Diwali પર્વે દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા નબળી શ્રેણીમાં પહોંચી,મંગળવાર સુધી ગંભીર શ્રેણીમાં પહોંચવાની સંભાવના
દિવાળીના(Diwali 2022)દિવસે દિલ્હીની(Delhi) હવાની ગુણવત્તા ખૂબ નબળી શ્રેણીમાં પહોંચી ગઈ હતી. પ્રતિકૂળ હવામાને પ્રદૂષકોના સંચયમાં મદદ કરી, જ્યારે ફટાકડા અને પરાળી સળગાવવાથી થતા ઉત્સર્જનથી વસ્તુઓ વધુ ખરાબ થઈ. જેમાં સ્વિસ સંસ્થા iAir અનુસાર દિવાળી પર દિલ્હી વિશ્વનું સૌથી પ્રદૂષિત શહેર છે ત્યારબાદ પાકિસ્તાનનું લાહોર આવે છે.
દિવાળીના(Diwali 2022)દિવસે દિલ્હીની(Delhi) હવાની ગુણવત્તા ખૂબ નબળી શ્રેણીમાં પહોંચી ગઈ હતી. પ્રતિકૂળ હવામાને પ્રદૂષકોના સંચયમાં મદદ કરી, જ્યારે ફટાકડા(Fire Crackers) અને પરાળી સળગાવવાથી થતા ઉત્સર્જનથી વસ્તુઓ વધુ ખરાબ થઈ. જેમાં સ્વિસ સંસ્થા iAir અનુસાર દિવાળી પર દિલ્હી વિશ્વનું સૌથી પ્રદૂષિત શહેર છે ત્યારબાદ પાકિસ્તાનનું લાહોર આવે છે. જો કે, દિલ્હીનો 24-કલાકનો સરેરાશ હવા ગુણવત્તા સૂચકાંક (AQI) 312 છે, જે સાત વર્ષમાં દિવાળીના દિવસ માટે બીજો શ્રેષ્ઠ છે. અગાઉ, 2018માં દિવાળી પર શહેરમાં AQI 281 નોંધાયો હતો.
સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડના ડેટા અનુસાર, ગયા વર્ષે દિવાળી પર દિલ્હીનો AQI 382 હતો, 2020માં 414 હતો, 2019 માં 337, 2017માં 319 અને 2016માં 431 હતો. જ્યારે તેના પડોશી શહેરો ગાઝિયાબાદ (301), નોઈડા (303), ગ્રેટર નોઈડા (270), ગુરુગ્રામ (325) અને ફરીદાબાદ (256)માં હવાની ગુણવત્તા નબળીથી અત્યંત નબળી શ્રેણીમાં હતી. શૂન્ય અને 50 ની વચ્ચેનો AQI ‘સારું’, 51 થી 100 ‘સંતોષકારક’, 101 થી 200 ‘મધ્યમ’, 200 થી 300 ‘નબળું’, 301 થી 400 ‘ખૂબ જ નબળું’ અને 401 થી 500 ‘ગંભીર’ માનવામાં આવે છે.
સાપેક્ષ રીતે સારી હવાનો અર્થ એ નથી કે સારી હવા. રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં 25 મોનિટરિંગ સ્ટેશનો પર PM2.5 સ્તર સાંજે 4 વાગ્યે 60 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટરના રાષ્ટ્રીય ધોરણ કરતાં પાંચથી છ ગણું વધારે હતું. PM2.5 એ સૂક્ષ્મ કણો છે જેનો વ્યાસ 2.5 µm અથવા તેનાથી ઓછો છે અને તે શ્વસન માર્ગમાં ઊંડે સુધી મુસાફરી કરી શકે છે, ફેફસાં સુધી પહોંચી શકે છે અને લોહીના પ્રવાહમાં પ્રવેશી શકે છે. રવિવારે સાંજે, શહેરમાં 24-કલાકનો સરેરાશ AQI 259 નોંધાયો હતો, જે દિવાળીના એક દિવસ પહેલા સાત વર્ષમાં સૌથી નીચો હતો.
સવાર સુધીમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ જ નબળી’ કેટેગરીમાં અથવા તો ‘ગંભીર’ શ્રેણીમાં સરકી જવાની શક્યતા
તાપમાનમાં ઘટાડો અને પવનની ઝડપ વચ્ચે રાત્રિ દરમિયાન પ્રદૂષણનું સ્તર વધ્યું, કારણ કે લોકો રાષ્ટ્રીય રાજધાનીના કેટલાક ભાગોમાં ફટાકડા ફોડે છે અને પંજાબ અને હરિયાણાના ખેતરોમાં પરાળી સળગાવે છે. પવનની મધ્યમ ગતિ અને ગરમ સ્થિતિને કારણે દિવસ દરમિયાન હવાની ગુણવત્તાની સ્થિતિ મોટાભાગે સ્થિર રહી હતી. જો કે, નીચા તાપમાન, શાંત પવનો અને રાત્રે ફટાકડામાંથી નીકળતા ધુમાડાને કારણે મંગળવારે સવાર સુધીમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ જ નબળી’ કેટેગરીમાં અથવા તો ‘ગંભીર’ શ્રેણીમાં સરકી જવાની શક્યતા છે.
ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સના નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એડવાન્સ્ડ સ્ટડીઝના અધ્યક્ષ પ્રોફેસર ગુફ્રાન બેગે જણાવ્યું હતું કે, “દિલ્હીની હવામાં PM2.5નો હિસ્સો વધ્યો છે, જે ફટાકડા અને પરાળી સળગાવવાના કારણે છે. જો કે, પરાળીની સક્રિય જગ્યાઓ બમણી થઈ ગઈ છે, પવનની દિશા ઉત્તરપશ્ચિમ છે અને પવનની ગતિ મધ્યમ છે તેથી પરાળી સળગાવવાનું યોગદાન બહુ નોંધપાત્ર નથી.”
બેગે જણાવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં હવાની ગુણવત્તા મંગળવારની શરૂઆતમાં ‘ગંભીર’ શ્રેણીમાં જઈ શકે છે, પરંતુ પવનની ગતિ અને દિવસ દરમિયાન ગરમ સ્થિતિમાં સુધારો કરવાથી પ્રદૂષકોને દૂર કરવામાં મદદ મળશે. તેથી, મંગળવારે જ હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ નબળી’ શ્રેણીમાં પ્રવેશવાની સંભાવના છે.
વૈજ્ઞાનિકે કહ્યું કે મંગળવારે દિલ્હીના પીએમ 2.5 પ્રદૂષણમાં પરાળી સળગાવવાનો હિસ્સો 12 થી 15 ટકા રહેવાની સંભાવના છે.ભારતીય કૃષિ સંશોધન સંસ્થાએ સોમવારે સાંજે પંજાબમાં 1019, હરિયાણામાં 250 અને ઉત્તર પ્રદેશમાં 215 સ્થળોએ સ્ટબલ સળગાવવાનો અહેવાલ આપ્યો હતો.
કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય હેઠળની આગાહી કરતી એજન્સી એર ક્વોલિટી એન્ડ વેધર ફોરકાસ્ટિંગ રિસર્ચ સિસ્ટમ (SAFAR)એ અગાઉ આગાહી કરી હતી કે જો ફટાકડા નહીં ફોડવામાં આવે તો દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ જ નબળી’ શ્રેણીમાં નોંધવામાં આવશે. SAFAR એ આગાહી કરી હતી કે જો ગયા વર્ષની જેમ ફટાકડા ફોડવામાં આવશે તો દિવાળીની રાત્રે જ હવાની ગુણવત્તા ‘ગંભીર’ સ્તરે આવી શકે છે.
દિલ્હી સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધને અવગણતા, લોકોએ સોમવારે વહેલી સવારે દિલ્હીના કેટલાક ભાગોમાં ફટાકડા ફોડવાનું શરૂ કર્યું. પર્યાવરણ મંત્રી ગોપાલ રાયે અગાઉ કહ્યું હતું કે દિવાળી પર શહેરમાં ફટાકડા ફોડવા પર છ મહિનાની જેલ અને 200 રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે.
