Indian Railways : ભંડોળની ફાળવણીથી લઈને અત્યાધુનિક સેવાઓથી સજ્જ છે ભારતીય રેલવે, જાણો અત્યાર સુધી કઈ કઈ કામગીરી કરવામા આવી
ભારતીય રેલ્વે વિશ્વના સૌથી મોટા નેટવર્ક તરીકે ઓળખાય છે. આમાં લગભગ 15 લાખ લોકો કામ કરી રહ્યા છે. વિશ્વમાં મહત્તમ સંખ્યામાં રોજગારી પૂરી પાડવી. દેશમાં લગભગ 66 હજાર કિલોમીટરનું રેલ્વે નેટવર્ક છે. તે વિશ્વના ત્રણ સૌથી મોટા રેલ્વે નેટવર્કમાંનું એક બન્યું.
ભારતીય રેલ્વે વિશ્વના સૌથી મોટા નેટવર્ક તરીકે ઓળખાય છે. તે લગભગ 1.5 મિલિયન લોકોને રોજગાર આપે છે. તે વિશ્વમાં સૌથી વધુ રોજગાર પ્રદાન કરે છે. દેશમાં લગભગ 66 હજાર કિલોમીટરનું રેલવે નેટવર્ક છે. આ તેને વિશ્વના ત્રણ સૌથી મોટા રેલ્વે નેટવર્કમાંથી એક બનાવે છે. ભારતીય રેલ્વે નૂર માટે દેશનું સૌથી મોટું પરિવહન માધ્યમ છે. ઉપરાંત, દેશમાં 90 ટકા કોલસાનું પરિવહન રેલવે દ્વારા થાય છે. આ લાંબા રૂટ પર દરરોજ 21 હજારથી વધુ પેસેન્જર અને ગુડ્સ ટ્રેનો દોડે છે.
બીજી તરફ, જો મુસાફરોની વાત કરીએ તો, કોરોના પહેલા, લગભગ 2.5 કરોડ લોકો દરરોજ રેલ્વે દ્વારા મુસાફરી કરતા હતા. આટલો નક્કર ઈતિહાસ ધરાવતી રેલ્વે વધુ વિકાસ તરફ આગળ વધી રહી છે. નવીનતમ હાઇ સ્પીડ વંદે ભારતથી રેલ્વેની મુસાફરી ઝડપી બની છે. આ દરમિયાન કેન્દ્ર સરકારે પણ રેલવેના વિકાસ માટે અનેક પગલાં લીધા છે. ચાલો હવે તે જોઈએ..
ભૂતકાળની સરખામણીમાં રેલવેના વિકાસ સૂચકાંકો કેવા છે?
1. ભંડોળની ફાળવણી, આવક:
નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં રેલવેને ₹2.40 લાખ કરોડનો મૂડી ખર્ચ પૂરો પાડવામાં આવ્યો છે. આ 2013-14માં પૂરા પાડવામાં આવેલા ખર્ચ કરતાં લગભગ 9 ગણો વધુ છે. 2014 થી, નવી લાઇન, ગેજ કન્વર્ઝન અને ડબલિંગ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ભંડોળની ફાળવણીમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. રેલવે 2021-22માં માલસામાન પરિવહન દ્વારા 100 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ કરશે. 1.4 લાખ કરોડની આવક.
2. વિદ્યુતીકરણ:
2014માં જ્યારે મોદી સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે કુલ રેલ્વે લાઈનોમાંથી લગભગ 33% ઈલેક્ટ્રિફિકેશન થઈ ગઈ હતી. આઝાદી પછી, લગભગ 21,400 કિમી રેલ્વેનું વીજળીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. મોદી સરકારે રેલવેના વિદ્યુતીકરણ માટે ઝડપી પગલા લીધા છે. 2014 થી 2023 સુધીમાં, 37,000 કિમી રેલ્વેનું વીજળીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. ભારતમાં લગભગ 90% રેલ્વે વિદ્યુતીકરણ હવે પૂર્ણ થઈ ગયું છે.
મોદી સરકારના શાસનમાં રેલવેએ અભૂતપૂર્વ વિદ્યુતીકરણ હાંસલ કર્યું છે. આનો અર્થ એ થયો કે 1948-2014 ની વચ્ચે, 21,413 કિમી રસ્તાઓનું વીજળીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું, અને 2014-15 થી 2022-23 સુધી, 37,011 કિમી રસ્તાઓનું વીજળીકરણ થયું હતું.
તદુપરાંત, ભારત રેલ્વે વિદ્યુતીકરણની દ્રષ્ટિએ વિકસિત અને અગ્રણી મોટા દેશો કરતાં ઘણું આગળ છે. યુ.એસ.માં માત્ર 1% રેલરોડોએ વિદ્યુતીકરણ પૂર્ણ કર્યું છે. કેનેડાએ તેની માત્ર 0.2% રેલ્વેનું વીજળીકરણ કર્યું છે. ઓસ્ટ્રેલિયા, રશિયા અને ચીન જેવા દેશોએ અનુક્રમે 10%, 51% અને 68% કામ પૂર્ણ કર્યું છે. યુરોપિયન યુનિયનમાં રેલ્વેનું વિદ્યુતીકરણ 56% છે.
આમ, ભારત માત્ર 100% ઇલેક્ટ્રિફિકેશનના લક્ષ્ય તરફ જ આગળ વધી રહ્યું નથી, પરંતુ શૂન્ય કાર્બન ઉત્સર્જન રેલ્વે માટે વિશ્વ સમક્ષ એક ઉદાહરણ પણ સ્થાપિત કરી રહ્યું છે.
3. નવી લાઇન/ગેજ કન્વર્ઝન/ડબલિંગ વર્ક:
2021-22માં 2,909 કિમી હાંસલ કરવામાં આવ્યું છે જ્યારે 2022-23માં નવી લાઇન પર 5,243 કિ.મી. આમ સરેરાશ દૈનિક ટ્રેક નાખવાનું કામ 14.4 કિમી પ્રતિ દિવસ હતું. આ અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ છે.
2014-22 દરમિયાન, ભારતીય રેલ્વેએ કુલ 20,628 કિમી (3,970 કિમી નવી લાઇન, 5,507 કિમી ગેજ કન્વર્ઝન, 11,151 કિમી ડબલિંગ) શરૂ કરી. તેણે 2,579 કિમી/વર્ષની સરેરાશ પૂર્ણ કરી છે. આ 2009 દરમિયાન સરેરાશ કમિશન કરતાં 70% વધારે છે.
જ્યારે 2009-14માં સરેરાશ ડબલ કમિશનિંગ દર વર્ષે 375 કિમી હતું, તે 2014-22માં વધીને 1,394 કિમી પ્રતિ વર્ષ થયું હતું. 2021-22માં 2,400 કિમીના લક્ષ્યાંક સામે 2,904 કિમી હાંસલ કર્યું છે, જે તેને અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું કમિશન બનાવ્યું છે. 2014-22 દરમિયાન, ઉત્તર-પૂર્વ ક્ષેત્રમાં 1,544 કિમી (377 કિમી નવી લાઇન, 972 કિમી ગેજ કન્વર્ઝન, 195 કિમી ડબલિંગ) દર વર્ષે સરેરાશ 193 કિમીના દરે પૂર્ણ કરવામાં આવી હતી. જો કે, 2009-14માં મળેલ સરેરાશ વાર્ષિક કમિશનમાં વધારો થયો છે.
4. લેવલ ક્રોસિંગ હટાવવાનું:
લેવલ ક્રોસિંગ હટાવવાનું કામ ભારતીય રેલ્વે પર ઝડપથી ચાલી રહ્યું છે. હાલમાં ભારતીય રેલ્વેના બ્રોડગેજ નેટવર્કમાં તમામ માનવરહિત લેવલ ક્રોસિંગને નાબૂદ કરવામાં આવ્યા છે.
2014-22 દરમિયાન, દર વર્ષે 676 માનવ લેવલ ક્રોસિંગ દૂર કરવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે 2009-14 દરમિયાન દર વર્ષે માત્ર 199 દૂર કરવામાં આવ્યા હતા. ઉપરાંત, નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ઓગસ્ટ-22ના અંત સુધીમાં 216 માનવરહિત લેવલ ક્રોસિંગ દૂર કરવામાં આવ્યા છે.
લેવલ ક્રોસિંગને દૂર કરવાના ભાગરૂપે, લેવલ ક્રોસિંગની જગ્યાએ રોડ ઓવર/અંડર બ્રિજ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. 2014-22 દરમિયાન 1,225 પુલ/અંડરરોડ્સ પૂર્ણ થયા હતા. 2009-14માં તે 763 પર હતો. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ઓગસ્ટ-2022 સુધીમાં 250 રોડ ઓવર/અંડર બ્રિજ બનાવવામાં આવ્યા છે.
5. બાયો-ટોઇલેટની સુવિધા:
2014 થી (માર્ચ 2021 સુધી), 73,110 કોચમાં 2.5 લાખ બાયો-ટોઇલેટ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. આ કચરાને પાટા પર છોડી દેવાથી રોકવામાં મદદ કરે છે. 2014 સુધી, 3,647 કોચમાં માત્ર 9,500 બાયો-ટોઇલેટ લગાવવામાં આવ્યા હતા. ‘સ્વચ્છ ભારત મિશન’ હેઠળ બાયો-ટોઇલેટનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે.
6. રેલ અકસ્માતોમાં ઘટાડો:
ભારતીય રેલ્વેએ ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલાં લીધા છે. પરિણામે, 2013-14માં, 2022-23માં ટ્રેન અકસ્માતોની સંખ્યા 118 હતી.
Latest News Updates
