India Pakistan dispute: સરક્રીક વિવાદ પર ભારતે પાકિસ્તાનને આપ્યો જડબાતોડ જવાબ, જાણો વિવાદમાં ગુજરાત કનેક્શન
સરક્રીક એ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેની 96 કિલોમીટર લાંબી પાણીની પટ્ટી છે. આ પ્રદેશ પાકિસ્તાનના સિંધ પ્રાંત અને ભારતના ગુજરાત રાજ્યમાં આવેલો છે. બંને દેશોની આઝાદી પહેલા આ વિસ્તાર બ્રિટિશ ઈન્ડિયાના બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીનો ભાગ હતો. સરક્રીક વિવાદ ફરી એકવાર ચર્ચામાં આવ્યો છે.
પાકિસ્તાન અને ભારત વચ્ચે દાયકાઓથી ચાલી રહેલો સરક્રીક વિવાદ ફરી એકવાર ચર્ચામાં છે. આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહેલા પાકિસ્તાને ગુજરાતના સરક્રીક વિસ્તારમાં ભારત દ્વારા બનાવવામાં આવી રહેલી સરહદી ચોકીઓના નિર્માણ સામે વાંધો ઉઠાવ્યો છે. પાકિસ્તાનનું કહેવું છે કે આ સીમા રેખાને લઈને બંને દેશો વચ્ચે વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત દ્વારા ચોકીઓનું નિર્માણ કરવું ખોટું છે.
પાકિસ્તાનના આરોપનો ભારતે જડબાતોડ જવાબ આપ્યો છે. ભારતનું કહેવું છે કે બાંધકામ તેના ક્ષેત્રમાં થઈ રહ્યું છે અને તે પ્રદેશ સંપૂર્ણ રીતે ભારતનો છે. ચાલો જાણીએ શું છે સરક્રીક અને શા માટે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તેના પર વિવાદ છે?
સરક્રીક શું છે?
સર ક્રીક ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેની 96 કિલોમીટર લાંબી પાણીની પટ્ટી છે. આ પ્રદેશ પાકિસ્તાનના સિંધ પ્રાંત અને ભારતના ગુજરાત રાજ્યની વચ્ચે આવેલો છે. બંને દેશોની સ્વતંત્રતા પહેલા આ પ્રદેશ બ્રિટિશ ભારતના બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીનો ભાગ હતો. આ વિસ્તારમાં ‘સિરી’ માછલીની હાજરીને કારણે તેને સરક્રીક નામ આપવામાં આવ્યું હતું. તેના પાણીના પ્રવાહને મૂળરૂપે ‘બાન ગંગા’ કહેવામાં આવે છે. આ પ્રવાહ પાકિસ્તાનના સિંધ પ્રાંતને ભારતના ગુજરાતથી અલગ કરીને અરબી સમુદ્રમાં પડે છે.
આ પણ વાચો: Pakistan Economic Crisis: પાકિસ્તાનમાં 270 દૂધ, 800 ચિકન, 2500 ચા, મોંઘવારીથી જનતામાં હાહાકાર !
આ વિસ્તાર એશિયાના સૌથી મોટા માછલી ઉત્પાદન ક્ષેત્રોમાંનો એક છે. તેની મર્યાદા નક્કી ન કરવાને કારણે ઘણી વખત ભારતીય માછીમારો પાકિસ્તાનની સરહદે જાય છે, જ્યાં તેઓ પાકિસ્તાની નૌકાદળના જવાનો દ્વારા પકડાઈ જાય છે. ખાડી વિસ્તાર એક બિન-આવાસીય વિસ્તાર છે અને ત્યાંનું હવામાન પણ ખૂબ પ્રતિકૂળ છે. ત્યાં ઝેરી સાપ અને વીંછી જોવા મળે છે.
સરક્રીક વિવાદ વિશે જાણો
બંને દેશો વચ્ચે 1960ના દાયકામાં વિવાદ શરૂ થયો હતો. સરક્રીક વિવાદને કાશ્મીર અને સિયાચીનની જેમ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સરહદી વિવાદ તરીકે જોવામાં આવે છે. સર ક્રીક એ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વિવાદિત પાણીની 96 કિમી લાંબી પટ્ટી છે, જે ભારતના ગુજરાત રાજ્ય અને પાકિસ્તાની રાજ્ય સિંધ વચ્ચે સ્થિત છે.
પાણીના ધોવાણને કારણે સરક્રીકની રચના થઈ છે અને અહીં ભરતીના કારણે તેનો કેટલો ભાગ પાણીમાં રહેશે અને કેટલો પાણીની બહાર રહેશે તે નક્કી કરી શકાતું નથી. આ પ્રદેશ તેલ અને ગેસના વિશાળ ભંડારનો સ્ત્રોત પણ છે. પરંતુ સીમાંકનના અભાવે તેમનું શોષણ થતું નથી.
પાકિસ્તાન દ્વારા રજૂ કરાયેલા દાવા મુજબ, 1914માં તત્કાલીન સિંધ સરકાર અને કચ્છના રાવ મહારાજ વચ્ચે થયેલા ‘બોમ્બે ગવર્નમેન્ટ રિઝોલ્યુશન’ મુજબ સમગ્ર ખાડી વિસ્તાર પર તેનો અધિકાર છે. બીજી તરફ ભારતને આઝાદી મળી તે પહેલાં, આ ક્રીક પ્રાંતીય વિસ્તાર બ્રિટિશ ભારતના બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીનો ભાગ હતો. 1947 માં ભારતની આઝાદી પછી સિંધ પાકિસ્તાનનો એક ભાગ બન્યો, જ્યારે કચ્છ ભારતનો એક ભાગ રહ્યો.
ભારત BSF જવાનો માટે કાયમી બંકર બનાવી રહ્યું છે
પ્રથમ વખત, ભારત ગુજરાતમાં ભારત-પાકિસ્તાન આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પર વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ સર ક્રીક અને ‘હરામી નાળા’ વિસ્તારમાં બોર્ડર સિક્યુરિટી ફોર્સ (BSF)ના જવાનો માટે ‘કાયમી બંકરો’નું નિર્માણ કરી રહ્યું છે. કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે આ વિસ્તારમાં પાકિસ્તાની માછીમારો અને ફિશિંગ બોટ દ્વારા ઘૂસણખોરીને ધ્યાનમાં રાખીને ભુજ સેક્ટરની સાથે આ વિસ્તારમાં 8 બહુમાળી બંકર કમ ઓબ્ઝર્વેશન પોસ્ટના નિર્માણ માટે 50 કરોડ રૂપિયા મંજૂર કર્યા છે.
જ્યારે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે 4,050 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા માર્શી સરક્રીક વિસ્તારમાં ત્રણ ટાવર બનાવવામાં આવી રહ્યા છે, ત્યારે કેન્દ્રીય જાહેર બાંધકામ વિભાગ (CPWD) 900 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા ‘હરામી નાળા’ વિસ્તારમાં આવા પાંચ બાંધકામો બનાવી રહ્યું છે.
42 ફૂટ ઉંચા બંકર અને રડાર બનાવવામાં આવશે
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, દરેક 42-ફીટ ઊંચા વર્ટિકલ બંકરના ઉપરના માળે વિસ્તાર પર નજર રાખવા માટે સર્વેલન્સ સાધનો અને રડાર માટે જગ્યા હશે, બાકીના બે માળમાં 15 સશસ્ત્ર BSF જવાનો માટે જગ્યા હશે અને સ્ટોરેજની જોગવાઈ હશે. આ બંકરો ખાડી વિસ્તારના પૂર્વ ભાગમાં ભારતીય ક્ષેત્ર પર બનાવવામાં આવી રહ્યા છે.
બીએસએફના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું કે, ફોર્સની એક ટુકડી માર્ચ સુધીમાં સરક્રીક વિસ્તારમાં ત્રણ બંકરોનું બાંધકામ પૂર્ણ કરવા માટે કામ કરી રહેલા કામદારોને સુરક્ષા પૂરી પાડી રહી છે.
