ગાંધીજીની હત્યાઃ FIR NO 68 કે જે જોવા માટે 75 વર્ષ પછી પણ ભીડ જામી રહી છે, વાંચો હત્યાની અત્ થી ઈતિ સુધીની TRUE STORY

મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી એટલે કે બાપુની 75 વર્ષ પહેલા આજના દિવસે 30 જાન્યુઆરી 1948ના રોજ દેશની રાજધાની નવી દિલ્હીના બિરલા હાઉસમાં ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. નાથુરામ ગોડસે દ્વારા ચલાવવામાં આવેલી ત્રણ ગોળીઓ બાપુના શરીરમાં પ્રવેશી હતી. પ્રથમ ગોળી શરીરને જોડતી કરોડરજ્જુની જમણી બાજુએ સાડા ત્રણ ઇંચ અને નાભિની ઉપરથી અઢી ઇંચ સુધી પ્રવેશી હતી. બીજી ગોળી તેની ઉપર જમણી બાજુની પાંસળીમાં ઘૂસી ગઈ હતી અને ત્રીજી અને છેલ્લી ગોળી છાતીના હાડકાની જમણી બાજુએ ચાર ઈંચ ઘુસીને ફેફસાને ચીરી ગઈ હતી.

બાપુ પર સેમી-ઓટોમેટિક બેરેટા (બેરેટા) પિસ્તોલ વડે ખૂબ જ નજીકથી હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. આ જ કારણ હતું કે ગાંધીજી પરના જીવલેણ હુમલા પછી તેમના જીવ બચાવવાની તમામ શક્યતાઓ ખતમ થઈ ગઈ હતી. સ્થળ પર હાજર ડો.દ્વારકા પ્રસાદ ભારદ્વાજ અને ડો.જીવરાજ મહેતાએ મહાત્મા ગાંધીને મૃત જાહેર કર્યા હતા. ગાંધીજીની હત્યા બાદ દિલ્હીમાં જ નહીં પરંતુ દેશ અને દુનિયામાં ખળભળાટ મચી ગયો હતો.

8 લોકો સામે કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો

થોડીવારમાં ગાંધીજીની હત્યાના સમાચાર આખી દુનિયામાં ફેલાઈ ગયા. હત્યારા નાથુરામ ગોડસેની ઘટના સ્થળે જ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તે સમયે ઈન્સ્પેક્ટર દસૌંદા સિંહ નવી દિલ્હી જિલ્લાના તુગલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનના એસએચઓ હતા. હત્યાના કેસમાં, નવી દિલ્હીના તુઘલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનમાં 8 લોકો વિરુદ્ધ હત્યા અને હત્યાનું કાવતરું અને આર્મ્સ એક્ટની વિવિધ કલમો હેઠળ કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. ત્રણ આરોપીઓને પુરાવાના અભાવે નિર્દોષ છોડી મુકવામાં આવ્યા હતા. બાકીના પાંચ આરોપીઓમાંથી ત્રણ (ગોપાલ ગોડસે, મદનલાલ પાહવા અને વિષ્ણુ રામકૃષ્ણ)ને આજીવન કેદની સજા ફટકારવામાં આવી હતી.

બાપુ પર ગોળીબાર કરનાર નથુરામ ગોડસે અને તેમની સાથે ઉભેલા નારાયણ આપ્ટેને 15 નવેમ્બર 1949ના રોજ અંબાલા જેલમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. સૌથી પ્રસિદ્ધ ગાંધી હત્યાની એફઆઈઆરનો નંબર 68 છે, જે 30 જાન્યુઆરી, 1948ની મધ્યરાત્રિએ ફાનસના પ્રકાશમાં લખવામાં આવ્યો હતો. આંખમાં કરવાના કાજળ વાળી પેન્સિલ વડે ઉર્દૂમાં લખાયેલી આ એફઆઈઆરની અસલ નકલ આજે પણ તુગલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનમાં હાજર છે.

થાણા માલા ખાના ઈન્ચાર્જ અને રેકોર્ડ મોહરરીર છેલ્લા 75 વર્ષથી આ એફઆઈઆરની જાળવણી માટે સતત જવાબદારી નિભાવી રહ્યા છે, કારણ કે જો આ એફઆઈઆર અથવા અન્ય કોઈ એફઆઈઆર થાણા માલખાના અથવા રેકોર્ડ રૂમમાંથી ગાયબ થઈ જાય, તો તેની સીધી જવાબદારી રેકોર્ડ રાખનારા અને થાણા પ્રભારીની રાખવામાં આવી છે.

હત્યાની FIR સલામત છે

છેલ્લા 75 વર્ષથી તુગલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનમાં આ એફઆઈઆર જોવા લોકોનો ધસારો રહે છે. એટલા માટે આ ખાસ કેસની FIR ઘણા વર્ષો પહેલા લેમિનેટ કરવામાં આવી હતી, જેથી તે સુરક્ષિત રહી શકે.

એફઆઈઆરની મૂળ ભાષા ઉર્દૂ હતી, તેથી તેને જોવા આવનાર દરેકને તે સમજાયું નહીં. બાદમાં, નવી દિલ્હી જિલ્લા પોલીસ અને થાણા તઘલક રોડના પોલીસ અધિકારીએ આ ઐતિહાસિક એફઆઈઆરનું હિન્દી અને અંગ્રેજી બંને ભાષામાં અનુવાદ કરાવ્યું, જેથી દરેક વ્યક્તિ પોતાની આંખોથી મહાત્મા ગાંધીની હત્યાની એફઆઈઆરની સામગ્રી વાંચી, જોઈ અને સમજી શકે. કારણ કે એ જમાનામાં આજના જેવું કોમ્યુનિકેશન માધ્યમ નહોતું. તેમજ દિલ્હી પોલીસ કંટ્રોલમાં આજની જેમ 112 કે 100 ની કોઈ સુવિધા ન હતી, જેથી પોલીસ કંટ્રોલ રૂમને ઘટનાસ્થળેથી જ ગાંધીજીની હત્યા વિશે જાણ કરી શકાય.

હત્યા પછી તરત જ, 30 જાન્યુઆરી માર્ગ પર બિરલા ભવનથી એક વ્યક્તિને સાઇકલ પર તુઘલક રોડ પોલીસ સ્ટેશન મોકલવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ પોલીસ ત્યાંથી ઘટનાસ્થળે પહોંચી હતી. દિલ્હી પોલીસ વતી ઘટનાસ્થળે પહોંચનારા સૌપ્રથમ તુગલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનના તત્કાલીન એસએચઓ ઈન્સ્પેક્ટર દસૌંધા સિંહ હતા, જેમના નિવેદન પર બાપુની હત્યાનો કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો અને બીજા અધિકારી તત્કાલીન નાયબ પોલીસ અધિક્ષક જસવંત સિંહ હતા. જસવંત સિંહ તે દિવસોમાં સંસદ માર્ગ પોલીસ વિસ્તારના ડીએસપી હતા. બંને પોલીસ અધિકારીઓ નાથુરામ ગોડસેને પકડીને રાતના અંધારામાં તુઘલક રોડ પોલીસ સ્ટેશન લઈ ગયા અને આખી રાત પોલીસ સ્ટેશનમાં બંધ કરી દીધા.

નંદલાલ મહેતાના નિવેદન પર FIR નોંધવામાં આવી હતી

આ ઘટનાના પ્રત્યક્ષદર્શી અને ગાંધીજીના વિશ્વાસુ નંદ લાલ મહેતાનું નામ પણ મહાત્મા ગાંધીની હત્યાની એફઆઈઆરમાં નોંધાયેલું છે, કારણ કે તેમના નિવેદન પર આ કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. જો કે, તુગલક રોડ પોલીસ સ્ટેશનના તત્કાલીન એસએચઓ ઇન્સ્પેક્ટર દસૌંધા સિંહ દ્વારા એફઆઈઆરમાં કેટલાક તથ્યો પણ સામેલ કરવામાં આવ્યા હોવાનું કહેવાય છે. જેનું કાયદેસર રીતે તુગલક રોડ એસએચઓ દ્વારા નોંધણી પણ જરૂરી હતી.

આ એફઆઈઆરની નકલ (ફોટોકોપી) મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલયમાં પણ છે. આ FIRમાં હાજર ‘ગુનેગારના નામ’ની કોલમ ખાલી હતી. કનોટ પ્લેસમાં રહેતા નંદલાલ મહેતાના નિવેદનમાં આ એફઆઈઆરમાં ગાંધીજીના હત્યારા નાથુરામ ગોડસેનું નામ ચોક્કસપણે જોવા મળે છે. આ FFI લગભગ 9.45 કલાકે લખવામાં આવ્યું હતું. ઉર્દૂ ભાષામાં આ અસલ FIR 18 લાઈનમાં લખવામાં આવી છે. નોંધાયેલી એફઆઈઆરમાં એક જગ્યાએ કોન્સ્ટેબલ મોબાબ સિંહના નામનો પણ ઉલ્લેખ છે.