Modi Govt @8: ટાર્ગેટ પોડિયમ સ્કિમે કઇ રીતે ભારતમાં રમતો અને ખેલાડીઓનું ‘ચિત્ર’ બદલી નાખ્યું

ભારતમાં કોઈપણ ક્ષેત્રમાં પ્રતિભાની ખામી નથી. આ દેશના લોકોએ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં પોતાનું કૌશલ્ય બતાવ્યું છે. રમત ગમત પણ આમાં અપવાદ નથી. આ દેશના ખેલાડીઓ પાસે પ્રતિભાનો ખજાનો છે. આ વાત બધા જાણે છે. પરંતુ તેમ છતાં ભારતીય ખેલાડીઓ(Indian Players) મોટી ટુર્નામેન્ટમાં મેડલ ગુમાવવામાં નિષ્ફળ જાય છે. એવું નથી કે આ ખેલાડીઓ સખત મહેનત કરતા નથી. દાયકાઓથી ભારતીય ખેલાડીઓ સખત મહેનત કરી રહ્યા છે. મેદાન પર કલાકો સુધી પરસેવો પાડી રહ્યા છે. જે ખેલાડીઓએ સફળતા મેળવી છે તેમની કારકિર્દી તેની ઓળખ છે.

જો કે તેમની સંખ્યા તેઓ જેટલી હોવી જોઈતી હતી તેના કરતા ઓછી છે. ક્યાંકને ક્યાંક યોગ્ય વ્યવસ્થા, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો અભાવ અને આર્થિક સંકડામણના કારણે ખેલાડીઓની મહેનતને તેઓ લાયક સ્થાન નથી આપી શક્યા. છેલ્લા 8 વર્ષમાં આ વાર્તા બદલાઈ ગઈ છે અથવા તેના બદલે તે વધુ સારી થઈ રહી છે. તેનું કારણ નરેન્દ્ર મોદી સરકારની ટાર્ગેટ પોડિયમ (Target Podium Scheme) સ્કીમ (TOPS) છે.

ભારતે હોકીમાં 8 ગોલ્ડ મેડલ જીત્યા છે. પરંતુ જો આ રમતને બાજુએ મુકવામાં આવે તો ભારતે તેનો પહેલો ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ મેડલ બેઇજિંગ ઓલિમ્પિક 2008 માં જીત્યો હતો. જ્યારે અભિનવ બિન્દ્રાએ શૂટિંગમાં ભારતને મેડલ અપાવ્યો હતો. ઓલિમ્પિકમાં ભારતની મેડલ સંખ્યા ઘણી ઓછી છે અને તે આપણને કડવું સત્યનો સામનો કરાવે છે. એટલે કે ભારત પાસે જરૂરી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ન હતું અને ન તો ખેલાડીઓ પાસે જરૂરી ભંડોળ હતું. એટલા માટે ઘણા પ્રતિભાશાળી ખેલાડીઓ પાછળ રહી ગયા છે અને થોડી સિદ્ધિઓ એ હકીકત જણાવે છે કે ભારતને રમતના પાવરહાઉસ દેશો – અમેરિકા, લંડન અને ચીન સુધી પહોંચવામાં લાંબો સમય લાગશે.

TOPS, ખેલો ઇન્ડિયાએ બદલ્યું ભારતમાં રમતોનું ‘ચિત્ર’

પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વસ્તુઓ બદલાઈ છે અને મલ્ટી સ્પોર્ટ્સ ટુર્નામેન્ટમાં સફળતા આ દર્શાવે છે. તેનું કારણ ટાર્ગેટ પોડિયમ સ્કીમ (Target Podium Scheme) છે. 2014 માં જ્યારે કેન્દ્રમાં નરેન્દ્ર મોદી (Narendra Modi) ની આગેવાની હેઠળની સરકાર આવી ત્યારે તેનો એક મોટો નિર્ણય આ યોજનાને લાગુ કરવાનો હતો. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય એવા ખેલાડીઓની પ્રતિભાને ઓળખવાનો હતો કે જેઓ ઓલિમ્પિક મેડલ જીતવાની ક્ષમતા ધરાવે છે અને પછી તેમનો ઉછેર કરે છે. TOPS પછી આ સરકારે યુવા અને પ્રતિભાશાળી ખેલાડીઓને પ્લેટફોર્મ આપવા માટે ખેલો ઈન્ડિયા યોજના શરૂ કરી. જે 2017-18 માં શરૂ થઈ. આ ઉપરાંત 2019 માં ફિટ ઇન્ડિયા (Fit India Movment) મૂવમેન્ટે પણ ભારતમાં રમતગમતને નવી દિશા આપવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. આજે આ સરકારે કેન્દ્રમાં પોતાના 8 વર્ષ પૂરા કર્યા છે. આ 8 વર્ષમાં ભારત રમતગમતની દુનિયામાં પહેલા કરતા વધુ આગળ વધી ગયું છે.

Sports Authority of India એ જવાબદારી ઉઠાવી

સ્પોર્ટ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (SAI) આ યોજનાઓના અમલ માટે જવાબદાર હતી. SAI એ આ યોજનાઓ અમલમાં મૂકી અને મિશન ઓલિમ્પિક સેલ (MOC) પણ શરૂ કર્યું. જેનું નેતૃત્વ SAI ના ડિરેક્ટર જનરલ કરે છે. રિયો ઓલિમ્પિક 2016 પછી ભાવિ ઓલિમ્પિક ગેમ્સની યોજના તૈયાર કરવા માટે રચવામાં આવેલી ટાસ્ક ફોર્સના રિપોર્ટના આધારે MoC ની રચના કરવામાં આવી હતી.

TOPS ની સૌથી મોટી વિશેષતા તેની પારદર્શક પસંદગી પ્રક્રિયા છે. ખેલાડીઓને અલગ-અલગ સ્તરની ટુર્નામેન્ટમાંથી શોર્ટલિસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા અને પછી તેમને ખાસ તાલીમ આપવામાં આવી હતી. તેમજ તેમની ક્ષમતાઓને વધુ સારી બનાવવામાં આવી હતી. બેડમિન્ટન ખેલાડી પીવી સિંધુ (રીયો ઓલિમ્પિકમાં સિલ્વર અને ટોક્યો ઓલિમ્પિકમાં બ્રોન્ઝ), સાક્ષી મલિક (રિયો ઓલિમ્પિકમાં બ્રોન્ઝ), બજરંગ પુનિયા (2018 કોમનવેલ્થ ગેમ્સ અને એશિયન ગેમ્સમાં ગોલ્ડ, વર્લ્ડ ચેમ્પિયનશિપમાં સિલ્વર), વિનેશ ફોગાટ (એશિયન એન્ડ કોમનવેલ્થ ગેમ્સમાં ગોલ્ડ), વેઈટલિફ્ટર મીરાબાઈ ચાનુ (2017 વર્લ્ડ ચેમ્પિયનશિપ, 2018 કોમનવેલ્થ ગેમ્સ ગોલ્ડ, ટોક્યો ઓલિમ્પિક્સ સિલ્વર). જેવલિન ફેંકનાર નીરજ ચોપરા (2020 ટોક્યો ઓલિમ્પિક્સ, કોમનવેલ્થ, એશિયન ગેમ્સમાં સુવર્ણ ચંદ્રક) ને TOPS થી ઘણો ફાયદો થયો.

પેરા એથ્લીટોને પણ મળી મદદ

પેરા-એથ્લેટ્સને પણ ટોપ્સ (TOPS) નો લાભ મળ્યો. આ યોજના હેઠળ પેરા એથ્લેટ્સ પર 8.2 કરોડ રૂપિયાની રકમ પુરી કરવામાં આવી હતી. આ ખેલાડીઓને કોચિંગ કેમ્પ, વિદેશમાં તાલીમ જેવી તમામ સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવી હતી. કોર ગ્રુપમાં પસંદગી પામેલા ખેલાડીઓને દર મહિને 50,000 રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે વિકાસ જૂથમાં સામેલ ખેલાડીઓને દર મહિને 25,000 રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા. TOPS દ્વારા મદદ કરાયેલા ખેલાડીઓએ 2018 એશિયન ગેમ્સમાં 69 મેડલ જીત્યા અને તેમનું શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કર્યું. જેમાંથી 15 ગોલ્ડ, 24 સિલ્વર, 30 બ્રોન્ઝ મેડલ જીત્યા હતા. 2018 એશિયન પેરા ગેમ્સમાં, ભારતે 72 મેડલ જીત્યા. જેમાંથી 15 ગોલ્ડ, 24 સિલ્વર અને 33 બ્રોન્ઝ મેડલ હતા. આ પ્રદર્શન 2010 અને 2014 એશિયન પેરા ગેમ્સ કરતાં વધુ સારું હતું. હાલમાં 80 ખેલાડીઓ અને 20 પેરા એથ્લેટ્સ TOPS ના મુખ્ય જૂથમાં છે અને આ યોજનાનો લાભ લઈ રહ્યા છે. તો આ ડેવલોપમેન્ટમાં કુલ 250 ખેલાડીઓ જોડાયેલા છે.