
1962માં બનેલી ક્યુબા મિસાઈલ કટોકટીએ વિશ્વને અણુયુદ્ધના દરવાજા સુધી લઈ ગઈ હતી. સોવિયેત યુનિયને ક્યુબામાં અણુ મિસાઇલ્સ ગોઠવી, જેને કારણે માત્ર 13 દિવસમાં દુનિયાભરમાં ભયનો માહોલ છવાઈ ગયો હતો. જો કે, અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ જ્હોન એફ. કેનેડી અને રશિયાના નેતા નિકિતા ક્રિશ્ચેવ વચ્ચે થયેલી ગુપ્ત વાટાઘાટોથી તણાવ હળવો થયો અને યુદ્ધ ટળ્યું. આ કટોકટી એ ઊંડાણથી સમજાવ્યું કે એક જ નિર્ણાયક ક્ષણે સમગ્ર માનવજાતીનો અંત આવી શકે.

આજે પણ વિશ્વમાં ઘણાં એવા ક્ષેત્રો છે જ્યાં મોટાપાયે યુદ્ધની શક્યતા છે. તાઇવાન સ્ટ્રેઇટ, દક્ષિણ ચીની સમુદ્ર, યુક્રેન-રશિયા બોર્ડર, ઉત્તર કોરિયા અને દક્ષિણ કોરિયા વચ્ચેનો તણાવ, ઇરાન અને ઇઝરાયલ વચ્ચેની રકઝક, ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચેનો કાશ્મીર વિવાદ અને આર્કટિક ક્ષેત્રમાં ચાલી રહેલા નવો ટક્કર વિસ્તાર – આ તમામ જગ્યાઓ વિશ્વયુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતિ ઊભી કરી શકે છે.

આ તમામ તણાવગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં અસ્થિરતાનું સ્તર દિવસેને દિવસે વધી રહ્યું છે. જો યુદ્ધે ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કર્યું તો તેની અસર માત્ર સૈનિક મોરચાએ નહીં પણ વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થા, વેપાર, ટેકનોલોજી અને જીવનશૈલી પર પણ થશે. ખાસ કરીને ચીન અને તાઇવાન વચ્ચે યુદ્ધ સર્જાય તો સમગ્ર વિશ્વમાં સેમીકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેન ખોરવાઈ શકે છે, જે દરેક ઈલેક્ટ્રોનિક ઉદ્યોગ માટે મોટો સંકટ ઊભો કરશે.

આજના વિશ્વના રાજકારણમાં એક નાના દેશમાં થયેલી અશાંતિ પણ મોટા ખંડોને પરાસ્ત કરી શકે છે. યુદ્ધ હવે માત્ર હથિયારોથી નહીં, પણ જાણકારી, ટેકનોલોજી, સાઇબરસ્પેસ અને અર્થતંત્રના માધ્યમથી પણ લડવામાં આવે છે. તેથી, શાંતિ માટેની સહકારની રાજનીતિ અને વૈશ્વિક સંવાદ આજે પહેલા કરતા વધુ જરૂરી બની ગઈ છે.