દેશમાં ટૂંક સમયમાં ડિજિટલ બેંકોની રચના થઈ શકે છે, નીતિ આયોગે મૂક્યો પ્રસ્તાવ

સરકારના થિંક ટેન્ક નીતિ આયોગે ડિજિટલ બેન્કો ( Digital Banking) બનાવવાનો પ્રસ્તાવ કર્યો છે. આ બેન્ક પોતાની સેવાઓની લેણ-દેણ કરવા માટે પુરી રીતે ઈન્ટરનેટ પર નિર્ભર રહેશે. તેમને ફિઝિકલ બ્રાન્ચની કોઈ જરૂરિયાત રહેશે નહીં. આનાથી દેશમાં લોકોને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવાના પડકારો ઘટશે. આયોગે ડિજિટલ બેન્કસ: અ પ્રપોઝલ ફોર લાયસેન્સિંગ એન્ડ રેગ્યુલેટરી રિઝિમ ફોર ઈન્ડિયા શીર્ષકનું એક ડિસ્કશન પેપર જાહેર કર્યુ છે.

આ પેપરમાં NITI આયોગે દેશ માટે ડિજિટલ બેંકોની લાઈસન્સિંગ અને નિયમનકારી પ્રણાલી માટે રોડમેપ અને માધ્યમો આપ્યા છે. પેપરમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ડિજિટલ બેન્ક અથવા DBs બેન્કિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટ, 1949 (B R એક્ટ)માં ત્યાં નિર્ધારિત બેંકો છે.

તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ એકમો થાપણોની લેણદેણ, લોન આપશે અને તમામ સેવાઓ પ્રદાન કરશે જેના માટે BR એક્ટ તેમને સત્તા આપે છે. પેપર મુજબ નામ સૂચવે છે તેમ આ બેંકો તેમની સેવાઓ પ્રદાન કરવા માટે ઈન્ટરનેટ અને અન્ય નજીકની ચેનલો પર નિર્ભર રહેશે, ફિઝિક્લ બ્રાન્ચ પર નહીં.

UPI ટ્રાન્ઝેક્શનની વધતી સંખ્યાથી મળ્યું પ્રોત્સાહન

આ પેપરમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે ભારતનું પબ્લિક ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ખાસ કરીને UPIએ સફળતાપૂર્વક દર્શાવ્યું છે કે કેવી રીતે પ્રતિષ્ઠિત વસ્તુઓને પડકારવામાં આવે છે. UPI વ્યવહારોએ વેલ્યુના મામલે 4 લાખ કરોડ રૂપિયાના આંકડાને પાર કરી લીધો છે. આધાર ઓથેન્ટિકેશન 55 લાખ કરોડના આંકડાને પાર કરી ગયું છે.

પેપરમાં કહેવામાં આવ્યું કે આખરે, ભારત પાસે પોતાનું ઓપન બેંકિંગ માળખું ચલાવવાની ક્ષમતા છે. આ વસ્તુઓ જણાવે છે કે ભારતની પાસે એવી ટેક્નોલોજી છે, જે ડિજિટલ બેન્કોને પૂરી રીતે સુવિધા આપી શકે છે. ડિજિટલ બેન્કિંગ રેગ્યુલેટરી ફ્રેમવર્ક અને પોલીસી માટે બ્લુ પ્રિન્ટ બનાવવાથી ભારતને ફિનટેકમાં ગ્લોબલ લીડર બનાવવામાં સ્થિતિ મજબૂત કરવાનો અવસર મળ્યો છે અને તેની સાથે તેઓ તેમની સામેના ઘણા જાહેર નીતિ પડકારોને પણ હલ કરી શકે છે.

RBIની પાસે લાયસન્સ આપવાનો અધિકાર

પેપરમાં દ્વિ-સ્તરીય અભિગમની રૂપરેખાનો ઉલ્લેખ છે, જેમાં એક ડિજિટલ બેન્ક લાયસન્સની સાથે શરૂઆત કરવામાં આવશે અને તેનાથી પોલીસી બનાવનારા અને રેગ્યુલેટર્સને અનુભવ મળ્યા બાદ ડિજિટલ બેન્ક લાયસન્સ રજૂ કરવામાં આવશે. ડિજિટલ બિઝનેસ બેંક લાયસન્સ સાથે કાળજીપૂર્વક ડિઝાઈન કરેલા અભિગમની સલાહ આપી છે, જેમાં એક પ્રતિબંધિત ડિજિટલ બિઝનેસ બેન્ક લાયસન્સને જાહેર કરવામાં આવે.

પેપરમાં કહેવામાં આવ્યું કે RBIને બેન્કિંગ કંપનીને લાયસન્સ આપવાનો અધિકાર સીધો બેન્કિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટ હેઠળ મળે છે. ત્યારે ડિજિટલ બિઝનેસ બેન્કો માટે લાઈસન્સ આપવાની સિસ્ટમ બનાવવા માટે એક વધારાનું પગલું લેવાની જરૂર છે, જેનાથી તેમને વેલ્યુ એડેડ સર્વિસ રજૂ કરવાની મંજૂરી મળે, જે તેમના મુખ્ય નાણાકીય વ્યવસાય સાથે સુસંગત હોય.

આ પણ વાંચો: Punjab Politics: નવજોત સિદ્ધુએ ફરી એકવાર CM ચન્ની પર કર્યા પ્રહારો, આપી ભૂખ હડતાળની ચિમકી