Knowledge : મુઘલોના શાસનમાં આ રીતે ઉજવવામાં આવતી હતી હોળી, અકબરથી લઈને અનેક મુઘલ બાદશાહો કરતા હતા આ કામ
Holi In Mughal Time: આજે દેશના દરેક ભાગમાં હોળી ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે મુઘલ શાસકોના સમયમાં હોળી કેવી રીતે ઉજવવામાં આવતી હતી. તો આજે જાણો કે મુઘલ કંઈ રીતે હોળી ઉજવતા હતા.
આજે આખો દેશ હોળી (Holi 2022) ધૂળેટી ના રંગોમાં રંગાયેલો છે. કલર ફેસ્ટિવલ હોળી (Colour Festival Holi) દેશભરમાં વિવિધ રંગો દ્વારા ઉજવવામાં આવી રહી છે. હોળી આજથી જ નહીં પરંતુ મુગલ કાળમાં (Holi In Mughal Time) પણ ઉજવવામાં આવતી હતી. ઘણી વખત હોળીના તહેવારને ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણ આપવામાં આવે છે અને કેટલાક લોકો તેને ઉજવવાનો ઇનકાર કરે છે. પરંતુ દેશની આ ગંગા-જમુનાના આ ધર્મમાં હોળી અહીં આજથી જ નહીં, પરંતુ ઘણા વર્ષોથી ઉજવવામાં આવે છે. મુઘલ કાળ દરમિયાન ઘણા મુઘલ શાસકો હોળીની ઉજવણી કરતા હતા અને તેમના શાસનમાં દરેક ધર્મના લોકો હોળી રમતા હતા.
આવી સ્થિતિમાં આપણે જાણીએ છીએ કે, મુઘલ કાળમાં હોળી કેવી રીતે ઉજવવામાં આવતી હતી અને કયા પુરાવા છે, જે દર્શાવે છે કે મુગલ કાળમાં પણ હોળીની ખૂબ જ ઉજવણી થતી હતી. તો આજે આપણે જાણીએ કે મુઘલ કાળમાં ઘણા વર્ષો પહેલાની હોળી વિશે શું પુરાવા મળે છે.
પ્રાચીન ભારતીય તહેવાર-હોળી
હોળી એ એક પ્રાચીન ભારતીય તહેવાર છે. જે તમામ ધર્મ અને જાતિના લોકો દ્વારા ઉજવવામાં આવે છે. ભારતમાં આવ્યા પછી પણ મુસ્લિમો પણ ખૂબ જ ધામધૂમથી હોળી રમે છે અને બાદશાહથી લઈને ફકીર સુધી બધા જ હોળી રમે છે અને આ પ્રથા ઘણા સમયથી ચાલી આવે છે. ધ સ્ક્રોલમાં પ્રકાશિત એક લેખ જણાવે છે કે, 13મી સદીમાં, અમીર ખુસરો (1253-1325) એ હોળી વિશે કેટલીક પંક્તિઓ લખી હતી, જે જણાવે છે કે તે સમયે પણ હોળીને લઈને કેવો ઉત્સાહ હતો. તેણે લખ્યું-
“ખેલૂંગી હોલી, ખાજા ઘર આયે, ધન-ધન ભાગ હમારે સજની, ખાજા આયે આંગન મેરે.”
આ સિવાય, મુઘલ શાસક અકબરે સહિષ્ણુતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું અને તેના શાસનકાળ દરમિયાન, તમામ તહેવારો સમાન ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવતા હતા અને આ પ્રથા ઔરંગઝેબ સિવાય તેના તમામ અનુગામીઓ દ્વારા અનુસરવામાં આવી હતી. 16મી સદીમાં, ઇબ્રાહિમ રાસ્કન (1548-1603) એ લખ્યું:
“આજ હોરી રે મોહન હોરી, કાલ હમારે આંગન ગારી દઈ આયો સો કોરી, અબ કે દૂર બૈઠે મૈયા ઢિંગ નિકાસો કુંજ બિહારી.”
જહાંગીર (1569-1627) તુઝુક-એ-જહાંગીરમાં લખે છે – ‘એક દિવસ હોળી છે અને એવું માનવામાં આવે છે કે તે વર્ષનો છેલ્લો દિવસ છે. જ્યારે સૂર્ય મીન રાશિમાં હોય ત્યારે તે ઈસ્ફંદર્મુધ મહિનામાં આવે છે. આ દિવસના એક દિવસ પહેલા લોકો તમામ શેરીઓમાં અગ્નિ પ્રગટાવે છે. આ પછી એકબીજાના માથા અને ચહેરા પર પાવડર લગાવવામાં આવે છે અને તે એક અદ્ભુત સમય છે. તે પછી તેઓ પોતાને સાફ કરે છે, કપડાં પહેરે છે અને બગીચાઓ અને ખેતરોમાં જાય છે.
હોળી કેવી રીતે ઉજવવામાં આવતી?
લાલ કિલ્લામાં ઈદની જેમ હોળીની ઉજવણી કરવામાં આવતી હતી અને તેને ‘ઈદ-એ-ગુલાબી’ અથવા ‘આબ-એ-પશી’ કહેવામાં આવતી હતી. યમુના કિનારે લાલ કિલ્લાની પાછળ મેળા ભરાતા હતા અને મોટી ભીડ એકઠી થતી હતી. નીચે ઘણા સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો અને કલાકારોના જૂથો ભેગા થયા હતા. આ દિવસે એવી સ્થિતિ હતી કે, જો કોઈ રાજા-રાણીની નકલ કરે તો કોઈને ખરાબ ન લાગે. રાણીઓ ઝરૂખામાંથી આનંદ માણતી. રાત્રે લાલ કિલ્લામાં ઉજવણી થતી હશે. બહાદુર શાહ ઝફરની હોળી તે સમયે ખૂબ પ્રખ્યાત હતી. આ મુઘલ શાસકો પણ હોળી ઉજવતા હતા.
આ પણ વાંચો: Holi 2022: આ બોલિવૂડ સ્ટાર્સ હોળીની નથી ઉજવતા, તેઓ રંગોથી દૂર રહે છે
આ પણ વાંચો: Kutch: રંગોના પર્વમાં રંગાયા સંતો-હરિભક્તો, ભુજ સ્વામીનારાયણ મંદિરમાં ફુલડોલ ઉત્સવ ઉજવાયો !
