબ્રેરી બનાવવાની પણ જાહેરાત કરી છે. વાસ્તવમાં સરકાર શિક્ષણ ક્ષેત્રમાં ડિજિટલ ક્રાંતિ લાવવા માંગે છે. તેથી સરકારના નવા બજેટમાં પણ ટેક સેક્ટરના હિસાબે વિચારણા કરવામાં આવી રહી છે.
ડિજિટલ લાઇબ્રેરીની સ્થાપનાથી એડ-ટેક સેક્ટરના વિસ્તરણનો અવકાશ વધ્યો છે. આનાથી ડિજિટલ શિક્ષણને પ્રોત્સાહન મળશે. આનાથી મોટાભાગે એવા વિદ્યાર્થીઓને ફાયદો થશે જેઓ કોવિડ રોગચાળાના સમયગાળા દરમિયાન પાછળ રહી ગયા હતા.
