જમીનમાંથી મળી આવી એક હજાર વર્ષ જૂની ગંધર્વ દેવતાની પ્રતિમા, આ જગ્યા પર છે પ્રાચીન વારસાનો ભંડાર

મધ્યપ્રદેશના જબલપુર જિલ્લામાં ઐતિહાસિક ધર્મસ્થાન ત્રિપુર સુંદરી મંદિરને અડીને આવેલા વિસ્તારમાં ગજબ ઘટના ઘટી છે. એક સમયે કલ્ચુરી કાળની રાજધાની રહેલ તેવરની ધરોહર હેરિટેજમાં આ ઘટના બની છે. શનિવારે મંદિરના મુખ્ય માર્ગથી લગભગ 150 મીટર દૂર ખોદકામ દરમિયાન ગંધર્વ દેવની પ્રતિમા મળી આવી હતી. ઉડતી આકૃતિવાળી ગંધર્વ દેવની મૂર્તિ ઘણી જગ્યાએથી ખંડિત થઇ ગઈ છે. આ પ્રતિમામાં અપ્સરાઓમાં પણ જોવા મળે છે.

ખંડિત હાલતમાં મૂર્તિ, અન્ય ભાગોની શોધખોળ શરુ

ભૂમિમાંથી મળી આવેલી આ ભગવાન ગંધર્વની પ્રતિમાના નિર્માણમાં રેતી પત્થરોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. જ્યારે મૂર્તિને જમીનની બહાર કાઢવામાં આવી ત્યારે જાણવા મળ્યું કે મૂર્તિનું શિર કપાઈ ગયેલું છે અને તેના હાથ ભાંગી ગયા છે. મૂર્તિ જે સ્થળે મળી આવી, તેની આજુબાજુ ખોદકામ કરીને અન્ય અવયવોની શોધખોળ ચાલુ છે. જાણવા મળી રહ્યું છે કે અન્ય ભાગ શોધીને તેને જોડવામાં આવશે અને બાદમાં તેને સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવશે.

10 કિલોમીટર ત્રિજ્યાની અંદર ભંડાર

ખનનકરતા અને સહાયક પુરાતત્ત્વવિદ ડોક્ટર મહેન્દ્ર પાલે જણાવ્યું કે તેવર વિસ્તારમાં 10 કિલોમીટરના વિસ્તારમાં પ્રાચીન વારસાનો વિશાળ સંગ્રહ છે. આ જ કારણ છે કે અડધાથી એક મીટરની ખોદકામમાં જ સાંસ્કૃતિક સંસ્કૃતિ, નવમી અને દસમી સદીની પ્રતિમાઓના પુરાવા મળી રહ્યા છે.

ઘણી વખત મળ્યા છે વસાહતના પુરાવા

પુરાતત્ત્વીય વિભાગે તેવર વિસ્તારમાં પ્રાચીન સંસ્કૃતિને શોધવા માટે બે પુરાતત્વીય ખાણકામ શિબિરો ઉભા કર્યા છે. આ કામ નાયબ અધિક્ષક પુરાતત્ત્વવિદ ડો. સુજિત નયનની દેખરેખ હેઠળ કરવામાં આવી રહ્યું છે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે તેવર વિસ્તારમાં શોધખોળ અને ખાણકામમાંથી પુરાવો બહાર આવી રહ્યો છે કે કલચુરીઓ અહીં સ્થાયી થયા હતા અને તેમને શહેર વસાવ્યું હતું. તે શહેરના લોકો ધાર્મિક વૃત્તિના હતા કારણ કે ખોદકામમાં ભગવાન અને દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ જમીનમાંથી બહાર આવી રહી છે.

ભારતીય પુરાતત્વીય સર્વેક્ષણના અધિકારીઓનો અંદાજો છે કે તેવર વિસ્તારમાં ખોદકામથી મધ્ય પથ્થર યુગથી લઈને 12 મી અને 14 મી સદી સુધીની વસાહતોના પુરાવા બહાર આવી શકે છે. જુદા જુદા સમયગાળાની રચના શોધવા માટે 20 કિ.મી.ના ત્રિજ્યામાં 22 ગામોમાં સર્વે કરવામાં આવી રહ્યો છે. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે અહીં કલચુરીઓએ નગર વસાવીને રહ્યા હશે.