અયોધ્યા, કાશી બાદ હવે હનુમાન જન્મભૂમિ પર વિવાદ, મહારાષ્ટ્રના નાસિકનું અંજનેરી ફરી ચર્ચામાં
Hanuman Birth Place Controversy: હનુમાનજી અંજની પુત્ર છે. અંજની નામ સાથે નાસિકમાં બે સ્થળ જોડાયેલા છે. આખો વિવાદ ત્રણ નામથી શરૂ થયો હતો. આ ત્રણ નામ છે અંજનેરી, અંજનાદ્રી અને અજ્યાનાદ્રી. આ ત્રણ નામો ત્રણ રાજ્યો - કર્ણાટક, આંધ્રપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્ર (Maharashtra) સાથે સંકળાયેલા છે.
અયોધ્યા, જ્ઞાનવાપી અને કાશી બાદ હવે હનુમાન જન્મસ્થળને (Hanuman Birth Place) લઈને વિવાદ શરૂ થયો છે. ભગવાન હનુમાનનો જન્મ અંજનેરીમાં થયો હોવાનો દાવો થતો રહે છે. અંજનેરી પર્વત મહારાષ્ટ્રના નાસિકમાં ત્ર્યંબકેશ્વર નજીક આવેલો છે. આ દાવાના વિરોધમાં મહંત ગોવિંદાનંદ (Mahant Govindanand) આક્રમક બન્યા છે. તેણે નાસિકના પૂજારીઓ અને સંશોધકોને પડકાર ફેંક્યો છે. ગોવિંદાનંદે આ પુરોહિતો અને સંશોધકો પાસે નાસિકમાં ત્રયંબકેશ્વર નજીક અંજનેરી પર્વત (Anjaneri in Trayambakeshwar Nashik) માં હનુમાન જન્મભૂમિ હોવાના પુરાવા માંગ્યા છે. મહંત ગોવિંદાનંદે કહ્યું છે કે તેઓ હનુમાન જન્મભૂમિના ચોક્કસ સ્થળની ઓળખને લઈને કોઈપણ સ્તરે કોઈપણ પ્રકારની ચર્ચા માટે તૈયાર છે.
મહંત ગોવિંદાનંદ કહે છે કે હનુમાનજીનો જન્મ કિષ્કિંધામાં થયો હતો. નાસિકના અંજનેરીને હનુમાન જન્મભૂમિ ગણાવીને હિન્દુ ભક્તોમાં ભ્રમ ફેલાવવામાં આવી રહ્યો છે. મહંત ગોવિંદાનંદ આ પડકાર સાથે ત્ર્યંબકેશ્વર પહોંચી ગયા છે.
અંજનેરી કે કિષ્કિંધા? પુરાવાઓ શું કહે છે? વીર હનુમાનનો જન્મ ક્યાં થયો હતો?
મહારાષ્ટ્રના નાસિક જિલ્લાના ત્ર્યંબકેશ્વરમાં અંજનેરી નામનો પર્વત છે. ઘણા ભક્તો માને છે કે ભગવાન હનુમાનનો જન્મ અહીં થયો હતો. અંજનેરીમાં હનુમાનજીનું મંદિર પણ છે. એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે વીર હનુમાન, જેને અંજની પુત્ર કહેવામાં આવે છે, તેમનો જન્મ નાસિકના આ અંજનેરી પર્વતમાં થયો હતો. પરંતુ આ અંગે વિવાદ છે. મહંત ગોવિંદાનંદ સહિત ઘણા ભક્તો માને છે કે અંજનીના પુત્ર હનુમાનનો જન્મ અંજનેરીમાં નહીં પરંતુ કિષ્કિંધામાં થયો હતો.
2020થી શરૂ થયો વિવાદ, શું છે માન્યતાઓ, શું છે ઈતિહાસ?
હનુમાનજીનો જન્મ નાસિકમાં થયો હતો કે નહીં, દક્ષિણ ભારતના બે રાજ્યો વચ્ચે પહેલેથી જ વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આંધ્રપ્રદેશ અને કર્ણાટક રાજ્યો પણ જન્મસ્થળ અંગે દાવો કરતા રહ્યા છે. કર્ણાટક દાવો કરે છે કે હનુમાનનો જન્મ હમ્પી નજીક કિષ્કિંધાની અંજનાદ્રી પહાડીમાં થયો હતો, જ્યારે આંધ્ર પ્રદેશ દાવો કરે છે કે વીર હનુમાનનો જન્મ તિરુમાલાની સાત ટેકરીઓ એટલે કે સપ્તગીરીની અંજનાદ્રી નામના સ્થળે થયો હતો.
નાસિકનું હનુમાન કનેક્શન શું છે? તેની પાછળની આ છે કથા
નાસિક અને હનુમાન જન્મભૂમિ વચ્ચે શું સંબંધ છે? તેના સુત્રો નામના પુરાવા સાથે જોડાયેલા છે. હનુમાનજી અંજની પુત્ર છે. અંજની નામ સાથે નાસિકમાં બે સ્થળ જોડાયેલા છે. આખો વિવાદ ત્રણ નામથી શરૂ થયો હતો. આ ત્રણ નામ છે અંજનેરી, અંજનાદ્રી અને અજ્યાનાદ્રી. આ ત્રણ નામો ત્રણ રાજ્યો – કર્ણાટક, આંધ્રપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્ર સાથે સંકળાયેલા છે. બીબીસી મરાઠીમાં પ્રકાશિત અનઘા પાઠકના અહેવાલ મુજબ, આ ત્રણેય સ્થાનોને લઈને હનુમાનના જન્મસ્થળને લઈને કોઈ નક્કર પુરાવા મળ્યા નથી. આવી સ્થિતિમાં, હનુમાનજીનો જન્મ ચોક્કસ ક્યાં થયો હતો તે નક્કી કરવું ખૂબ મુશ્કેલ છે?