પાકિસ્તાનમાં આર્થિક સંકટ વધવા લાગ્યું, મંદી તરફ આગળ વધી રહેલી દેશની સ્થિતિ જોઈને સરકારના એક મંત્રી IMF પર ગુસ્સે થયા

પાકિસ્તાનમાં (Pakistan) ઘણા મહિનાઓથી આર્થિક સંકટ છે. જે અંતર્ગત છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી પાકિસ્તાનનું આર્થિક સંકટ વધવા લાગ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં તમામ ચીજવસ્તુઓની આસમાને પહોંચી રહેલી કિંમતો વચ્ચે ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (International Monetary Fund) પાકિસ્તાનના બેલઆઉટ પેકેજનો ધીરજપૂર્વક જવાબ આપી રહ્યું છે. સોમવારે દેશના ગૃહમંત્રી રાણા સનાઉલ્લાહે પોતાના દેશની બગડતી પરિસ્થિતિ પર ખેદ વ્યક્ત કર્યો અને ધમકીભર્યા અંદાજમાં કહ્યું કે પાકિસ્તાન એક પરમાણુ દેશ છે જેની સારી આર્થિક તંદુરસ્તી સમગ્ર વિશ્વના હિતમાં છે.આ સમયે ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડે $6 બિલિયનના બેલઆઉટ પેકેજ માટેનો તબક્કો જાહેર કર્યો નથી, જ્યારે પાકિસ્તાને બધું સ્વીકાર્યું છે.

તેમણે કહ્યું કે સરકારે IMFની તે શરતો પણ સ્વીકારી છે, જે તેના હિતમાં ન હતી. આ મંત્રીએ IMFને વિલંબ કર્યા વિના હપ્તો જાહેર કરવાની અપીલ કરી, જેથી પાકિસ્તાન સંકટમાંથી બહાર આવી શકે.

પાકિસ્તાનમાં તેલ મોંઘુ થયું, પાવર કટનો સામનો કરી રહેલ દેશ

પાકિસ્તાને IMFનું ભંડોળ મેળવવા માટે છેલ્લા 20 દિવસમાં ઈંધણના ભાવમાં 29 ટકા સુધીનો વધારો કર્યો છે. પેટ્રોલની કિંમત રૂ. 233.89 પ્રતિ લીટર, હાઇ-સ્પીડ ડીઝલ રૂ. 263.31 પ્રતિ લીટર અને કેરોસીન રૂ. 211.47 પ્રતિ લીટર છે. અત્રે એ જાણવું જરૂરી છે કે પાકિસ્તાનના 2.62 રૂપિયા ભારતના એક રૂપિયા બરાબર છે.

પાકિસ્તાન બ્યુરો ઓફ સ્ટેટિસ્ટિક્સ અનુસાર, પાકિસ્તાનમાં મોંઘવારી દર જૂનમાં વધીને 21.3 ટકા થયો હતો. શહેરી વિસ્તારોમાં આ દર 19.8 ટકા અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં 23.5 ટકા વધ્યો છે.વડાપ્રધાન શાહબાઝ શરીફે કહ્યું કે લોડ-શેડિંગને કાબૂમાં રાખવું એ સરકાર માટે “ખૂબ જ મુશ્કેલ પડકાર” છે. અને તેણે પાવર સ્ટેશનોને સસ્તો ગેસ સપ્લાય ન કરવા માટે અગાઉની ઈમરાન ખાન સરકાર પર નિશાન સાધ્યું હતું.

IMFની ચેતવણી વચ્ચે પાકિસ્તાનનું દેવું વધ્યું

અહેવાલોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાને તેના વિદેશી વિનિમય ભંડારને જાળવી રાખવા, ભૂતકાળનું દેવું ચૂકવવા અને ચાલુ ખાતાની ખાધને ભંડોળ પૂરું પાડવા માટે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ પાસેથી 5.5 ટ્રિલિયન પાકિસ્તાની રૂપિયા ઉધાર લેવાનો પણ નિર્ણય કર્યો છે.

પાકિસ્તાનનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 9 અબજ ડોલરથી પણ નીચે આવી ગયો છે. તે થોડા અઠવાડિયા માટે જ આયાત કરી શકાય છે. દરમિયાન, એવા સમાચાર છે કે IMF “ચીન પાસેથી વધુ ઉધાર લેવા માટે પાકિસ્તાન પર પ્રતિબંધો લાદવાનું વિચારી રહ્યું છે.” આવી સ્થિતિમાં ચીન પાસેથી 7.9 અબજ પાકિસ્તાની રૂપિયાની માંગ કરવાની ઇસ્લામાબાદની યોજના હવે IMFની ભલામણો પર નિર્ભર રહી શકે છે. પાકિસ્તાન ચીન-પાકિસ્તાન ઈકોનોમિક કોરિડોર (CPEC)ના પ્રોજેક્ટ માટે આ લોન માંગી રહ્યું છે.

પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને બાહ્ય દેવાની મદદથી ચલાવવી અશક્ય છે અને પાકિસ્તાનને માળખાકીય સુધારાની સખત જરૂર છે. ફાઇનાન્શિયલ પોસ્ટના રિપોર્ટ અનુસાર, IMFએ ચીન પાસેથી લોન લેવા અને ચીનની પાવર કંપનીઓને મનસ્વી ચૂકવણી સામે વાંધો ઉઠાવ્યો છે. તે જ સમયે, પાકિસ્તાનને ચીન સાથે તેના ઉર્જા કરારો પર ફરીથી વાટાઘાટ કરવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે.

પાકિસ્તાને ત્યાં કાર્યરત ઘણી ચીની પાવર કંપનીઓના 350 અબજ રૂપિયાના દેવા તળે છે. IMFનું સૂચન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે ચીને CPEC હેઠળના પ્રોજેક્ટ્સ માટે કરારની શરતોમાં ફેરફાર કરવાનો ઇનકાર કરી દીધો છે.

તેના વાર્ષિક બજેટમાં, શાહબાઝ શરીફ સરકારે અનુમાન લગાવ્યું હતું કે તે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્ત્રોતો પાસેથી માત્ર રૂ. 3.17 ટ્રિલિયન ઉધાર લેશે. પરંતુ તેમાં IMF, સાઉદી અરેબિયા અને ચીનની સેફ (સ્ટેટ એડમિનિસ્ટ્રેશન ઓફ ફોરેન એક્સચેન્જ) થાપણોમાંથી ભંડોળનો સમાવેશ થતો ન હતો.

વેપારીઓ નેતાઓને ચેતવણી આપે છે

પાકિસ્તાની અખબાર ડૉન અનુસાર, પાકિસ્તાનના બિઝનેસ લીડર્સે ચેતવણી આપી છે કે દેશ સામાજિક અશાંતિ તરફ આગળ વધી રહ્યો છે અને ડર છે કે સરકારની બદલાતી નીતિઓને કારણે તેમનો દેશ વિદેશી રોકાણ માટે અસુરક્ષિત બની શકે છે.

ડોનના અહેવાલ મુજબ, ફેડરેશન ઓફ પાકિસ્તાન ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઈન્ડસ્ટ્રી (FPCCI)ના ભૂતપૂર્વ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ સાકિબ ફયાઝ મગુને કહ્યું છે કે, “અમારી અહીં આર્થિક નીતિઓમાં સાતત્ય નથી. આર્થિક બાબતો અને રાજકીય મુદ્દાઓ માટે અલગ-અલગ ટીમો હોવી જોઈએ. નહિંતર, વિદેશી અને સ્થાનિક રોકાણકારોને ખરાબ અસર થશે.”

મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વધતા રાજકીય તણાવ વચ્ચે, પાકિસ્તાનના ભૂતપૂર્વ પીએમ ઈમરાન ખાને તાજેતરની રેલીમાં કહ્યું હતું કે લોકો વર્તમાન સરકારના નેતાઓને “ચોર અને દેશદ્રોહી” કહેશે. પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઈન્સાફના વડા ખાને દાવો કર્યો હતો કે સત્તામાં આવ્યા પછી વર્તમાન શાસકોએ દેશમાંથી 1,100 અબજ રૂપિયાની “ચોરી” કરી છે અને તેઓ “ભ્રષ્ટ” હોવાથી આમ કરતા રહેશે.

પાકિસ્તાન ડેમોક્રેટિક મૂવમેન્ટ (PDM) દ્વારા એપ્રિલમાં 13-પક્ષોના વિરોધ દ્વારા તેમની સરકારને હટાવવાનો ઉલ્લેખ કરતા ખાને કહ્યું, “જ્યાં પણ લોકો તમને જોશે, તેમના હોઠ પર બે શબ્દો હશે, ચોર અને દેશદ્રોહી. તમે અમેરિકાના સમર્થનથી સરકારને ઉથલાવી.