History of city name : માંડવીના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
ગુજરાતના કચ્છ જિલ્લામાં આવેલું માંડવી શહેર, માંડવી તાલુકાનું મુખ્ય વહીવટી કેન્દ્ર છે. આ નગર કચ્છી સંસ્કૃતિનું જીવંત પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને પરંપરા-સંસ્કાર માટે જાણીતા સ્થળોમાં એક છે.અહીંની લોકપ્રિય વાનગી દાબેલી (ડબલ રોટી) સમગ્ર ગુજરાતમાં પ્રસિદ્ધ છે. સાથે જ, માંડવી વહાણવટા માટે પણ પ્રખ્યાત છે.
માંડવી નગરીની સ્થાપના ઈ.સ. 1581માં થઈ હતી, જેનો શ્રેય કચ્છના પ્રથમ જાડેજા રાજા રાવ ખેંગારજી પહેલાને જાય છે. પછી 18મી સદીમાં, માંડવીના વેપારીઓ પાસે આશરે 400 જેટલા વહાણોનો વિશાળ કાફલો હતો, જેના માધ્યમથી તેઓ મલબાર કિનારો, પર્શિયન અખાત અને પૂર્વ આફ્રિકાથી વ્યાપાર કરતા હતા. 19મી સદીના પ્રારંભમાં માંડવી, માલવા, મારવાડ અને સિંધ જેવા પ્રદેશો સાથેના આંતરિક વેપાર માટે પણ એક મુખ્ય પ્રવેશબિંદુ તરીકે વિકસ્યું. (Credits: - Wikipedia)
માંડવી એ સમયના બે મુખ્ય વેપાર માર્ગો, દરિયાઈ મસાલા વહાણવટાનો માર્ગ , જ્યાં મળી આવે છે તેવા જંકશન પર સ્થિત હતું. આ કારણે તે એક મહત્વપૂર્ણ વેપારી કેન્દ્ર તરીકે વિકસ્યું.પ્રારંભિક સમયમાં માંડવી એક સુરક્ષિત કિલ્લાબંધીવાળું નગર હતું, જેની આસપાસ આશરે 8 મીટર ઊંચી અને 1.2 મીટર પહોળાઈ ધરાવતી મજબૂત પથ્થરની દિવાલ ઊભી કરવામાં આવી હતી. (Credits: - Wikipedia)
સ્ટીમબોટ્સના આગમન પહેલાંના સમયમાં દરિયાઈ વેપારની ચમક દરમિયાન માંડવી એક અત્યંત સમૃદ્ધ અને સક્રિય નગર ગણાતું હતું. અહીં આયાત કરતા નિકાસથી મળતી આવક ચાર ઘણી વધારે હતી, જેના કારણે તે કચ્છ રાજ્યનું સૌથી નફાકારક વેપાર કેન્દ્ર બની ગયું હતું. સંપત્તિની દ્રષ્ટિએ તો માંડવીએ એક સમયે રાજધાની ભુજને પણ પાછળ છોડી દીધું હતું. આ શહેરની જહાજ નિર્માણ કળાની નોંધ સ્થાનિક સમાજસેવક ડૉ. મનુભાઈ પાંધીએ કરી હતી. તેમણે પ્રાચીન દસ્તાવેજો એકત્રિત કર્યા હતા, જે આજે મુંબઈ સ્થિત પ્રિન્સ ઓફ વેલ્સ મ્યુઝિયમમાં સંગ્રહિત છે.
ભારતના મોટા ભાગના મુખ્ય બંદરો યુરોપિય શક્તિઓ, ખાસ કરીને પોર્ટુગીઝોના નિયંત્રણ હેઠળ હતા, મુઘલ શાસકો કચ્છના મહારાઓને વિશેષ માન આપતા હતા. તેનું મુખ્ય કારણ એ હતું કે નિકાસ-આયાત તેમજ મક્કાની હજ યાત્રા માટે માંડવી બંદર અનિવાર્ય માનવામાં આવતું હતું.આ ઉપરાંત, ખાદ્યસંસ્કૃતિની દ્રષ્ટિએ પણ માંડવી ખાસ ઓળખ ધરાવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે 1960ના દાયકામાં અહીં કેશવજી ગાભા ચુડાસમા, જે ખારવા સમુદાયના માલમ હતા, તેમણે પ્રસિદ્ધ દાબેલી વાનગીની શોધ કરી હતી. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
