Agriculture Waste: વૈજ્ઞાનિકોની મદદથી હવે ખેતીના કચરામાંથી પણ કરી શકશો કમાણી, બનશે કાગળ, ઘાસચારો અને ખાતર
જ્યારે ભારત સરકારે 2014માં સ્વચ્છ ભારત અભિયાન શરૂ કર્યું ત્યારે કૃષિ કચરાને સફળ બનાવવા માટે ગંભીર વિચારણા કરવામાં આવી હતી. ખાસ કરીને આવા ઉત્પાદનો બનાવવાનો વિચાર આવ્યો જેનો ઉપયોગ મનુષ્યો માટે અથવા પ્રાણીઓ અથવા પાક માટે થઈ શકે છે.
વિશ્વભરમાં દર વર્ષે એક અબજ 30 કરોડ ટન કચરો (Waste) વેડફાય છે. તેમાંથી ખેતીનો ઘણો કચરો (agriculture waste) ખેતરમાં જ નાશ પામે છે. કેટલાક કચરો મિલોમાંથી અને કેટલાક રસોડામાંથી બહાર આવે છે. જો આપણે આપણા દેશની વાત કરીએ તો અહીં વાર્ષિક 350 કરોડ ટન કૃષિ કચરો ઉત્પન્ન થાય છે. જેને આપણે કચરો ગણીએ છીએ. પરંતુ વાસ્તવમાં એવું નથી.
હવે આ કચરો પણ કરોડપતિ બનાવી શકે છે. આપણા વૈજ્ઞાનિકો આવી ઘણી પદ્ધતિઓ અને ટેકનિકો વિકસાવી રહ્યા છે, જેનો ઉપયોગ કરીને કચરાને કંચનમાં બદલી શકાય છે. નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલયનો અંદાજ છે કે લીલા ખાતર સિવાય આ કચરાથી દર વર્ષે 18000 મેગાવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરી શકે છે.
કૃષિ અને રસોડામાંથી કચરાનો હિસ્સો ઘણો વધારે છે. એક રિપોર્ટ મુજબ, જો આપણે એકલા બટાટા લઈએ તો વિશ્વભરમાં દર વર્ષે લગભગ 1 કરોડ 20 લાખ ટન બટાકાનો બગાડ થાય છે. ભારતમાં નાશ પામેલા બટાકાનું વજન 20 લાખ ટન છે.
જ્યારે ભારત સરકારે 2014માં સ્વચ્છ ભારત અભિયાન શરૂ કર્યું ત્યારે કૃષિ કચરાને સફળ બનાવવા માટે ગંભીર વિચારણા કરવામાં આવી હતી. ખાસ કરીને, આ ઉત્પાદનો બનાવવાનો વિચાર આવ્યો જેનો ઉપયોગ મનુષ્યો, પ્રાણીઓ અથવા પાક માટે થઈ શકે છે.
ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR) દિલ્હીની ભારતીય કૃષિ સંશોધન સંસ્થા (IARI) એ આમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. ICARએ તમામ સંસ્થાઓ સાથે મળીને આવી પ્રોસેસિંગ ટેક્નોલોજી પર કામ શરૂ કર્યું છે. જે કચરામાંથી પૈસા કમાઈ શકે છે.
ખેડૂતો શણનો કચરો બાળે છે અથવા ફેંકી દે છે. પરંતુ ICAR એ એક એવી ટેક્નોલોજી વિકસાવી છે જે તેને કાગળમાં ફેરવે છે. આ કાગળ વેચીને પૈસા કમાઈ શકાય છે. તે જ સમયે, ચોખા અને કઠોળમાંથી પણ પૈસા બનાવી શકાય છે. તે જ સમયે, તેલીબિયાંમાંથી તેલ કાઢ્યા બાદનો કચરો પણ ઘણો ઉપયોગી થાય છે. મગફળી અને સોયામાંથી 35 ટકા પ્રોટીન બહાર આવે છે.
મગફળીની છાલનો ઉપયોગ મરઘાના ખોરાક તરીકે પણ થાય છે. ભારતમાં, મરઘાં દર વર્ષે લગભગ 20 લાખ ટન છોતરા ખાય છે. મકાઈમાંથી પણ પ્રોટીન મેળવી શકાય છે. આ સાથે કુલ્હાડ બનાવવાની ટેકનીક પણ વિકસાવવામાં આવી છે. તે જ સમયે, ખાંડ મિલમાંથી બહાર આવતા માટીના કચરામાંથી ખાતર બનાવવામાં આવી રહ્યું છે અને ખેતરોમાં નાખવામાં આવી રહ્યું છે. જેના કારણે ખેતરની ફળદ્રુપતા નોંધપાત્ર રીતે વધી રહી છે.
મોટાભાગનો કચરો રસોડામાંથી જ નીકળે છે. જેના કારણે ખાતર બનાવવાની ટેક્નોલોજી પણ વિકસાવવામાં આવી છે. કપાસની ડાળીઓનો ઉપયોગ હવે મશરૂમ ઉગાડવા માટે થઈ રહ્યો છે. ભારતમાં દર વર્ષે 13 લાખ ટન અનાનસનો કચરો જાય છે. હવે તેનો ઉપયોગ પશુ આહાર તરીકે થાય છે.
આ પણ વાંચો : US military Operation: સીરિયામાં અલ-કાયદાના આતંકીનો બોલાવ્યો ખાત્મો, અમેરિકી સેનાએ ડ્રોન હુમલામાં ઠાર માર્યો