CCI તપાસમાં ગૂગલની પ્લે સ્ટોર બિલિંગ માર્ગદર્શિકા ‘અયોગ્ય’ અને ‘ભેદભાવપૂર્ણ’ હોવાનું સામે આવ્યું

કોમ્પિટિશન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયા (CCI)ના એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલે Google Play Store ડેવલપર્સ માટે Googleની વિવાદાસ્પદ ચુકવણી બિલિંગ સિસ્ટમ પર લગાવવામાં આવેલા ચાર્જીસની તપાસ કરતા તેને ‘અયોગ્ય અને ભેદભાવપૂર્ણ’ જણાવ્યું છે. આ મહિનાની શરૂઆતમાં રજૂ કરાયેલી તપાસના તારણો પર વધુ સુનાવણી ટૂંક સમયમાં શરૂ થશે, એવું સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું. સર્ચ જાયન્ટ ગુગલ આ તાજેતરના તારણો પર તેની દલીલ રેગ્યુલેટર સમક્ષ રજૂ કરશે જેના પછી ચુકાદો આપવામાં આવશે. સીસીઆઇની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, Google તેની Play Store બિલિંગ નીતિ માટે ભેદભાવપૂર્ણ વ્યવહાર હાથ ધરે છે.

CCIનું આ બાબતે સ્પષ્ટતાનું સ્તર અત્યંત ઊંચું હતું. તેણે તમામ ડેવલપર્સ અને મોટા ઇકોસિસ્ટમ પાસેથી ઇનપુટ લીધા હતા અને તે પૂરેપૂરી ખાતરી છે કે ગુગલ પ્લે સ્ટોર બિલિંગ નીતિ મતલબ કે ગુગલ પ્લે સ્ટોર દ્વારા બિલિંગ જો અમલમાં મૂકવામાં આવે તો ડેવલપર્સને ચોક્કસપણે નુકસાન પહોંચાડશે, તેવું સૂત્રો જણાવી રહયા છે.

નિયમનકારે એવા આક્ષેપોની પણ તપાસ કરી હતી કે Google એ Google Payને દબાણ કરવા માટે ‘સર્ચ મેનીપ્યુલેશન’નો ઉપયોગ કર્યો હતો. આ અંગે, CCIએ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાને એટલે કે RBIને આ બાબતે તપાસ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.

Google Play Store Whole Case Ideal Imageઆ આક્ષેપોના જવાબમાં, Google માટેના પ્રતિનિધિએ જણાવ્યું હતું કે, ”કંપની હાલમાં ડિરેક્ટર જનરલના અહેવાલની સમીક્ષા કરી રહી છે. આ રિપોર્ટ સીસીઆઈનો અંતિમ નિર્ણય નથી અને સીસીઆઈની તપાસના પરિણામ પર પૂર્વગ્રહ રાખતો નથી. જો કે, Google CCI સાથે જોડાણ કરવાનું ચાલુ રાખશે અને દર્શાવશે કે અમારી પ્રેક્ટિસ ભારતીય યુઝર્સ અને વિકાસકર્તાઓને લાભ આપે છે અને તે પણ કોઈપણ રીતે સ્પર્ધાને પ્રતિબંધિત કર્યા વિના છે.”

આ સંયુક્ત તપાસના ભાગ રૂપે, CCI એ 2020 અને 2021ની વચ્ચે કમિશનમાં દાખલ કરાયેલા ત્રણ અલગ-અલગ ઓર્ડર્સ અને ફરિયાદોને એકસાથે ભેગા કર્યા છે, જેમાં પ્લે સ્ટોર અને એન્ડ્રોઇડ ઓપરેટિંગ પરના નિયંત્રણ દ્વારા Google અન્ય સ્પર્ધાત્મક એપ્સ પર Google Payની તરફેણ કરી રહ્યું હોવાનો આક્ષેપ કરે છે.

સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, આ તારણોના ભાગ રૂપે, CCIએ નોંધ્યું છે કે Google તેની કેટલીક એપ્લિકેશનો માટે તેની Google બિલિંગ પેમેન્ટ સિસ્ટમ (GBPS) નો ઉપયોગ ન કરીને ‘ભેદભાવપૂર્ણ પ્રથાઓ’નું પાલન કરી રહ્યું છે, જેને તેણે અન્ય એપ્લિકેશન વિકાસકર્તાઓ માટે ફરજિયાત બનાવ્યું છે.

CCIએ તેમના અહેવાલમાં આગળ કહયું છે કે, આ બાબત ગુગલ પ્લે સ્ટોર પેમેન્ટ પોલિસીને પ્રકૃતિમાં ‘અન્યાયી’ અને ‘ભેદભાવપૂર્ણ’ બનાવે છે. સ્પર્ધા નિરીક્ષકે વધુમાં દલીલ કરી છે કે, Google GBPSના ભાગ રૂપે 30% સુધી કમિશન ચાર્જ કરવા માટે અન્ય કોઈ ‘વધારાની સેવાઓ’ પ્રદાન કરતું નથી. CCIએ Googleને સ્પર્ધા અધિનિયમની કલમ 4 નું ઉલ્લંઘન કર્યું હોવાનું જણાયું છે અને તેમાં એપ્લિકેશનમાં ખરીદીઓ માટે ચૂકવણીની પ્રક્રિયા કરવા માટે અન્ય યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) એપ્સની ઍક્સેસ પ્રદાન કરતી ન હોય તેવી ટેક બેહેમથનો સમાવેશ થાય છે.

ભારતીય સ્પર્ધા અધિનિયમની કલમ 4 જણાવે છે કે કોઈપણ એન્ટરપ્રાઈઝ તેના પ્રભાવશાળી પદનો દુરુપયોગ કરશે નહીં અથવા માલ અને સેવાઓના વેચાણ માટે અન્યાયી પ્રથાઓ લાદશે નહીં અથવા અન્ય લોકો માટે બજાર ઍક્સેસને મર્યાદિત કરતી પ્રથાઓમાં સામેલ થશે નહીં.

ગુગલ અત્યારે વૈશ્વિક પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહ્યું છે 

આ વિવાદ સપ્ટેમ્બર 2020નો છે, જ્યારે ગૂગલે-એક વૈશ્વિક જાહેરાતમાં-કહ્યું હતું કે તે એવા નિયમોનો અમલ કરશે જેના માટે એપ ડેવલપરને તેની ઇન-એપ પેમેન્ટ સિસ્ટમનો ફરજિયાત ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે. આ અંગે વૈશ્વિક સ્તરે તીવ્ર પ્રતિક્રિયાનો સામનો કર્યો હતો. જે અંગે ડેવલપર દર વર્ષે કમાતી પ્રથમ $1 મિલિયન માટે કમિશન પણ 30% થી ઘટાડીને 15% કરે છે. અત્યારે વૈશ્વિક સ્તરે તેના 3% થી ઓછા વિકાસકર્તાઓ સેવા ફી ચૂકવે છે, જેમાંથી 99% 15% અથવા તેનાથી ઓછી ચૂકવવા માટે લાયક છે.

ગૂગલે સીસીઆઈ સમક્ષ પોતાનો પક્ષ રજૂ કરવા માટે અમુક મહિનાઓનો હાલમાં સમય માંગ્યો છે. ગત વર્ષે ડિસેમ્બરમાં, ગૂગલે CCIના પ્રશ્નોના જવાબ આપવા માટે વધુ સમય માંગીને કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી. આના પર સીસીઆઈએ જવાબ આપ્યો કે તે 60 દિવસમાં તપાસ પૂર્ણ કરશે.

હવે આગળનો તબક્કો એ છે કે CCI અહેવાલને આગળ ધપાવશે અને આ બાબતની સુનાવણી કરશે, જે પછી તે સ્પર્ધા અધિનિયમનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ Google માટે જરૂરી પ્રતિક્રિયાઓ ટાંકવામાં આવશે. પોતાની પ્લે સ્ટોર બિલિંગ નીતિના સંદર્ભમાં, ગૂગલે ગત તા. 23 માર્ચના રોજ એક બ્લોગ પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું કે તે પ્લે સાથે ભાગીદારીમાં એક પ્રોગ્રામનું સંચાલન કરી રહ્યું છે, તે પછી તેની ટીકા થઈ હતી.

ગુગલ પ્લે સ્ટોરની સેવાઓ પર અમુક વર્ષોથી શરુ થયો છે વિવાદ 

એલાયન્સ ઑફ ડિજિટલ ઇન્ડિયા ફાઉન્ડેશન (એડીઆઈએફ), ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સના સ્થાપકો દ્વારા શરૂ કરાયેલ 350-સભ્ય જૂથે જણાવ્યું હતું કે, શરતો અને કમિશનના દરો અંગે સ્પષ્ટતા આપ્યા વિના, પ્રેફરન્શિયલ ટ્રીટમેન્ટની વિનંતી કર્યા વિના માત્ર થોડીક કંપનીઓને જ પસંદગી આપી છે. આ મહિનાની શરૂઆતમાં, દક્ષિણ કોરિયાએ વિગતવાર નિયમોને મંજૂર કરીને Google અને Appleના એપ સ્ટોરના વર્ચસ્વ પર લગામ લગાવી હતી જે વિકાસકર્તાઓને દેશમાં તેમની ચુકવણી પ્રણાલીઓનો ઉપયોગ કરવા દબાણ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકે છે.

આ પહેલીવાર નથી જ્યારે Google વિરોધી સ્પર્ધાત્મક પ્રથાઓ માટે દોષિત ઠર્યું હોય. અગાઉની તપાસમાં, વર્ષ 2019માં શરૂ કરવામાં આવી હતી અને ગત વર્ષ 2021માં નિષ્કર્ષ પર, CCIએ શોધી કાઢ્યું હતું કે Google એ સર્ચ, મ્યુઝિકે, યુટ્યુબ દ્વારા, બ્રાઉઝર દ્વારા, સંબંધિત સેવાઓ માટે તેનું વર્ચસ્વ સુનિશ્ચિત કરવા માટે મૂળ સાધન ઉત્પાદકો (OEM) સાથે એકતરફી કરાર લાદશે. જેમાં ગુગલ ક્રોમ, એપ્લિકેશન લાઇબ્રેરી, ગુગલ પ્લે સ્ટોર જેવી ગૂગલની અનેક સેવાઓ સમાવેશ થાય છે.

આ પણ વાંચો – MP સરકારનો દાવો : ભોપાલ 5G સેવા શરૂ કરનાર ભારતનું પ્રથમ શહેર હશે