વૈશ્વિક ચોખા બજારમાં ભારતનો દબદબો યથાવત રહેશે, જાણો શું છે તેની પાછળનું કારણ

ભારત દ્વારા ઘઉંની નિકાસ (Indian Wheat Export)પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યા બાદ હવે ભારત ઘઉં પછી ચોખાની નિકાસ (Rice Export)પર પ્રતિબંધ મૂકશે કે કેમ તેની પણ ચિંતા છે. આ ચિંતાએ ચોખાના વેપારીઓને મુશ્કેલીમાં મૂક્યા છે, જેના કારણે તેઓએ વધુને વધુ ચોખા ખરીદવાનું શરૂ કર્યું છે, જેથી તેઓ પછીથી ઓર્ડર પૂરો કરી શકે. જોકે સરકાર અને વેપાર અધિકારીઓએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો ચોખા નિકાસકાર (Rice Exporter) દેશ છે અને હાલમાં સરકાર પાસે ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની કોઈ યોજના નથી. કારણ કે ભારતમાં ચોખાના ભાવ સ્થિર છે અને સ્થાનિક ગોડાઉનો ચોખાના સ્ટોકથી ભરેલા છે.

સરકારનું આ નિવેદન તે દેશોને મોટી રાહત આપવા જઈ રહ્યું છે જેઓ ચોખાની આયાત માટે ભારત પર નિર્ભર છે અને પહેલેથી જ ખાદ્ય સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે. તે જ સમયે, આ વખતે ફરીથી ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ દેશમાં સારા વરસાદની આગાહી કરી છે. તેથી ભારત પાસે ચોખાનો વધુ સ્ટોક હશે. આ વખતે ભારતમાં ડાંગરની વાવણી અને ચોમાસાના વરસાદ હેઠળનો વિસ્તાર નક્કી કરશે કે ભારત વૈશ્વિક ચોખા બજારમાં તેની હાજરી કેવી રીતે જાળવી રાખશે.

2021માં ચોખાની રેકોર્ડ નિકાસ થઈ હતી

ચોમાસામાં વરસાદના અભાવે ઉપજને અસર થશે, તેના કારણે રાજ્યો પાસે સ્ટોકની અછત ઊભી થઈ શકે છે. આનાથી દેશના 1.4 મિલિયન લોકોને ચોખાનો પુરવઠો સુનિશ્ચિત થશે, સાથે જ એ પણ ખબર પડશે કે ભારત ચોખાની નિકાસ કરી શકે છે કે નહીં. વર્ષ 2021માં ભારતની ચોખાની નિકાસ રેકોર્ડ 21.5 મિલિયન ટનને સ્પર્શી ગઈ છે. જે વિશ્વના આગામી ચાર સૌથી મોટા અનાજ નિકાસકારો થાઈલેન્ડ, વિયેતનામ, પાકિસ્તાન અને યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સના સંયુક્ત શિપમેન્ટ કરતાં વધી જાય છે.

વૈશ્વિક ચોખા બજારમાં ભારતનો હિસ્સો

ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાના સમાચાર અનુસાર, ચીન પછી ભારત વિશ્વમાં ચોખાનો સૌથી મોટો ગ્રાહક છે. વૈશ્વિક ચોખા બજારમાં ભારતનો હિસ્સો 40 ટકા છે. ઊંચા સ્થાનિક સ્ટોક અને નીચા સ્થાનિક ભાવને કારણે ભારતે છેલ્લા બે વર્ષથી ચોખામાં ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર કર્યું છે. જેથી કરીને એશિયા અને આફ્રિકાના દેશોને ઘઉંના વધતા ભાવથી રાહત મળી શકે.

ભારત 150 દેશોમાં ચોખાની નિકાસ કરે છે

ભારત 150 થી વધુ દેશોમાં ચોખાની નિકાસ કરે છે. તેની નિકાસમાં ઘટાડો ખાદ્ય કટોકટી તરફ દોરી શકે છે. 3 બિલિયનથી વધુ લોકો માટે ચોખા મુખ્ય છે, તેથી જ્યારે 2007માં ભારતે નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો ત્યારે વૈશ્વિક ભાવ નવી ઊંચાઈએ પહોંચ્યા. ભારતમાંથી નિકાસને પ્રતિબંધિત કરવાના કોઈપણ પગલાથી ચોખાની આયાત કરતા લગભગ દરેક દેશને અસર થશે. આનાથી હરીફ સપ્લાયર્સ થાઈલેન્ડ અને વિયેતનામને કિંમતો વધારવાની મંજૂરી મળશે જે ભારતીય શિપમેન્ટ પર પહેલેથી જ 30% થી વધુ છૂટ છે.