Importance of Dakshina : દક્ષિણા વગર અધૂરું રહે છે યજ્ઞ- અનુષ્ઠાન, ક્યારે અને કેટલી આપવી જોઈએ પંડિતને દક્ષિણા
પૂજામાં આપવામાં આવેલી દક્ષિણા એ એક દેવીનું નામ છે જે યજ્ઞની પત્ની છે, તેથી દક્ષિણા વિના કોઈ પણ યજ્ઞ ક્યારેય પૂરો થઈ શકતો નથી, પૂજા પછી ક્યારે, કોને, કેટલું અને શા માટે આપવું જોઈએ આવો જાણીએ.
કોઈપણ ધાર્મિક વિધિ, અનુષ્ઠાન વગેરેમાં દક્ષિણાનું ખૂબ મહત્વ છે. ‘દક્ષિણા’ (Dakshina) શબ્દમાં ભેટ, ઉપહાર, ફી, તમામના ભાવ સમાયેલા છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, કોઈના સન્માનમાં પૈસા આપવા એ ‘દક્ષિણા’ છે. તેને મહેનતાણું કરતાં વધુ આપવામાં આવે છે. મહેનતાણું અને ‘દક્ષિણા’ વચ્ચે આ મૂળભૂત તફાવત છે.
દક્ષિણા વિના યજ્ઞ નિરર્થક છે કોઈપણ યજ્ઞનું મહત્વ માત્ર દક્ષિણાથી જ છે. વાસ્તવમાં દક્ષિણા એ એક દેવીનું નામ છે જે યજ્ઞની પત્ની છે. દક્ષિણા અર્ધાંગિની હોવાથી, આ રીતે કોઈ પણ યજ્ઞ દક્ષિણા વિના ક્યારેય પૂર્ણ થઈ શકતો નથી. ગીતા અનુસાર એ જ યજ્ઞ સાત્ત્વિક છે, જે શાસ્ત્રોની સૂચના અનુસાર કરવામાં આવે છે.
જે યજ્ઞ શાસ્ત્રોના આદેશોનો અનાદર કરીને અને પૂજારીઓને દક્ષિણા આપ્યા વિના અને શ્રદ્ધા વગર કરવામાં આવે છે, તે તામસિક યજ્ઞ છે. જે વ્યક્તિ દક્ષિણા વગર આવા યજ્ઞ કરે છે તેને ન તો ખ્યાતિ મળે છે અને ન તો સુખ અને પરમ ગતિ પ્રાપ્ત થાય છે. કહેવાનો અર્થ એ છે કે તેમના દ્વારા કરવામાં આવેલ યજ્ઞ નિરર્થક બને છે.
કોને કેટલી દક્ષિણા આપવી જોઈએ? એવું માનવામાં આવે છે કે યજ્ઞ. વગેરે પૂર્ણ થયા બાદ પુજારીને યોગ્ય દક્ષિણા આપવી જોઈએ. જો કોઈ વ્યક્તિ સમૃદ્ધ છે, તો તેને સામાન્ય કરતા બમણી દક્ષિણા આપીને ખુશ થવું જોઈએ અને જો કોઈ વ્યક્તિ ખૂબ સમૃદ્ધ એટલે કે શ્રીમંત હોય, તો તેને ત્રણ ગણી દક્ષિણા (દક્ષિણા) આપવી જોઈએ. જો કોઈ ગરીબ છે, તો તેણે સામાન્ય કરતાં અડધી દક્ષિણા આપવી જોઈએ અને જો કોઈ ખૂબ ગરીબ હોય, તો તેણે સામાન્ય કરતાં એક ચતુર્થાંશ દક્ષિણા આપવી જોઈએ.
દક્ષિણા ક્યારે આપવી જોઈએ? કોઈપણ પૂજા, હવન અથવા યજ્ઞ વગેરે પછી તરત જ દક્ષિણા આપવી જોઈએ. દક્ષિણા આપવામાં ક્યારેય વિલંબ ન થવો જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે પૂજા પછી દક્ષિણા સૌથી વધુ એક ઘાટી એટલે કે 24 મિનિટની અંદર આપવી જોઈએ. આ પછી દક્ષિણા સમય પ્રમાણે વધતી રહે છે, જો દક્ષિણા આપવામાં ના આવે તો બ્રહ્મ હત્યાનું પાપ લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં આપણે હંમેશા પૂજા પછી તરત જ દક્ષિણા આપવી જોઈએ.
નોંધ: અહી આપવામાં આવેલી જાણકારી ધાર્મિક આસ્થા અને લોક માન્યતાઓ પર આધારિત છે. જેનો કોઈ જ વૈજ્ઞાનિક પ્રમાણ નહીં. સામાન્ય જનરૂચિને ધ્યાનમાં રાખીને અહી પ્રસ્તુત કરવામાં આવી છે.
આ પણ વાંચો : Horoscope Today : દૈનિક રાશિફળ તુલા 11 ઓગસ્ટ : પ્રોપર્ટીને લગતું કોઈપણ અટકેલું કામ પણ ફરી શરૂ થઈ શકે
