Dry Farming: સૂકી ખેતી શું છે? જાણો આ ખેતીમાં વાવણી અને સુધારેલી જાતો વિશે
સારા પાક માટે ફળદ્રુપ માટી પણ ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો? શુષ્ક ખેતી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે અને આ માટે કઈ જાતો શ્રેષ્ઠ છે. તો ચાલો આજે સૂકી ખેતી (Dry Farming) વિશે વિગતવાર જાણીએ.
આપણે બધા જાણો છીએ કે ભારત એક કૃષિપ્રધાન દેશ છે. જ્યાં મોટાભાગના લોકો ખેતી કરીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવે છે. આપણા ઘણા પ્રકારના પાક વિવિધ પ્રકારની જમીનમાં ઉગાડવામાં આવે છે. સારા પાક માટે ફળદ્રુપ માટી પણ ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો? શુષ્ક ખેતી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે અને આ માટે કઈ જાતો શ્રેષ્ઠ છે. તો ચાલો આજે સૂકી ખેતી (Dry Farming) વિશે વિગતવાર જાણીએ.
સૂકી ખેતી શું છે?
સુકી ખેતી તેને કહેવામાં આવે છે, જ્યાં ઓછા વરસાદમાં સિંચાઈ વિના ખેતી કરી શકાય છે. તે સ્થળોને સૂકી ખેતી અથવા શુષ્ક ખેતીની જમીન કહી શકાય. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો એવી જગ્યા કે જ્યાં વાર્ષિક વરસાદ 20 ઈંચ કે તેથી ઓછો હોય અને કોઈપણ સિંચાઈ વિના હોય તેને સૂકી ખેતી અથવા શુષ્ક ખેતી કહેવામાં આવે છે. આપને જણાવી દઈએ કે સૂકી ખેતીમાં છાણનું ખાતર, ખેતરમાં વારંવાર ખેડાણ કરવું, પાકની નિંદણ અને ખેતરમાંથી નીંદણ દૂર કરવા પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે.
સૂકી ખેતી માટે જમીન અને ભેજનું સંરક્ષણ
ખરીફ પાકની લણણી કર્યા પછી ખેડૂતોએ ભેજ બચાવવા માટે ખેતરમાં પરાલી (પરાર) અથવા પાંદડા ફેલાવવા જોઈએ. જેથી ખેતરનો ભેજ ઉડી ન જાય. ભેજ સંગ્રહ કરવાની આ તકનીકને મલ્ચિંગ પણ કહેવામાં આવે છે. ખેડૂતો ખેતરમાં વાવણી કર્યા પછી તરત જ મલ્ચિંગની આ પદ્ધતિ કરી શકે છે. પાકને સુકાઈ જતા અટકાવવા માટે, વરસાદના પાણીને તળાવમાં અથવા સુરક્ષિત જગ્યાએ બાંધીને સંગ્રહ કરો. આ પછી રવિ પાકની વાવણી કર્યા પછી આંશિક પિયત સરળતાથી કરી શકાય છે.
ધ્યાનમાં રાખો કે ખેતરમાં ખરીફ પાકની લણણી કર્યા પછી તરત જ રવિ પાકનું વાવેતર કરો, જેથી ખેતીની જમીનમાં ભેજના કારણે રવિ પાકનું અંકુરણ સારી રીતે થાય. ખરીફ પાકમાં ઊંચી જમીનમાં ડાંગર, મગફળી, સોયાબીન, ગુંદલી, મકાઈ, તુવેર, અડદ, તલનું વાવેતર કરી શકાય તેવા પાકો છે. ચોમાસું શરૂ થતાં જ ખરીફ પાકની વાવણી શરૂ કરો.
સુધારેલ જાતો
સૂકી ખેતી કરવા માટે ખેડૂતોએ સારી જાતો પસંદ કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે, જે નીચે મુજબ છે. 435 અને RMO 225, ગુવારની RGC 936 અને RGC 1001, મૂંગની K851, RMG 62 અને RMG 268, તલની TC 25 અને RT 46 જાતો શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
આ ઉપરાંત, ખેતરમાં યોગ્ય બિયારણ દર, અંતરાલ અને ખાતરની માત્રા પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. સૂકી ખેતી માટે ખેડૂત ખેતરમાં રોક ફોસ્ફેટનો ઉપયોગ બીજ વાવવાના 20થી 25 દિવસ પહેલા કરી શકે છે જેથી રોક ફોસ્ફેટની માત્રામાં ઘટાડો થાય છે. જેથી પાકને નુકસાન ન થાય. સૂકી જમીનમાં રાઈઝોબિયમ કલ્ચરનો ઉપયોગ પાકમાં નાઈટ્રોજનની નિર્ભરતા ઘણી હદ સુધી ઘટાડે છે.
નોંધ: ઉપરોક્ત બાબતો કૃષિ નિષ્ણાંતો અનુસાર છે અહીં કોઈ પણ પ્રકારનો દાવો કરવામાં આવતો નથી. સ્થાનિક વિસ્તારની આબોહવા ઉપરોક્ત બાબતોને અનુરૂપ ન પણ હોઈ શકે એટલે નિષ્ણાંતોની સલાહ લેવી હિતાવહ છે.
આ પણ વાંચો: Agriculture Technology: ખેડૂતો માટે ખુશખબર, ડ્રોનથી થશે યુરિયાનો છંટકાવ, પહેલું ટ્રાયલ રહ્યું સફળ