કાનુની સવાલ: બીજા લગ્ન પછી ‘બાળકના પિતા’નું નામ બદલવા માટેની કાનૂની પ્રક્રિયા શું હોય છે?
કાનુની સવાલ: જો કોઈ મહિલાએ બીજા લગ્ન કર્યા હોય અને તે તેના પહેલા પતિના બાળકના નામમાં તેના બીજા પતિનું નામ ઉમેરવા માંગતી હોય તો આ માટે ભારતમાં કેટલીક કાનૂની પ્રક્રિયાઓનું પાલન કરવું પડશે. તે સંપૂર્ણપણે બાળક કોના બાળક તરીકે કાયદેસર રીતે નોંધાયેલ છે અને તેના સગા પિતા સંમતિ આપે છે કે નહીં તેના પર આધાર રાખે છે. બાળકના જન્મ પ્રમાણપત્ર પર પિતાનું નામ બદલવું એ એક જટિલ કાનૂની પ્રક્રિયા છે. આ માટે નીચેના ડોક્યુમેન્ટ્સ અને શરતો પૂર્ણ કરવી આવશ્યક છે.
દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા: જો બીજો જીવનસાથી બાળકને પોતાનું નામ આપવા માંગતો હોય તો તેણે કાયદેસર રીતે બાળકને દત્તક લેવું પડશે.
હિન્દુ દત્તક અને જાળવણી અધિનિયમ 1956 હેઠળ જો સગા પિતા જીવંત હોય તો તેમની સંમતિ જરૂરી રહેશે. જો સગા પિતા સંમતિ ન આપે તો માતાએ કોર્ટમાં સાબિત કરવું પડશે કે પહેલો પતિ બાળકના ઉછેરમાં ફાળો આપી રહ્યો નથી. દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી બાળક માટે નવા ડોક્યુમેન્ટ્સ બનાવી શકાય છે, જેમાં બીજા પતિનું નામ પિતા તરીકે દર્શાવવામાં આવે છે. સરકારી દસ્તાવેજોમાં પિતાના નામમાં ફેરફાર- બાળકના આધાર કાર્ડ, સ્કૂલ રેકોર્ડ, પાસપોર્ટ અને અન્ય ડોક્યુમેન્ટ્સમાં પિતાનું નામ બદલવા માટે આ પ્રક્રિયાઓ અનુસરવામાં આવે છે:
આધાર કાર્ડ: આધાર નોંધણી કેન્દ્ર પર જઈને અને કોર્ટનો આદેશ બતાવીને નામ બદલી શકાય છે. શાળાના રેકોર્ડ્સ: જરૂરી ડોક્યુમેન્ટ્સ સાથે વિનંતી પત્ર શાળા વહીવટીતંત્રને સુપરત કરવો આવશ્યક છે. પાસપોર્ટ: પાસપોર્ટ ઓફિસમાં અરજી સાથે નવું જન્મ પ્રમાણપત્ર અને કાનૂની ડોક્યુમેન્ટ્સ સબમિટ કરવું આવશ્યક છે.
કાનૂની પડકારો અને સંભવિત વિવાદો: જો પહેલા જીવનસાથીએ બાળકની સંભાળ રાખવાની જવાબદારી લીધી હોય અને તે કોર્ટમાં વાંધો ઉઠાવે તો કોર્ટ સગા પિતાના અધિકારો અનામત રાખી શકે છે. કોર્ટ નક્કર કાનૂની આધાર વિના પિતાનું નામ બદલવાની મંજૂરી આપતી નથી. જો કોઈ વ્યક્તિ ખોટી માહિતી આપીને બાળકના પિતાનું નામ બદલવાનો પ્રયાસ કરે છે તો તેને ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 419 અને 420 હેઠળ ગુનો ગણી શકાય.
કાનૂની સલાહ જરૂરી: જો મામલો જટિલ હોય અને સગા પિતા સંમતિ ન આપતા હોય તો લાયક કૌટુંબિક વકીલ પાસેથી સલાહ લેવી શ્રેષ્ઠ રહેશે. દરેક રાજ્યમાં આ અંગે થોડા અલગ કાયદા હોઈ શકે છે તેથી કોર્ટ પાસેથી માર્ગદર્શન લેવું જરૂરી રહેશે.
નિષ્કર્ષ: બાળકના પિતાનું નામ બદલવું એ સરળ પ્રક્રિયા નથી અને તેના માટે યોગ્ય કાનૂની પગલાં લેવાની જરૂર છે. જો પહેલા જીવનસાથી સંમતિ આપે તો પ્રક્રિયા સરળ બની શકે છે. જો તે સંમત ન થાય તો બાળકને દત્તક લેવા માટે કાનૂની પ્રક્રિયાનું પાલન કરવું પડશે અથવા કોર્ટમાંથી આદેશ મેળવવો પડશે. કોઈપણ ખોટી રીતે નામ બદલવાનો પ્રયાસ કાનૂની કાર્યવાહીનો ભોગ બની શકે છે. (અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image: Symbolic Image)
Published On - 3:16 pm, Tue, 11 March 25
