History of city name : ચિત્તોડગઢના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
ચિત્તોડગઢ, જેને ચિત્તોડ કિલ્લો તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, ભારતના સૌથી વિશાળ અને મહત્વપૂર્ણ કિલ્લાઓમાંનો એક છે. આ સ્થળ યુનેસ્કો દ્વારા વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ તરીકે માન્યતા પ્રાપ્ત છે. કિલ્લો એક સમય મેવાડ રાજ્યની રાજધાની રહ્યું હતું અને આજના ચિત્તોડગઢ શહેર ઉપર સ્થિત છે.
ઇ. સ. 1251 થી 1258 દરમિયાન, અલાઉદ્દીન ખિલજીના આદેશ મુજબ બલબનએ ઘણી વાર ચિત્તોડ કિલ્લા તથા રણથંભોર અને બુંદીના કિલ્લાઓ પર સૈન્ય સાથે ચઢાઈ કરીને ઘેરામાં રાખવામાં આવ્યા. (Credits: - Canva)
કિલ્લા પર ખિઝર ખાનનું શાસન ઈ.સ. 1311 સુધી ચાલુ રહ્યું, પરંતુ રાજપૂતોના વધતા દબાણને કારણે તેમને સોનિગ્રા વંશના સરદાર માલદેવને કિલ્લાની સત્તા સોંપવી પડી. માલદેવએ લગભગ સાત વર્ષ સુધી ચિત્તોડનું સંચાલન કર્યું. ત્યારબાદ હમ્મિર સિંહે માલદેવને પરાજિત કરીને કિલ્લો ફરી પોતાના નિયંત્રણમાં લીધો અને ચિત્તોડના ગૌરવને ફરી જીવંત બનાવ્યું. ઈ.સ 1378 માં અવસાન પામતા પહેલા હમ્મિરે મેવાડને એક શક્તિશાળી અને સમૃદ્ધ રાજ્ય તરીકે સ્થાપિત કર્યું. તેમના વંશજોને, તેમના જન્મસ્થળના નામ પરથી, “સિસોદિયા” તરીકે ઓળખવામાં આવવા લાગ્યા. હમ્મિરના વારસદાર તરીકે તેમના પુત્ર રાણા ક્ષેત્રસિંહ (રાણા ખેતા) સિંહાસને સન્માન અને શક્તિ સાથે શાસન કર્યું. બાદમાં, રાણા ખેતા ના પુત્ર રાણા લાખા ઈ.સ. 1382માં ગાદી પર આવ્યા અને અનેક યુદ્ધોમાં વિજયો મેળવી પોતાની શક્તિ મજબૂત કરી. રાણા લાખાના પ્રખર પૌત્ર રાણા કુંભા ઈ.સ. 1433 માં રાજગાદી પર આવ્યા. અને તે સમય સુધી માલવા અને ગુજરાતના મુસ્લિમ શાસકોનો પ્રભાવી ઉદય થઈ ચુક્યો હતો અને તેઓ મેવાડનાં વધતા બળને નિયંત્રણમાં લેવા ઉત્સુક હતા. (Credits: - Canva)
મહારાણા પ્રતાપ, રાણા ઉદયસિંહના પુત્ર, મૂલ્યોનું મૂર્તિમંત સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે.. તેમણે જીવનભર યુદ્ધના માર્ગને પસંદ કર્યો અને પ્રતિજ્ઞા લીધી કે અકબર પાસેથી ચિત્તોડને મુક્ત કરાવ્યા વગર શાંતિથી જીવવાનું નથી. મેવાડની ભૂતપૂર્વ મહિમા પાછી મેળવવાનું આ તેમનું જીવનલક્ષ્ય હતું, જેના માટે તેમણે પોતાનું સમગ્ર જીવન સમર્પિત કર્યું. સતત સંઘર્ષ દરમિયાન તેમને ઘાસની પથારી બનાવવા જેવી મુશ્કેલીઓ અને કઠોર પરિસ્થિતિઓનો પણ સામનો કરવો પડ્યો. (Credits: - Canva)
મહારાણા પ્રતાપ રાજપૂત ઇતિહાસમાં અનોખું સ્થાન ધરાવે છે. કપરા સમયમાં પણ તેમણે માન અને ગૌરવને સર્વોપરી રાખ્યું અને કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં સમર્પણ કરવાનું સ્વીકાર્યું નહીં. શત્રુઓ પણ તેમની વિરતા અને ઉચ્ચ ચરિત્રના વખાણ કરતા હતા. અંતે, ઈ.સ 1597માં આ મહાન યોધ્ધાનું અવસાન થયું, પરંતુ તેમની અમર ગાથા આજે પણ પ્રેરણા આપે છે. (Credits: - Canva)
1615માં રાણા અમરસિંહ અને જ્યાંગીર બાદશાહ વચ્ચે સંધિ થઈ, પરંતુ ચિત્તોડને ફરી વસાવવામાં ન આવ્યું. ચિત્તોડ પછી પ્રતીકાત્મક રાજધાની રહી, અને ઉદયપુર રાજધાની બની. 2013માં કંબોડિયાના ફ્નોમ પેન્હ શહેરમાં મળેલ યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીના 37મા સત્ર દરમિયાન રાજસ્થાનના છ પર્વતીય કિલ્લાઓના સમૂહને, જેમાં ચિત્તોડગઢ કિલ્લો પણ સમાવાયેલ છે, વૈશ્વિક વારસો તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Canva)
