History of city name : જ્યાં રણ બોલે, સંસ્કૃતિ નાચે અને જેના ઈતિહાસના ગવાય ગાણા, એ ધીખતી ધરા કચ્છની વાંચો અનોખી વાત
Feb 13, 2025 | 5:24 PM
કચ્છનો ઇતિહાસ હજારો વર્ષ જૂનો છે અને તેમાં હડપ્પા સભ્યતાથી લઈને આધુનિક યુગ સુધીની ઘણી મહત્વપૂર્ણ ઘટનાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રદેશ તેની સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિ, ઐતિહાસિક સ્થળો, કુદરતી સૌંદર્ય અને વ્યાપારી મહત્વને કારણે એક અનોખી ઓળખ ધરાવે છે.
કચ્છ નામ (કચ્છ ) સંસ્કૃત શબ્દ *"કચ્છ"* પરથી ઉતરી આવ્યું છે, જેનો અર્થ પાણીથી ઘેરાયેલી અથવા ભરતી-ઓટના સંપર્કમાં રહેલી જમીન થાય છે. આ વિસ્તારની ભૌગોલિક લાક્ષણિકતા ઘણીવાર બદલાય છે - ક્યારેક તે પાણીથી ભરાઈ જાય છે અને ક્યારેક તે સુકાઈ જાય છે. આ કારણે તેનું નામ "કચ્છ" પડ્યું. ( Credits: Getty Images )
કેટલાક વિદ્વાનો માને છે કે "કચ્છ" શબ્દ કાચબા સાથે પણ સંબંધિત હોઈ શકે છે, કારણ કે આ પ્રદેશની ભૌગોલિક લાક્ષણિકતા કાચબાના કવચ જેવી દેખાય છે. ( Credits: Getty Images )
કચ્છનો ઇતિહાસ હજારો વર્ષ જૂનો છે. આ વિસ્તાર સિંધુ ખીણ સંસ્કૃતિના મુખ્ય સ્થળોમાંનો એક રહ્યો છે.પ્રાચીન કાળમાં, કચ્છનો સમાવેશ મહાત્મા બુદ્ધ, પૌરાણિક ઋષિઓ અને અન્ય મહાન વ્યક્તિઓના જીવન સાથે જ જોડાતો હતો.કચ્છને સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક રીતે મહત્વપૂર્ણ સ્થાન મળ્યું હતું. કચ્છમાં જુદી જુદી જાતીઓ અને સંસ્કૃતિઓનું સમન્વય થતું હતું, જે તેની વિભિન્નતા અને વૈશ્વિકતા દર્શાવે છે. ( Credits: Getty Images )
કચ્છ જિલ્લામાં આવેલું ધોળાવીરા, સિંધુ ખીણ સંસ્કૃતિનું એક મુખ્ય શહેર હતું.આ શહેરનો વિકાસ લગભગ ઇ.સ 2500માં થયો હતો અને ઇ.સ 1500 સુધી એક મહત્વપૂર્ણ વેપાર કેન્દ્ર રહ્યું.અહીં ઉત્તમ પાણી સંગ્રહ પ્રણાલી, વિશાળ શહેર, નિર્માણ અને અદ્ભુત સ્થાપત્યના પુરાવા મળ્યા છે.આ સ્થળ મોહેંજોદડો અને હડપ્પાના સમકાલીન હતું અને અહીં વિકસિત સમાજના પુરાવા મળે છે. ( Credits: Getty Images )
મહાભારત અને રામાયણમાં પણ કચ્છ પ્રદેશનો ઉલ્લેખ છે.એવું કહેવાય છે કે પાંડવોએ તેમના વનવાસ દરમિયાન આ વિસ્તારમાં થોડો સમય વિતાવ્યો હતો.આ વિસ્તાર વિવિધ જાતિઓ અને નાગવંશીઓના નિયંત્રણ હેઠળ હતો. ( Credits: Getty Images )
10મી સદીની આસપાસ આ વિસ્તારમાં ચારણ અને સોલંકી વંશનું શાસન હતું.જાડેજા રાજપૂતોએ 12મી સદીમાં કચ્છમાં શાસન સ્થાપ્યું.રાવ ખેંગારજી પ્રથમ (1548-1585) એ ભુજને કચ્છની રાજધાની બનાવી અને તેને એક સંગઠિત રાજ્ય તરીકે વિકસાવ્યું.જાડેજા રાજપૂતોએ કચ્છ પર લગભગ 450 વર્ષ શાસન કર્યું અને તેને એક સમૃદ્ધ રાજ્યમાં પરિવર્તિત કર્યું. ( Credits: Getty Images )
16મી અને17મી સદીમાં, કચ્છના રાજાઓએ મુઘલો સાથે મિત્રતા અને સંઘર્ષ બંનેનો અનુભવ કર્યો.મુઘલોએ કચ્છ પર ઘણી વખત આક્રમણ કર્યું, પરંતુ જાડેજા રાજાઓએ પોતાની સ્વાયત્તતા જાળવી રાખી.મરાઠાઓ અને કચ્છના રાજાઓ વચ્ચે પણ સંઘર્ષો થયા, પરંતુ કચ્છે પોતાનો સ્વતંત્ર દરજ્જો જાળવી રાખ્યો. ( Credits: Getty Images )
1819માં ભુજમાં એક ભયંકર ભૂકંપ આવ્યો હતો, જેના કારણે આ પ્રદેશને વ્યાપક નુકસાન થયું હતું.આ ઘટના બાદ, કચ્છના શાસકે બ્રિટિશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની પાસેથી મદદ માંગી, જેના કારણે 1819માં કચ્છ બ્રિટિશ પ્રભાવ હેઠળ આવ્યું.જોકે તે એક રજવાડું રહ્યું અને આંતરિક સ્વાયત્તતાનો આનંદ માણ્યો.આ સમયગાળા દરમિયાન, કચ્છમાં વણકર, વેપારીઓ અને કારીગરોની પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થયો. ( Credits: Getty Images )
1947 ભારતની સ્વતંત્રતા પછી, કચ્છને એક અલગ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ તરીકે રાખવામાં આવ્યું.1950 તે સંપૂર્ણપણે ભારતીય સંઘમાં એકીકૃત થયું.1960 તેને ગુજરાત રાજ્યમાં ભેળવી દેવામાં આવ્યું અને ગુજરાતનો એક જિલ્લો બન્યો. ( Credits: Getty Images )
હડપ્પા સંસ્કૃતિનું એક મહત્વપૂર્ણ શહેર, જ્યાં ઉત્તમ જળ વ્યવસ્થાપન અને સ્થાપત્યના પુરાવા મળ્યા છે. ( Credits: Getty Images )
કચ્છની ઐતિહાસિક રાજધાની છે.આઈના પેલેસ, પ્રાગ પેલેસ,અને ભુજિયા કિલ્લો અહીં આવેલા છે.2001 માં આવેલા ભૂકંપથી આ વિસ્તાર ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થયો હતો, પરંતુ પુનર્નિર્માણ પછી તે ફરીથી એક પર્યટન સ્થળ તરીકે વિકસિત થયો. ( Credits: Getty Images )