Genetically Modified Food: Zero Hunger લક્ષ્‍યાંકને પ્રાપ્ત કરવામાં GM પાકો મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે

Genetically Modified Food : વૈશ્વિક સ્તરે ખાદ્યાન્નનું વિક્રમી ઉત્પાદન થવા છતાં ભૂખમરાથી પીડિત વસ્તીનું કદ વધી રહ્યું છે. આવા સંજોગોમાં 2030 સુધીમાં zero-hunger લક્ષ્‍યાંકને હાંસલ કરવામાં આનુવંશિક રીતે સંશોધિત (GM) પાકો મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે. જીએમ પાકો (Genetically Modified Food) આપણે જીવીએ છીએ તેવા આ અશાંત સમયમાં ખાદ્ય સુરક્ષિત ભવિષ્યનો માર્ગ મોકળો કરી શકે છે.

ભારતમાં 33 લાખથી વધુ બાળકો કુપોષિત

જીએમ પાકો એવા છોડ છે કે જે વધુ સારી ઉપજ અને વધુ જંતુ-પ્રતિરોધક ગુણધર્મો માટે આનુવંશિક ઇજનેરી દ્વારા બદલવામાં આવ્યા છે. તે ખેડૂતોને વધુ સારા ઉત્પાદનો મેળવવામાં તેમજ સ્થાનિક અને મોસમી પર્યાવરણીય પડકારોનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે. અમુક જીએમ પાકો પોષણ, વિટામીન અને ખનિજો વધારવા માટે પણ એન્જીનિયર છે, જે બાળકોમાં કુપોષણ જેવા પડકારોને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

ભારતમાં પણ, જીએમ પાક કુપોષણની સમસ્યાઓનો સામનો કરવા માટે સંભવિત માધ્યમ બની શકે છે. તાજેતરમાં, એક RTIના પ્રશ્નમાં, કેન્દ્રીય મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયે જાહેર કર્યું કે ભારતમાં 33 લાખથી વધુ બાળકો કુપોષિત છે અને તેમાંથી અડધાથી વધુ બાળકો ગંભીર શ્રેણીમાં આવે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે ભારતે ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા, પૌષ્ટિક ખોરાકના ઉત્પાદન માટે બદલાતી તકનીકોને વ્યાપકપણે અપનાવવી જોઈએ.

190 મિલિયન હેક્ટરથી વધુ જીએમ પાકોનું વાવેતર

આપણે જ્યારે આપણા ખોરાકના ઉત્પાદન અને ગુણવત્તાને વધારવા માટે પરંપરાગત પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છીએ, ત્યારે આજના સમયમાં જો આપણે આપણા ખોરાકમાં ચોક્કસ ખનિજો અને પોષણ ઉમેરવા માંગતા હોય, તો આપણે આનુવંશિક ઇજનેરી નામની સાબિત તકનીક તરફ વળી શકીએ છીએ જે પ્રચલિત છે. તેવું ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ (ICAR)ના નેશનલ બ્યુરો ઓફ પ્લાન્ટ જિનેટિક રિસોર્સિસના ભૂતપૂર્વ નિયામક અને જાણીતા પ્લાન્ટ બાયોટેકનોલોજીસ્ટ પ્રો. કે.સી. બંસલ કહે છે.

પ્રથમ આનુવંશિક રીતે એન્જિનિયર્ડ પાકો અથવા જીએમઓ, યુએસએમાં 1996 માં વાવવામાં આવ્યા હતા. ISAAA (International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications) અનુસાર 2019 માં, 29 દેશોમાં લગભગ 17 મિલિયન ખેડૂતો દ્વારા 190 મિલિયન હેક્ટરથી વધુ જીએમ પાકોનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, જીએમ બીજ મોટાભાગે વિકસિત દેશોમાં મોટા કોર્પોરેશનો દ્વારા બનાવવામાં આવે છે.

ગરીબ અને વિકાસશીલ દેશોને તેમના પોષણના પડકારોને પહોંચી વળવા માટે જીએમ પાકોની વધુ જરૂર હોય છે, ત્યારે આ રાષ્ટ્રોમાં આ નવી તકનીક અથવા જીએમ બીજ અપનાવવાનું ઓછું સામાન્ય છે. વધુમાં, પર્યાવરણીય અસર અંગેની ચિંતાઓ, મૂળ પાકની જાતોની સલામતી અને આરોગ્યના મુદ્દાઓ સાથે પ્રતિબંધિત નિયમો જીએમ પાકોના વ્યાપકપણે અપનાવવામાં અવરોધે છે.

વિશ્વમાં અંદાજે 15GM ખાદ્ય પાકોનું વ્યાપારીકરણ થયું

હાલમાં, ભારતમાં બીટી કપાસ સહિત વિશ્વમાં લગભગ 15 જીએમ ખાદ્ય પાકોનું વ્યાપારીકરણ થયું છે. જીએમ ટેક્નોલોજી ઉપરાંત, ભારતે જીનોમ એડિટિંગ જેવી નવી ટેકનોલોજીનો પણ સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવાની જરૂર છે. એકસાથે આ તકનીકો ખોરાકના પોષણ મૂલ્યને વધુ અસરકારક રીતે સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે, પ્રો. બંસલ જણાવે છે. GM પાકો ભારતના ખેડૂતોને આબોહવા પરિવર્તન અને ઘટતા પાણી અને જમીનના સંસાધનોથી ઉદ્ભવતા પડકારોને ટકાવી રાખવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.

આપણી જમીન સંસાધનો અને જળ સંસાધનો આબોહવા પરિવર્તનને કારણે ઘટી રહ્યા છે. તેથી, આનુવંશિક ફેરફાર જેવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવો પહેલા કરતાં હવે આપણા માટે વધુ મહત્વપૂર્ણ બની ગયું છે. જીએમ વધુ સ્થિતિસ્થાપક પાકોનું ઉત્પાદન કરવામાં મદદ કરી શકે છે જે અનિયમિત હવામાન પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરી શકે છે અને પાક ઉગાડવા માટે ઓછા પાણી અને જમીનના સંસાધનોની જરૂર પડે છે.