ઘણી વખત તમે તમારી આસપાસ રહેતા લોકોમાં એક કરતા વધુ વ્યક્તિત્વ (Personality )જોયા હશે. એટલે કે એક વ્યક્તિ અચાનક બીજી વ્યક્તિ(Person ) જેવું વર્તન કરવા લાગે છે અને થોડા સમય માટે એવું લાગે છે કે તેનામાં બીજું કોઈ વ્યક્તિત્વ આવી ગયું છે. આ દરમિયાન, તે અચાનક ગુસ્સે થઈ શકે છે અથવા તેના અભિવ્યક્તિઓ પણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ જાય છે. ગામડામાં, તેને ભૂત અને તાંત્રિકોની સમસ્યા તરીકે ગણવામાં આવે છે. જો કે તે એક માનસિક બીમારી છે, તેને ડિસોસિએટીવ આઈડેન્ટિટી ડિસઓર્ડર કહેવામાં આવે છે.
ડિસોસિએટીવ આઈડેન્ટિટી ડિસઓર્ડર એ એક માનસિક બીમારી છે જેમાં એક જ વ્યક્તિમાં બે કે તેથી વધુ વ્યક્તિત્વ રહે છે. કોઈ ચોક્કસ ઘટના દરમિયાન અન્ય વ્યક્તિત્વ બહાર આવે છે અને થોડા સમય પછી વ્યક્તિ પહેલા જેવી જ થઈ જાય છે. આ રોગ પ્રખ્યાત ફિલ્મ અપરિચિત માં પણ બતાવવામાં આવ્યો હતો. મનોચિકિત્સકો કહે છે કે આ રોગ જીવનમાં કોઈ દુ:ખદ ઘટના અથવા આઘાતને કારણે થાય છે. જો બાળપણમાં કોઈનું શોષણ થયું હોય તો આવા બાળકમાં મોટા થઈને આ રોગ થઈ શકે છે.
AIIMS નવી દિલ્હીના ભૂતપૂર્વ મનોચિકિત્સક નિષ્ણાત ડૉ. શ્રીનિવાસ રાજકુમાર સમજાવે છે કે ડિસોસિએટીવ આઈડેન્ટિટી ડિસઓર્ડરને હિસ્ટેરિયા પણ કહેવામાં આવે છે. આ રોગની ઘટના માટે કોઈ સ્પષ્ટ કારણ નથી. DIDA અમુક સમય માટે વ્યક્તિમાં અન્ય વ્યક્તિત્વ આવે છે. બાળપણમાં કોઈ માનસિક આઘાત કે દુ:ખદ ઘટનાને કારણે આવું બને છે. ક્યારેક માનસિક તણાવને કારણે પણ આવું થાય છે. જો બાળપણમાં દુર્વ્યવહાર થયો હોય અને આવી જ ઘટના ફરીથી બને તો આ આઘાતનું પુનરાવર્તન થાય છે અને તેના કારણે વ્યક્તિ ગુસ્સે થઈ જાય છે અથવા અચાનક થોડા સમય માટે વર્તનમાં બદલાવ આવે છે.ડિસોસિએટીવ આઈડેન્ટિટી ડિસઓર્ડરને કારણે જ્યારે અન્ય વ્યક્તિત્વ શરીરમાં આવે છે, ત્યારે વ્યક્તિને ખબર પણ હોતી નથી કે તેણે શું કર્યું છે. જોકે કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે આછું યાદ રહે છે.
ડો.રાજકુમારના મતે દેશમાં આ રોગ અંગે જાગૃતિનો અભાવ છે. તેનાથી પીડિત લોકો દર્દીને ભૂત-પ્રેતની અડચણ માને છે, જ્યારે એવું નથી. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, લોકો આવા દર્દીઓને અલગ માને છે, પરંતુ તેઓએ તેમ ન કરવું જોઈએ. આ રોગ પણ અન્ય માનસિક સમસ્યાઓની જેમ છે.
વર્તન અને વર્તનમાં અચાનક ફેરફાર
વસ્તુઓ ક્યાં મૂકી છે તે યાદ ન રહેવું
ખોટી યાદશક્તિ ધરાવે છે
(આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય ધારણાઓ પર આધારિત છે. TV9 ગુજરાતી તેની પુષ્ટિ કરતું નથી. નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી જ તેને અનુસરો.)