History of city name : ‘કેદારનાથ ‘ના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
કેદારનાથ મંદિર હિંદુ ધર્મનું પ્રખ્યાત તીર્થસ્થળ છે, જે ભગવાન શિવના બાર જ્યોતિર્લિંગોમાંનું એક છે. તે ઉત્તરાખંડના ગઢવાલ હિમાલય ક્ષેત્રમાં, મંદાકિની નદીની કિનારે સ્થિત છે. અહીંનું હવામાન અતિશય કઠોર હોવાને કારણે મંદિર વર્ષમાં મર્યાદિત સમય માટે જ ખુલ્લું રહે છે.સામાન્ય રીતે એપ્રિલની અક્ષય તૃતીયાથી શરૂ કરીને નવેમ્બર મહિનાની કાર્તિક પૂર્ણિમા સુધી યાત્રાળુઓ માટે પ્રવેશ ઉપલબ્ધ રહે છે.
મહાભારતની કથાઓ મુજબ, કુરુક્ષેત્ર યુદ્ધ પછી પાંડવો પોતાના કરેલા પાપોનો પ્રાયશ્ચિત કરવા હિમાલયમાં ભગવાન શિવની ઉપાસના માટે આવ્યા. કહેવાય છે કે શિવ તેમને મળવા ઇચ્છતા ન હોવાથી બળદ, એટલે કે નંદીનું સ્વરૂપ ધારણ કરીને છુપાઈ ગયા.પરંતુ પાંડવો તેમને ઓળખી ગયા ત્યારે શિવ ધરતીમાં સમાઈ ગયા. એ સમયે બળદનો પીઠનો ભાગ કેદારનાથ ખાતે પ્રગટ થયો. બળદના અન્ય અંગો અલગ-અલગ સ્થળોએ પ્રગટ થયા, અને આ બધાં સ્થળોને મળીને ‘પંચકેદાર’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
માન્યતાઓ અનુસાર, આદિ શંકરાચાર્યે બદ્રીનાથ સહિત ઉત્તરાખંડના અનેક પ્રાચીન મંદિરો સાથે કેદારનાથ મંદિરનું પુનર્જીવન કર્યું હતું. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે તેમણે પોતાના અંતિમ ક્ષણો કેદારનાથમાં વિતાવી અને અહીં જ મહાસમાધિ પ્રાપ્ત કરી.કેદારનાથ હંમેશા હિંદુ યાત્રાળુઓ માટે પવિત્ર તીર્થસ્થળ રહ્યું છે. શૈવ, વૈષ્ણવ, નાથ પંથ તથા હિમાલયી સંતો માટે આ સ્થળ અનન્ય મહત્ત્વ ધરાવે છે. (Credits: - Wikipedia)
કેદારનાથના મુખ્ય ગર્ભગૃહમાં સ્થાપિત લિંગમનું સ્વરૂપ ત્રિકોણાકાર છે, જે તેને અન્ય જ્યોતિર્લિંગોથી વિશિષ્ટ બનાવે છે. મંદિરના પ્રવેશદ્વાર પાસે એક નાનું સ્તંભવાળું મંડપ છે, જેમાં પાર્વતી માતાની સાથે પાંચ પાંડવોની પ્રતિમાઓ સ્થાપિત છે. કેદારનાથની આસપાસ આવેલા તુંગનાથ, રુદ્રનાથ, મધ્યમહેશ્વર અને કલ્પેશ્વર મંદિરો સાથે મળીને પંચકેદાર તીર્થ પરંપરા રચાય છે. મંદિરના પ્રથમ હોલમાં પાંડવ ભાઈઓ, ભગવાન કૃષ્ણ, નંદી તથા શિવના રક્ષક વીરભદ્રની મૂર્તિઓ જોવા મળે છે,જ્યારે મુખ્ય હોલમાં દ્રૌપદી અને અનેક દેવતાઓની પ્રતિમાઓ સ્થાપિત છે. કેદારનાથની એક વિશેષતા એ છે કે અહીંના ત્રિકોણાકાર શિવલિંગ પર માનવીય માથાનું કોતરણીકામ જોવા મળે છે, જે સમાન રીતે શિવ પાર્વતીના લગ્નસ્થળે આવેલા નજીકના મંદિરમાં પણ જોવા મળે છે.મંદિરના પશ્ચિમ ભાગે આદિ શંકરાચાર્યની સમાધિ પણ સ્થિત છે. (Credits: - Wikipedia)
1962 પછી ચારધામ યાત્રા (બદ્રીનાથ, કેદારનાથ, ગંગોત્રી, યમુનોત્રી) માટે સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવી. 2013માં થયેલા ભારે પૂર અને ભૂસ્ખલનથી કેદારનાથ મંદિરને ભારે નુકસાન પહોંચ્યું, પરંતુ મંદિરનું ગર્ભગૃહ અક્ષત રહ્યું, જેને ચમત્કાર માનવામાં આવે છે.આજે કેદારનાથ યાત્રા લાખો શ્રદ્ધાળુઓ માટે આધ્યાત્મિક અને ધાર્મિક આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
