વૈજ્ઞાનિકોએ સોયાબીનની ખાસ જાત વિકસાવી, જે પોષક તત્વોથી ભરપૂર છે અને ખેડૂતોને પણ ફાયદો થશે

ઘણા લોકો સોયાબીનની (Soybean) કુદરતી ગંધને નાપસંદ હોવાને કારણે તેમાંથી બનાવેલ ખાદ્ય ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળે છે, પરંતુ ઈન્ડિયન સોયાબીન સંશોધન સંસ્થા (IISR), ઈન્દોરના વૈજ્ઞાનિકોએ તેને તોડીને સોયાબીનની અનિચ્છનીય ગંધથી મુક્ત વેરાયટી વિકસાવવામાં સફળતા મેળવી છે. આઈઆઈએસઆરના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ આ માહિતી આપી છે. આઈઆઈએસઆરના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક (કૃષિ વિસ્તરણ) ડૉ. બી.યુ. ડુપારેએ માહિતી આપી હતી કે ઈન્દોરમાં ઓલ ઈન્ડિયા કોઓર્ડિનેટેડ સોયાબીન રિસર્ચ પ્રોજેક્ટની તાજેતરમાં પૂર્ણ થયેલી 52મી વાર્ષિક ગ્રૂપ મીટિંગ દરમિયાન, સુધારેલ સોયાબીન જાત ‘NRC 150’ની ખેતીની ભલામણ કરવામાં આવી છે.

IISR વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વર્ષોના સંશોધન પછી વિકસાવવામાં આવેલ આ વિવિધતા સોયાબીનની કુદરતી ગંધ માટે જવાબદાર લિપોક્સીજેનેઝ-2 એન્ઝાઇમથી મુક્ત છે. એટલે કે, સોયા દૂધ, સોયા પનીર, સોયા ટોફુ વગેરેમાંથી બનેલા ઉત્પાદનોમાં તે ગંધ નહીં કરે.’ ડુપારેએ જણાવ્યું હતું કે સોયાબીનની ‘એનઆરસી 150’ વિવિધ પ્રોટીન અને અન્ય પોષક તત્વોથી સમૃદ્ધ છે અને તેને દૂર કરવાના લક્ષ્ય સાથે વિકસાવવામાં આવી છે. તેમણે આશા વ્યક્ત કરી હતી કે અનિચ્છનીય ગંધથી મુક્ત હોવાને કારણે સામાન્ય લોકોમાં સોયાબીનની આ વિવિધતામાંથી બનતી ખાદ્યપદાર્થોનો ઉપયોગ વધશે.

ભારતમાં લગભગ 120 લાખ ટન ઉત્પાદન થાય છે

ભારતમાં, મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતો મુખ્યત્વે સોયાબીનની ખેતી કરે છે. તે જ સમયે, વિશ્વમાં અમેરિકા, બ્રાઝિલ અને આર્જેન્ટિના જેવા દેશોમાં સોયાબીનની ખેતી મોટા પાયે થાય છે. આ ત્રણ દેશો સોયાબીનના કુલ ઉત્પાદનમાં પ્રભુત્વ ધરાવે છે અને તેઓ સમગ્ર વિશ્વમાં 80 ટકા સોયાબીનનો સપ્લાય કરે છે. તે જ સમયે, ભારતમાં લગભગ 120 લાખ ટન સોયાબીનનું ઉત્પાદન થાય છે. સોયાબીન ઉત્પાદનમાં મધ્યપ્રદેશ પ્રથમ ક્રમે છે.

મધ્યપ્રદેશમાં ગયા વર્ષે સોયાબીનના પાક પર જીવાતોનો હુમલો થયો હતો અને પ્રતિકૂળ હવામાનને કારણે ઉત્પાદનને અસર થઈ હતી. જેના કારણે ઉત્પાદનની બાબતમાં મહારાષ્ટ્ર પ્રથમ સ્થાને પહોંચી ગયું હતું. ગયા વર્ષે મધ્યપ્રદેશમાં 41.8 લાખ ટન અને મહારાષ્ટ્રમાં 45.44 લાખ ટનનું ઉત્પાદન થયું હતું. જયાં આ વરસે, મધ્યપ્રદેશમાં લગભગ 52 લાખ ટન અને મહારાષ્ટ્રમાં 48 લાખ ટન ઉત્પાદન થયું હતું.

કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો અપેક્ષા રાખે છે કે મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતો કુદરતી ગંધહીન સોયાબીન જાતની ખૂબ જ ઉત્સાહથી ખેતી કરશે. આ જાત પોષક તત્વોથી ભરપૂર છે અને ખેડૂતોને ઉપજના સારા ભાવ મળશે. આ સંસ્થા આ પ્રકારની ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ખેડૂતોમાં જાગૃતિ અભિયાન પણ ચલાવશે. જેથી ભારતમાં કુપોષણને નાબૂદ કરવાના લક્ષ્યને વહેલી તકે પ્રાપ્ત કરી શકાય.