India China Border Clash: ડોકલામ-લદ્દાખ પછી હવે તવાંગ, આખરે શું ચાલી રહ્યું છે ચીનના મન માં? સાડાત્રણ દાયકા બાદ થયેલી અથડામણની વાંચો INSIDE STORY

ડોકલામ અને લદ્દાખ બાદ હવે ચીને તવાંગમાં પણ ઘૂસણખોરીનો પ્રયાસ કર્યો છે, જે બાદ ભારતીય અને ચીની સૈનિકો વચ્ચે અથડામણ થઈ છે. 9 ડિસેમ્બરે પેટ્રોલિંગ દરમિયાન બંને દેશોની સેના આમને-સામને આવી ગઈ હતી. મળતી માહિતી મુજબ આ વિવાદ ચીન તરફથી શરૂ થયો હતો. ત્યારબાદ ભારતીય સૈનિકોએ જવાબી કાર્યવાહી કરી અને 300 ચીની સૈનિકોનો પીછો કર્યો.

ચીન અરુણાચલ પ્રદેશના તવાંગને તિબેટનો ભાગ માને છે. ચીનની ફાઈવ ફિંગર્સ ઑફ તિબેટ નીતિમાં તવાંગનો પણ સમાવેશ થાય છે. 2017માં ડોકલામમાં પણ ચીનની ફાઈવ ફિંગર્સ પોલિસી હેઠળ ઘૂસણખોરી થઈ હતી. લદ્દાખમાં ચીનની ઘૂસણખોરી પણ ફાઈવ ફિંગર્સ પોલિસીનો એક ભાગ હતો.

1954થી ચીનની નજર તવાંગ, લદ્દાખ, સિક્કિમ, નેપાળ અને ભૂતાન પર છે. દલાઈ લામા તિબેટમાંથી ભાગી ગયા અને 1959માં થોડા દિવસો માટે તવાંગમાં રહ્યા. લ્હાસા પછી તવાંગ તિબેટીયન બૌદ્ધોનો સૌથી મોટો મઠ છે. 1962ના યુદ્ધમાં ચીને તવાંગના કેટલાક વિસ્તારો પર કબજો કરી લીધો હતો. 1962માં યુદ્ધવિરામ બાદ ચીની સેનાને પીછેહઠ કરવી પડી હતી. 1986-87માં તવાંગ પાસે સુમદોરોંગ ઘાટીમાં ચીન સાથે અથડામણ થઈ હતી. હવે 36 વર્ષ બાદ તવાંગમાં ભારત અને ચીનની સેનાઓ વચ્ચે અથડામણ થઈ છે.

2020માં લદ્દાખમાં હિંસક અથડામણ પછી પણ તવાંગમાં શાંતિ હતી. પરંતુ હવે ચીને તવાંગમાં પણ ગલવાનની જેમ કામ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

તવાંગ કેમ એલર્ટ પર હતું?

ઈસ્ટર્ન આર્મી કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ કલિતાએ સપ્ટેમ્બરમાં નિવેદન આપ્યું હતું કે સેના ઈસ્ટર્ન થિયેટરમાં પીએલએની દરેક કાર્યવાહીનો સામનો કરવા માટે તૈયાર છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઉઠે છે કે ભારતીય સેના તવાંગને લઈને પહેલાથી જ એલર્ટ કેમ હતી? વાસ્તવમાં, ગયા વર્ષે અરુણાચલને લઈને પેન્ટાગોનના રિપોર્ટમાં ચેતવણી આપવામાં આવી હતી. આ રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ચીને અરુણાચલમાં મોટા ગામડાં વસાવ્યાં છે. અહીં ચીની ગામ વસાવવાના બે હેતુ હતા. પહેલો ઉદ્દેશ – તવાંગને લગતા લશ્કરી ઉદ્દેશ્યો પૂરા કરવા અને બીજો ઉદ્દેશ્ય – વિસ્તાર કબજે કરવાનો. ગયા વર્ષે તવાંગમાં ચીની સૈન્ય અધિકારીઓની વધુ અવરજવર હતી. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ચીને અરુણાચલમાં દેખરેખ વધારવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ સિવાય PLAએ ગયા વર્ષે LACના સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં પેટ્રોલિંગ પણ વધાર્યું હતું.

તવાંગ ગલવાન નથી

પરંતુ આ વખતે ભારત પણ સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર છે. ગલવાન પાસેથી બોધપાઠ લઈને ભારતીય સેનાએ જોરદાર તૈયારીઓ કરી છે. PLA સાથે ડીલ કરવા માટે તવાંગની અંદર બોફોર્સ તૈનાત કરવામાં આવી છે. ગયા વર્ષે ભારતે પણ ચિનૂકને તૈનાત કર્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતે ગયા વર્ષે તવાંગમાં સુપરસોનિક ક્રૂઝ મિસાઇલો પણ તૈનાત કરી છે. સાથે જ PLA સાથે નિપટવા માટે નવીનતમ M-777 હોવિત્ઝર્સ અને માઉન્ટેન સ્ટ્રાઈક કોર્પ્સ તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. આ સિવાય ભારતીય સેનાની કવાયત સતત ચાલી રહી છે. સૂત્રોનું માનીએ તો ભારતે તવાંગની અંદર ન્યુ એજ સર્વેલન્સ સિસ્ટમ પણ લગાવી છે.

અરુણાચલ પર ચીનનું પગલું

2006થી અરુણાચલને લઈને વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. ચીને અરુણાચલના વિસ્તારોના નામ બદલી નાખ્યા છે. વર્ષ 2017માં ચીને અરુણાચલ પ્રદેશના 6 વિસ્તારોના નામ બદલી નાખ્યા હતા. આ પછી 2021માં ચીને 15 વિસ્તારોના નામ બદલી નાખ્યા. ચીને અરુણાચલના વિસ્તારોના ચીન-તિબેટીયન નામ રાખ્યા. ઓક્ટોબરમાં આને લગતો કાયદો પણ બનાવવામાં આવ્યો હતો. ચીન અરુણાચલને દક્ષિણ તિબેટનો ભાગ ગણાવે છે.

ભારત-ચીન સરહદ વિવાદ

ભારત-ચીન સરહદ લગભગ 3500 કિલોમીટર લાંબી છે. આ સરહદ ત્રણ સેક્ટરમાં વહેંચાયેલી છે. પશ્ચિમી ક્ષેત્ર (જમ્મુ-કાશ્મીર-લદ્દાખ) 1597 કિમી લાંબું છે. મધ્યમ ક્ષેત્ર (હિમાચલ અને ઉત્તરાખંડ) 545 કિમી લાંબો છે. આ સિવાય પૂર્વીય ક્ષેત્ર (અરુણાચલ અને સિક્કિમ) 1346 કિલોમીટર લાંબો છે. ચીન અરુણાચલ પ્રદેશને પોતાનો દાવો કરે છે જ્યારે અક્સાઈ ચીન પર ભારતનો દાવો છે.