Agriculture Product: રશિયા કે યુક્રેન? ભારત વધારે કૃષિ પેદાશો ક્યાંથી ખરીદે છે?

રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે રાજદ્વારી રીતે કયો દેશ આપણી નજીક છે, જવાબ અલગ હોઈ શકે છે. પરંતુ જો આપણે કૃષિ ઉત્પાદનો (Agriculture Product)ની આયાતમાં આપણી નિર્ભરતા વિશે વાત કરીએ, તો યુક્રેન રશિયા કરતાં વધુ મહત્વપૂર્ણ દેખાય છે. રશિયા કરતાં યુક્રેનમાંથી અનેક ગણી વધુ કૃષિ પેદાશોની આયાત કરવામાં આવે છે. જ્યારે નિકાસની વાત આવે ત્યારે આપણે રશિયામાં વધુ માલ મોકલીએ છીએ. રશિયા અને યુક્રેન યુદ્ધ(Russia Ukraine War)ને કારણે જ્યાં ભારતની ઘઉંની અન્ય દેશોમાં નિકાસ નોંધપાત્ર રીતે વધી છે, ત્યાં આ બંને દેશોમાંથી સૂર્યમુખી તેલની આયાતમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે, જેના કારણે લોકોને મોંઘું ખાદ્ય તેલ ખરીદવું પડી રહ્યું છે.

વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયના રેકોર્ડ મુજબ, આપણે 2021-22માં (એપ્રિલથી જાન્યુઆરી સુધી) યુક્રેનમાંથી 1717 મિલિયન યુએસ ડોલરની કૃષિ પેદાશોની રેકોર્ડ આયાત કરી હતી, જેમાં ખાદ્ય તેલ મુખ્ય છે. જ્યારે આ જ સમયગાળામાં રશિયામાંથી માત્ર 336 મિલિયન યુએસ ડોલરની કૃષિ પેદાશોની આયાત કરવામાં આવી હતી. છેલ્લા ચાર વર્ષમાં ભારતને કૃષિ ઉત્પાદનોની નિકાસ કરવામાં યુક્રેન રશિયા કરતાં ઘણું આગળ છે.

સૂર્યમુખી તેલની આયાત પર ભારતની નિર્ભરતા

યુક્રેન સૂર્યમુખીનું વિશ્વનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે. પરંતુ ત્યાં ચાલી રહેલા યુદ્ધને કારણે ભારતમાં સૂર્યમુખી તેલના પુરવઠામાં ભારે ઘટાડો થયો છે. ભારતમાં 70 ટકાથી વધુ ક્રૂડ સૂર્યમુખી તેલ યુક્રેનમાંથી આવે છે અને લગભગ 20 ટકા રશિયામાંથી આવે છે. જ્યારે 10 ટકા આર્જેન્ટિના અને અન્ય દેશોમાંથી આવે છે. યુક્રેનથી આયાત સંપૂર્ણપણે પ્રભાવિત છે જ્યારે રશિયાથી આવતી આયાત ઘણી ઓછી છે. આથી સરકારે યુદ્ધને ધ્યાનમાં રાખીને પામ ઓઈલ પર ભાર આપવાનું શરૂ કર્યું છે.

યુદ્ધના કારણે બજારમાં સૂર્યમુખી તેલની અછત

ફેડરેશન ઓફ ઓલ ઈન્ડિયા એડિબલ ઓઈલ ટ્રેડર્સના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ શંકર ઠક્કર કહે છે કે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના કારણે ભારતમાં ખાદ્ય તેલ(Edible Oil Price)ના ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. કુલ ખાદ્ય તેલની આયાતમાં સૂર્યમુખી તેલનો હિસ્સો લગભગ 20 ટકા છે. જેમાંથી મોટાભાગના યુક્રેન અને રશિયાથી આવતા હતા. હાલ સમગ્ર બજારમાં સનફ્લાવરની અછત જોવા મળી રહી છે.

યુદ્ધ પહેલા સૂર્યમુખી તેલ 150 થી 170 રૂપિયા પ્રતિ લીટરના ભાવે વેચાતું હતું. જ્યારે આ સમયે તેની કિંમત 180 થી 220 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. ઠક્કરનું કહેવું છે કે રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલું યુદ્ધ જેટલું વહેલું સમાપ્ત થશે, તે ભારતના ખાદ્યતેલના ગ્રાહકો માટે સારું રહેશે.