Breaking News : 50 હજાર સૈનિકો, 65 યુનિટ, 6 બટાલિયન… આર્મી ચીફને આ ખાસ સેના બોલાવવાની મળી સત્તા

9 મે 2025 ના રોજ, કેન્દ્ર સરકારે ભારતીય સેનાના વડા જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદીને પ્રાદેશિક સેનાના દરેક અધિકારી અને દરેક નોંધાયેલા માણસને જરૂરી સુરક્ષા પૂરી પાડવા અથવા નિયમિત સેનાને ટેકો અને પૂરક બનાવવા માટે સત્તાઓ આપી.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધતા તણાવ અને ઓપરેશન સિંદૂરના સંદર્ભમાં આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો, જે હેઠળ ભારતે આતંકવાદ સામે ચોકસાઈભર્યા લશ્કરી કાર્યવાહી હાથ ધરી હતી. આ પગલું રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા અને કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં સેનાની તૈયારી સુનિશ્ચિત કરવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.

કેન્દ્ર સરકારે 9 મે 2025 ના રોજ એક જાહેરનામું બહાર પાડીને ભારતીય સેના પ્રમુખને પ્રાદેશિક સેના નિયમો હેઠળ વિશેષ સત્તાઓ આપી. આ સૂચના અનુસાર, આર્મી ચીફ હવે નીચેના હેતુઓ માટે ટેરિટોરિયલ આર્મીના તમામ અધિકારીઓ અને સૈનિકોને બોલાવી શકે છે.

જરૂરી સુરક્ષા : વ્યૂહાત્મક સ્થળો, માળખાગત સુવિધાઓ અને સંવેદનશીલ વિસ્તારોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી.

નિયમિત સેનાને ટેકો અને પૂરક બનાવવું: યુદ્ધ, આપત્તિ અથવા અન્ય કટોકટીના સમયે નિયમિત સેનાની ક્ષમતાઓમાં વધારો કરવો.

ભારત-પાકિસ્તાન તણાવના સંદર્ભમાં આ નિર્ણય ખાસ કરીને મહત્વપૂર્ણ છે. 22 એપ્રિલ 2025ના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ, જેમાં 26 લોકો માર્યા ગયા હતા, ભારતે ૭ મેના રોજ ઓપરેશન સિંદૂર-1 હેઠળ પાકિસ્તાન અને પીઓકેમાં નવ આતંકવાદી છાવણીઓનો નાશ કર્યો.

જવાબમાં, પાકિસ્તાને 7-8 મેની રાત્રે 15 ભારતીય શહેરોમાં લશ્કરી સ્થાપનો પર ડ્રોન અને મિસાઇલ હુમલાનો પ્રયાસ કર્યો, જેને ભારતીય હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓએ નિષ્ફળ બનાવ્યો. આ તણાવપૂર્ણ પરિસ્થિતિમાં પ્રાદેશિક સેનાને સક્રિય કરવાનો નિર્ણય ભારતની લશ્કરી તૈયારીઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

પ્રાદેશિક સેનાનો પરિચય

ટેરિટોરિયલ આર્મી એ ભારતના સશસ્ત્ર દળોનું એક સ્વૈચ્છિક, અંશકાલિક નાગરિક દળ છે, જેની સ્થાપના ૧૯૪૯માં ટેરિટોરિયલ આર્મી એક્ટ હેઠળ કરવામાં આવી હતી. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય યુદ્ધ, આપત્તિ અથવા અન્ય કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં નિયમિત સેનાને સહાય પૂરી પાડવાનો છે. ટેરિટોરિયલ આર્મીમાં સેવા આપતા સૈનિકો અને અધિકારીઓ સામાન્ય નાગરિક જીવન જીવે છે, પરંતુ તેમને સમયાંતરે લશ્કરી તાલીમ અને ફરજ માટે બોલાવવામાં આવે છે.

પ્રાદેશિક સેનાની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ

• માળખું: પ્રાદેશિક સેનામાં પાયદળ, એન્જિનિયરિંગ, સિગ્નલો અને લોજિસ્ટિક્સ જેવા વિવિધ વિભાગોનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં ઇન્ફન્ટ્રી બટાલિયન, ઇકોલોજીકલ ટાસ્ક ફોર્સ અને રેલ્વે એન્જિનિયર રેજિમેન્ટ જેવા એકમોનો સમાવેશ થાય છે.
• ભરતી: 18 થી 42 વર્ષની વયના નાગરિકો, જેઓ શારીરિક અને માનસિક રીતે સ્વસ્થ છે, તેઓ ટેરિટોરિયલ આર્મીમાં જોડાઈ શકે છે. આમાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેનો સમાવેશ થાય છે.
• તાલીમ: પ્રાદેશિક સૈન્યના કર્મચારીઓને નિયમિત સૈન્ય જેવી જ તાલીમ આપવામાં આવે છે, જેમાં શસ્ત્રોનું સંચાલન, લડાઇ યુક્તિઓ અને આપત્તિ વ્યવસ્થાપનનો સમાવેશ થાય છે.
• ઉપયોગ: પ્રાદેશિક સેનાને 1962, 1965, 1971 અને 1999 ના યુદ્ધોમાં તૈનાત કરવામાં આવી હતી. તે આતંકવાદ વિરોધી કામગીરી, આપત્તિ રાહત અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણમાં પણ ફાળો આપે છે.

પ્રાદેશિક સેનાની તાજેતરની ભૂમિકા

• ઓપરેશન સિંદૂર: ટેરિટોરિયલ આર્મીને ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ તૈનાતી માટે તૈયાર રહેવાનો આદેશ
• આપત્તિ વ્યવસ્થાપન: તાજેતરના વર્ષોમાં, પ્રાદેશિક આર્મીએ પૂર, ભૂકંપ અને અન્ય કુદરતી આફતોમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.
• પર્યાવરણીય સંરક્ષણ: ઇકોલોજીકલ ટાસ્ક ફોર્સે વૃક્ષારોપણ અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણમાં યોગદાન આપ્યું છે.
  કેન્દ્રના નિર્ણયનું વ્યૂહાત્મક મહત્વ

કેન્દ્ર સરકારનો આ નિર્ણય ઘણા કારણોસર વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ છે…

લશ્કરી તૈયારીઓમાં વધારો: ભારત-પાકિસ્તાન તણાવ વચ્ચે, પ્રાદેશિક સેનાની તૈનાતી નિયમિત સેનાની ક્ષમતામાં વધારો કરશે. તે ખાસ કરીને નિયંત્રણ રેખા (LoC), સિયાચીન અને અન્ય સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં ઉપયોગી થશે. પ્રાદેશિક સૈન્યના કર્મચારીઓ નિયમિત સૈન્યની સાથે વ્યૂહાત્મક સ્થળોની સુરક્ષા, પેટ્રોલિંગ અને આતંકવાદ વિરોધી કામગીરીમાં યોગદાન આપી શકે છે.

નાગરિક-લશ્કરી એકીકરણ: પ્રાદેશિક સેના નાગરિકોને લશ્કરી સેવા સાથે જોડે છે, જેનાથી રાષ્ટ્રીય સુરક્ષામાં જાહેર ભાગીદારી વધે છે. આ નિર્ણય નાગરિકોમાં દેશભક્તિ અને જવાબદારીની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપશે.

કટોકટીમાં સુગમતા

ટેરિટોરિયલ આર્મી યુદ્ધ, આતંકવાદી હુમલો અથવા કુદરતી આફત જેવી કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં વધારાના દળ તરીકે કામ કરી શકે છે. આનાથી નિયમિત સેના મુખ્ય લડાઇ કામગીરી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકશે. ટેરિટોરિયલ આર્મીની તૈનાતીથી ભારતની સંરક્ષણ પ્રણાલીની સુગમતા વધશે.