ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગ અંગેનો સૌથી મોટો ભ્રમ થયો દુર, રાસાયણિક કરતા વધુ મળશે ઉપજ

મધ્યપ્રદેશના બાગાયત મંત્રી ભરત સિંહ કુશવાહા આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં તેમની ફિલ્ડ વિઝિટ પર હતા. ખેડૂતો(Farmers)એ તેમને જણાવ્યું કે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકો સિવાય રાસાયણિક મુક્ત ખેતી (Chemical Free Farming) કરવામાં આવે ત્યારે શરૂઆતના વર્ષોમાં ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થાય છે. આ આશંકા દેશના મોટાભાગના ખેડૂતોના મનમાં છે. તેથી જ હરિયાણા સરકારે કહ્યું છે કે કેમિકલ મુક્ત ખેતી કરવાથી થયેલા નુકસાનની ભરપાઈ રાજ્ય સરકાર ત્રણ વર્ષ સુધી કરશે. પરંતુ, ભારતીય કૃષિ સંશોધન સંસ્થા જે કૃષિ ક્ષેત્રની સૌથી મોટી સંશોધન સંસ્થા, ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR) હેઠળ કામ કરે છે, તેણે આ ભ્રમણાને નકારી કાઢી છે.

આટલું જ નહીં, સંસ્થાના એક રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ઓર્ગેનિક ખેતી (Organic farming)ની ઉત્પાદકતા કેમિકલની તુલનામાં 20થી 25 ટકા વધુ છે. આ માટે મુખ્ય પાકોની ઉત્પાદકતાના આંકડા પણ આપવામાં આવ્યા છે. આ અહેવાલ 16 ડિસેમ્બર 2021ના ઘણા સમય પહેલાનો છે, જ્યારે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અભિયાન ચલાવીને રસાયણ મુક્ત ખેતી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની હાકલ કરી હતી. આ રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે સોયાબીનની ઓર્ગેનિક ખેતીની ઉત્પાદકતા કેમિકલની તુલનામાં 45% વધારે છે.

પ્રયાગરાજમાં ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગ કરી રહેલા મેદાઈ કલ્યાણી સેવા ટ્રસ્ટના ડિરેક્ટર રાજેન્દ્રભાઈ કહે છે કે આ એક ભ્રમણા સિવાય બીજું કંઈ નથી કે ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગથી ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થાય છે. જો લોકોને સારું સ્વાસ્થ્ય જોઈતું હોય તો હવે ગુણવત્તાયુક્ત ખોરાક એટલે કે કેમિકલ મુક્ત ખોરાક તરફ આવવું પડશે. આવી ખેતી લાંબા ગાળે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

રાસાયણિક ખેતીના લાંબા ગાળાના ગેરફાયદા

ઈન્ડિયન એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટના પ્રિન્સિપાલ સાયન્ટિસ્ટ ડૉ.યુદ્ધવીર સિંહના જણાવ્યા અનુસાર ઓર્ગેનિક કાર્બન એ તમામ પોષક તત્વોનો સ્ત્રોત છે. તેની ઉણપથી છોડનો વિકાસ અટકે છે. હરિયાળી ક્રાંતિ પહેલા ગંગાના મેદાનમાં સરેરાશ ઓર્ગેનિક કાર્બન 0.5 ટકા હતું, જે હવે ઘણી જગ્યાએ ઘટીને માત્ર 0.2 ટકા થઈ ગયું છે. આ સ્થિતિ ખતરનાક છે. ઓર્ગેનિક ખેતી કરીને તેમાં વધારો થવાની શક્યતા છે.

રાસાયણિક મુક્ત ખેતી માટે ઝુંબેશ ચલાવતા ગુજરાતના રાજ્યપાલ આચાર્ય દેવવ્રતના જણાવ્યા અનુસાર જો તેનું પ્રમાણ 0.5 ટકાથી ઓછું હોય તો જમીન બંજર બનવા લાગે છે. જમીનની ફળદ્રુપતા કાર્બનિક કાર્બન પર આધારિત છે.

આપણે ઓર્ગેનિક ખેતીમાં ક્યાં છીએ?

ભારતમાં જ્યારે 2004-05માં ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગ પર નેશનલ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે એક વર્ષ પહેલા સુધી માત્ર 76,000 હેક્ટરમાં જ જૈવિક ખેતી કરવામાં આવી રહી હતી. જે હવે વધીને લગભગ 40 લાખ હેક્ટર થઈ ગયું છે. આ કુલ ખેતીલાયક જમીનના 2.71% છે. હાલમાં દેશમાં 140 મિલિયન હેક્ટર ખેતીની જમીન છે.

વિશ્વમાં કુલ પ્રમાણિત ઓર્ગેનિક ખેતી ક્ષેત્રની દ્રષ્ટિએ ભારત 5માં ક્રમે છે. અહીં લગભગ 44 લાખ ખેડૂતો આવી ખેતી કરી રહ્યા છે. સિક્કિમ જાન્યુઆરી 2016માં તેની 76,000 હેક્ટરની સમગ્ર ખેતીલાયક જમીનને ઓર્ગેનિક તરીકે પ્રમાણિત કરીને સંપૂર્ણ સજીવ ખેતી કરતું રાજ્ય બન્યું છે.

ફાયદો શું છે?

1. રાસાયણિક ઉત્પાદનો કરતાં ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની કિંમતો અનેક ગણી વધારે છે, જે ખેડૂતોની સરેરાશ આવકમાં વધારો કરે છે.
2. જમીનની ફળદ્રુપતા વધે છે. સિંચાઈ અંતરાલ વધે છે. રાસાયણિક ખાતરો પર નિર્ભરતા ઓછી થવાથી ખર્ચમાં ઘટાડો થાય છે.
3. પાકની ઉત્પાદકતા વધે છે. જૈવિક ખાતરના ઉપયોગથી જમીનની ગુણવત્તા સુધરે છે. જમીનની પાણી ધારણ કરવાની ક્ષમતા વધે છે. એટલે કે જમીનમાંથી પાણીનું બાષ્પીભવન ઓછું થાય છે.
4. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારની સ્પર્ધામાં, ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો તેમની વિશેષતાને કારણે ખરા ઉતરે છે. સજીવ ખેતી જમીનની ફળદ્રુપતા અને ઉત્પાદકતા વધારવામાં મદદ કરે છે. પૌષ્ટિક ખોરાક માટે ઓર્ગેનિક ખેતી વધુ સારી છે.

કાર્બનિક ઉત્પાદનોની નિકાસ

કેન્દ્ર સરકારના એક રિપોર્ટ અનુસાર 2020-21માં ભારતે 7078 કરોડ રૂપિયાના ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની નિકાસ (Organic Product Export)કરી હતી. અમેરિકા, યુરોપિયન યુનિયન, કેનેડા, ઈંગ્લેન્ડ, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ઈઝરાયેલ વગેરે અહીંના ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોના ચાહક છે.

આ પણ વાંચો: Viral Stunt Video: સ્ટંટ દરમિયાન ઉંધા માથે પડ્યો યુવક, યુઝર્સે કહ્યું ‘ આ જોઈ રૂવાડા ઉભા થઈ ગયા’

આ પણ વાંચો: Lalita Pawar Birthday: ક્યારેક ગ્લેમરસ પાત્ર ભજવતી હતી લલિતા પવાર, જાણો કેવી રીતે ફિલ્મોમાં બની હતી દુષ્ટ સાસુ અને રામાયણની મંથરા

વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અમારી ટ્વીટર કોમ્યુનિટીમાં જોડાવા અહીં ક્લિક કરો