Success Story: વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી કાકડીની ખેતી કરી મેળવ્યું બમ્પર ઉત્પાદન અને કમાણી
પ્રગતિશીલ ખેડૂતે (Progressive Farmer) લોકડાઉન ખુલ્યા બાદ પરંપરાગત ખેતી કરવાની યોજના પર કામ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ ડાંગર અને ઘઉં જેવા પાકની ખેતી સાથે આર્થિક સ્થિતિ સુધરવાનું નામ લઈ રહી ન હતી.
ઉત્તર પ્રદેશના હરદોઈ જિલ્લામાં કાકડીની ખેતી(Cucumber Farming)થી ખેડૂતો સમૃદ્ધ થઈ રહ્યા છે. કોરોના રોગચાળા દરમિયાન લાદવામાં આવેલા લોકડાઉનને કારણે ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ થઈ ગઈ હતી. પરિસ્થિતિ સુધરતાની સાથે જ ખેડૂતો(Farmers)એ મહેનત અને ખંતથી કામ કર્યું અને તેનો લાભ તેમને મળી રહ્યો છે. હરદોઈના જિલ્લા બાગાયત અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે સમયાંતરે ખેડૂતોને આધુનિક પદ્ધતિથી શાકભાજીની ખેતી કરવા અંગે જાગૃત કરવામાં આવે છે. ખેડૂતો આમાં ભાગ લે છે અને નવી ખેતી કરે છે અને તેમની આવકમાં વધારો કરે છે.
જિલ્લાના આર્સેનીના રહેવાસી ખેડૂત કૌશલ મૌર્ય લોકડાઉન ખુલ્યા બાદ પરંપરાગત ખેતી કરવાની યોજના પર કામ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ ડાંગર અને ઘઉં જેવા પાકની ખેતી સાથે આર્થિક સ્થિતિ સુધરવાનું નામ લઈ રહી ન હતી. તેમણે જણાવ્યું કે અમારા ગામમાં જિલ્લા બાગાયત વિભાગ દ્વારા એક દિવસ ચૌપાલનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. જિલ્લા બાગાયત વિભાગ વતી વરિષ્ઠ સંશોધન સહાયક હરિઓમ પાલખ પદ્ધતિથી કાકડીની ખેતી અંગે માહિતી આપતા હતા. કાકડીની ખેતી પર આપવામાં આવતી સબસિડી વિશે પણ અહીં જણાવવામાં આવ્યું હતું.
કાકડીની ખેતીથી થાય છે નિયમિત આવક
કૌશલ મૌર્યને અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ફાયદાકારક લાગી અને તેમણે સંશોધન સહાયક હરિઓમ સાથે કાકડીની ખેતી કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી. આ અંગે હરિઓમે તેને બાગાયત વિભાગમાં આવવા કહ્યું હતું. અહી ગયા બાદ ખેડૂતને કાકડીની જાતો અને તેની ખેતી અંગે વિસ્તૃત માહિતી આપવામાં આવી હતી. આ ઉપરાંત કાકડીના બીજ પણ આપવામાં આવ્યા હતા.
બાગાયત વિભાગ પાસેથી મળેલી માહિતી મુજબ ખેડૂત કૌશલ મૌર્યએ પ્રારંભિક તબક્કામાં માત્ર એક વીઘામાં કાકડીની ખેતી કરવાનું શરૂ કર્યું. આમાં સફળતા જોઈને તેમણે કાકડીના વાવેતર હેઠળનો વિસ્તાર વધારવાનું શરૂ કર્યું. હવે તેઓ 1 એકર ખેતરમાં કાકડીનું વાવેતર કરી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે પાક 60 થી 90 દિવસમાં સારી રીતે તૈયાર થઈ જાય છે. આ માટે કાળી લોમ, લોમી માટી શ્રેષ્ઠ ઉપજ આપનારી ગણાય છે. 5 થી 7 ની વચ્ચેની જમીનનું pH મૂલ્ય સારું માનવામાં આવે છે.
બાગાયત વિભાગ ખેડૂતોને મદદ કરે છે
ખેડૂતે જણાવ્યું કે જ્યારે હવામાન ગરમ હોય છે ત્યારે અઠવાડિયામાં એક સિંચાઈની જરૂર પડે છે. ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિથી ઓછા નીંદણ સાથે સારો પાક મેળવી શકાય છે. ડૉ.શેર સિંહે જણાવ્યું કે કાકડીની અંદર વિટામિન A, વિટામિન C અને ફાઇબર જેવા ઉપયોગી તત્વ જોવા મળે છે. તેમાં 95 ટકા પાણી હોય છે, જે ડિહાઇડ્રેશનને રોકવા માટે સૌથી જરૂરી છે. કાકડી પાચન શક્તિ વધારવામાં પણ મદદરૂપ છે.
જિલ્લા બાગાયત અધિકારી સુરેશ કુમારે જણાવ્યું હતું કે કાકડીની ખેતી અંગે ખેડૂતોને જરૂરી માહિતી, સારા બિયારણ અને સબસીડી પણ આપવામાં આવી રહી છે. સમયાંતરે નીંદણ અને જીવાત નિયંત્રણ અંગે પણ જાગૃતિ લાવવામાં આવે છે. ખેડૂતોને દવાઓ પણ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે. જિલ્લાના ખેડૂતો કાકડીની ખેતીમાંથી સારો નફો કમાઈ રહ્યા છે.