આજે લોન્ચ થશે ભારતનું પહેલું પ્રાઈવેટ ‘Vikram-S’ રોકેટ, જાણો કેમ છે ખાસ?

દેશનું પ્રથમ પ્રાઈવેટ રોકેટ ‘વિક્રમ-એસ‘ આજે લોન્ચ થવા જઈ રહ્યું છે. આ રોકેટનું નિર્માણ હૈદરાબાદની સ્ટાર્ટ-અપ કંપની ‘સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસ’ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન એટલે કે ‘ઈસરો’ આજે શ્રીહરિકોટા સ્થિત તેના કેન્દ્રથી ભારતનું પ્રથમ ખાનગી રોકેટ ‘વિક્રમ-એસ’ લોન્ચ કરશે. તેના પ્રક્ષેપણ બાદ ખાનગી રોકેટ કંપનીઓ ભારતના સ્પેસ મિશનમાં પ્રવેશ કરશે. વિક્રમ-એસ રોકેટના પ્રથમ પ્રક્ષેપણની તૈયારીઓ પૂર્ણ કરી લેવામાં આવી છે. આનાથી દેશના અવકાશ ઉદ્યોગમાં ખાનગી ક્ષેત્રના પ્રવેશનો માર્ગ મોકળો થશે, જે દાયકાઓથી સરકારી માલિકીની ISRO દ્વારા પ્રભુત્વ ધરાવે છે.

2020માં કેન્દ્ર સરકારે સ્પેસ ઉદ્યોગને ખાનગી ક્ષેત્ર માટે ખોલ્યા બાદ ‘સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસ’ ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમમાં પગ મૂકનાર ભારતની પ્રથમ ખાનગી ક્ષેત્રની કંપની બની છે. ‘વિક્રમ-એસ’ રોકેટને આજે સવારે 11.30 વાગ્યે લોન્ચ કરવામાં આવશે. અગાઉ તેને 15 નવેમ્બરે લોન્ચ કરવાની યોજના હતી. સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ થયા બાદ ‘વિક્રમ-એસ’ 81 કિલોમીટરની ઉંચાઈએ પહોંચશે. આ રોકેટનું નામ ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમના પિતા સ્વર્ગસ્થ વૈજ્ઞાનિક વિક્રમ સારાભાઈના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.

‘પ્રારંભ’ નામનું મિશન બે સ્થાનિક અને એક વિદેશી ગ્રાહકના ત્રણ પેલોડ વહન કરશે. વિક્રમ-એસ સબ-ઓર્બિટલ ફ્લાઇટ ચેન્નાઈના સ્ટાર્ટઅપ સ્પેસ કિડ્ઝ, આંધ્ર પ્રદેશના સ્ટાર્ટઅપ એન-સ્પેસ ટેક અને આર્મેનિયન સ્ટાર્ટઅપ બાઝુમક્યુ સ્પેસ રિસર્ચ લેબના ત્રણ પેલોડ વહન કરશે. સ્કાયરૂટના અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે 6-મીટર-ઊંચુ રોકેટ વિશ્વના પ્રથમ એવા કેટલાક રોકેટ પૈકીનું એક છે જેમાં રોટેશનલ સ્ટેબિલિટી માટે 3-D પ્રિન્ટેડ સોલિડ પ્રોપેલન્ટ્સ છે.

ઈન્ડિયન નેશનલ સ્પેસ પ્રમોશન એન્ડ ઓથોરાઈઝેશન સેન્ટર (IN-SPACE) ના ચેરમેન પવન ગોએન્કાએ જણાવ્યું હતું કે, “ભારતમાં ખાનગી ક્ષેત્ર માટે આ એક મોટી છલાંગ છે. રોકેટના પ્રક્ષેપણ માટે અધિકૃત પ્રથમ ભારતીય કંપની બનવા બદલ સ્કાયરૂટને અભિનંદન.” કેન્દ્રીય કર્મચારી રાજ્ય મંત્રી જિતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે ભારત શ્રીહરિકોટાથી ‘સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસ’ દ્વારા વિકસિત પ્રથમ ખાનગી રોકેટ લોન્ચ કરીને ઇતિહાસ રચવા માટે તૈયાર છે. ઈસરોની માર્ગદર્શિકા હેઠળ તેઓ જઈ રહ્યા છે.

તેમણે કહ્યું કે સ્પેસ સેક્ટરમાં સુધારાએ સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે નવીન સંભાવનાઓ ખોલી છે અને ટૂંકા ગાળામાં લગભગ 102 સ્ટાર્ટ-અપ્સ સ્પેસ ડેબ્રિસ મેનેજમેન્ટ, નેનો-સેટેલાઇટ, લોન્ચ વ્હીકલ અને સંશોધન વગેરે ક્ષેત્રોમાં કામ કરી રહ્યા છે. મંત્રીના નિવેદન પર પ્રતિક્રિયા આપતા, Skyroot Aerospace એ સોશિયલ મીડિયા પર કહ્યું, “અમને અમારા મિશન પર ગર્વ છે જે ભારતીય ખાનગી ક્ષેત્ર માટે ઈતિહાસ રચવા જઈ રહ્યું છે અને અમારા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના સપનાને સાકાર કરશે.”

ઈસરોના અધ્યક્ષ એસ સોમનાથે આ મહિનાની શરૂઆતમાં બેંગલુરુમાં ‘પ્રરંભ’નું અનાવરણ કર્યું હતું. સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસના સહ-સ્થાપક પવન કે. ચાંદનાએ કહ્યું, “અમારી ટીમ દ્વારા મહિનાઓની નિંદ્રા વિનાની રાતો અને ઝીણવટભરી તૈયારીઓ પછી, અમે અમારા પ્રથમ લોન્ચ મિશન ‘પ્રારંભ’ની જાહેરાત કરવા માટે ખૂબ જ ઉત્સાહિત છીએ.