શ્રીલંકાની અર્થવ્યવસ્થાની હાલત કફોડી, મોંઘવારી ઓલ ટાઈમ હાઈ પર, માત્ર 2 મહીનાના ઈમ્પોર્ટનું બાકી છે રીઝર્વ
શ્રીલંકા હાલમાં ગંભીર આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. ત્યાં મોંઘવારી ઓલ ટાઈમ હાઈ પર પહોંચી ગઈ છે. સરકારની તિજોરીમાં માત્ર બે મહિનાનું ઈમ્પોર્ટ રીઝર્વ બચ્યું છે.
પાડોશી દેશ શ્રીલંકા હાલમાં ગંભીર નાણાકીય સંકટ (Sri Lanka Financial Crisis) સામે ઝઝૂમી રહ્યું છે. ત્યાં મોંઘવારી (Inflation) આસમાને પહોંચી છે. ડિસેમ્બરમાં રિટેલ મોંઘવારી દર (Retail inflation) વધીને 14 ટકા થયો હતો. નવેમ્બરમાં મોંઘવારી દર 11.1 ટકા હતો. તેની તુલનામાં આ ઘણો મોટો ઉછાળો છે. ખાદ્ય અને ઈંધણની કટોકટીને કારણે ત્યાંની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ કફોડી થઈ ગઈ છે. શ્રીલંકાના આંકડાકીય કાર્યાલયે શનિવારે મોંઘવારી વધવાની માહિતી આપી હતી. નવેમ્બરમાં પ્રથમ વખત મોંઘવારી દર ડબલ આંકડા પર પહોંચ્યો હતો. આ સતત બીજો મહિનો છે જ્યારે મોંઘવારી દર બે આંકડામાં રહ્યો છે. નેશનલ કન્ઝ્યુમર પ્રાઈસ ઈન્ડેક્સ અનુસાર, ડિસેમ્બરમાં ખાદ્ય ચીજોના ભાવમાં 6.3 ટકાનો વધારો થયો હતો, જ્યારે બિન-ખાદ્ય ચીજોના ભાવમાં 1.3 ટકાનો વધારો થયો હતો.
શ્રીલંકા હાલમાં વિદેશી હૂંડિયામણની કટોકટીનો સામનો કરી રહ્યું છે. તેનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર સતત ઘટી રહ્યો છે. તેના કારણે શ્રીલંકન ચલણનું મૂલ્ય ઘટી રહ્યું છે અને આયાત પણ મોંઘી બની રહી છે. આ સ્થિતિમાં ભારતે પણ તેના પાડોશી દેશ શ્રીલંકાને 90 મિલિયન ડોલરથી વધુની લોન આપવાની જાહેરાત કરી હતી. તેનાથી દેશને વિદેશી મુદ્રા ભંડાર વધારવા અને ખાદ્યપદાર્થોની આયાત કરવામાં મદદ મળશે.
આયાત પર વિવિધ પ્રતિબંધો
ત્યાંની સરકારે વિદેશી મુદ્રા ભંડારના અભાવે આયાત પર ઘણા નિયંત્રણો લાદી દીધા છે. જેના કારણે ત્યાં અનેક જરૂરી ચીજવસ્તુઓની અછત સર્જાઈ છે. સતત માંગને કારણે મોંઘવારી સતત વધી રહી છે. ખાસ કરીને ખાદ્ય મોંઘવારી સાથે, પરિસ્થિતિ ઝડપથી બગડી છે. ડિસેમ્બરમાં ત્યાં ખાદ્ય ફુગાવો વધીને 21.5 ટકા થયો હતો, જ્યારે નવેમ્બરમાં આ 16.9 ટકા હતો. નબળા ગુણવત્તાવાળા ખાતરોના ઉપયોગને કારણે શાકભાજી અને ફળોના ઉત્પાદનમાં મોટો ઘટાડો થયો છે.
માત્ર બે મહિનાના ઈમ્પોર્ટનું રીઝર્વ
2019 માં, ગોટાબાયા રાજપક્ષેએ શ્રીલંકાની કમાન સંભાળી હતી. તે સમયે વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 7.5 બિલિયન ડોલર હતું. જે ડિસેમ્બરના અંતે ઘટીને 3.1 બિલિયન ડોલર પર આવી ગયું છે. હાલમાં તેની પાસે આયાત માટે માત્ર બે મહિનાનો વિદેશી અનામત બચ્યો છે. શ્રીલંકા પર વિદેશી દેવું 35 અબજ ડોલર છે. આવી સ્થિતિમાં આંતરરાષ્ટ્રીય રેટિંગ એજન્સીઓએ સોવરેન રેટિંગમાં ઘટાડો કર્યો છે. જો કે, સરકાર સતત કહી રહી છે કે તે હજુ પણ તેની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા સક્ષમ છે.
100% જૈવિક ખેતીના નિર્ણયને કારણે ખાદ્ય ઉત્પાદનમાં મોટો ઘટાડો
નિષ્ણાતો કહે છે કે, કોરોના મહામારીના કારણે, વિવિધ પ્રોજેક્ટ્સ (ખાસ કરીને ચીનથી) માટે વિદેશી ઋણ લેવાની ઉતાવળ અને કૃષિ ક્ષેત્રમાં રાતોરાત “100 ટકા ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગ” શરૂ કરવાના રાષ્ટ્રપતિ ગોટાબાયા રાજપક્ષેના નિર્ણય માટે વર્તમાન પરિસ્થિતિ જવાબદાર છે. ગોટાબાયાએ દેશના કૃષિશાસ્ત્રીઓ અને વૈજ્ઞાનિકોની સલાહ લીધા વિના, દેશની કૃષિમાં રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો નિર્ણય કર્યો. વૈચારિક દૃષ્ટિકોણથી ‘ઓર્ગેનિક ફાર્મિંગ’ની શરૂઆતની જાહેરાત કરવી એ એક બાબત છે અને તેનો અમલ કરવો ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. આ માટે વિવિધ સ્થળોએ વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો અમલ કરવાની જરૂર છે. તેમના મોટા ભાઈ વડાપ્રધાન મહિન્દા રાજપક્ષેએ પણ આ નિર્ણયને યોગ્ય મહત્વ આપ્યું ન હતું. પરિણામે, શ્રીલંકાના કૃષિ ક્ષેત્રે અભૂતપૂર્વ પાક નિષ્ફળતાનો સામનો કરવો પડ્યો અને દેશને ખોરાકની અછતનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
કોરોનાને કારણે પ્રવાસનને ભારે નુકસાન
કોરોનાવાયરસ મહામારીએ શ્રીલંકાના મહત્વપૂર્ણ વિદેશી વિનિમય કમાતા ક્ષેત્ર, પ્રવાસન ક્ષેત્રને લગભગ નષ્ટ કરી દીધું છે. પાછલાં બે વર્ષમાં વિશ્વ પ્રવાસન ક્ષેત્ર અસ્તવ્યસ્ત સ્થિતિમાં છે, જેમાંથી બહાર નીકળવાનું હજુ દૂર છે. એલચી અને તજ, શ્રીલંકાની નિકાસ કમાણીનાં અન્ય બે મુખ્ય સ્ત્રોત, પણ મહામારીને કારણે સખત ફટકો પડ્યો છે. તેનાથી શ્રીલંકાની વિદેશી આવકમાં ઘટાડો થયો છે. આ સાથે શ્રીલંકા હવે 2009 થી વિદેશી લોન લઈને વિવિધ બિનઆયોજિત પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવા માટે અંતિમ કિંમત ચૂકવી રહ્યું છે.
આ પણ વાંચો : Budget 2022 : શેરબજારના રોકાણકાર માંગી રહ્યા છે TAX ના TRIPLE DOSE માંથી રાહત, જાણો શું છે માંગ
Latest News Updates
