દિલ્લીમાં પંજાબ અને હરિયાણાના ખેડૂતનું આંદોલન, કેન્દ્ર સરકાર MSP પરની માગ કેમ માનતી નથી ?

દિલ્હીની બૉર્ડર પર પંજાબ-હરિયાણાના ખેડૂતોનાં ધરણાં-પ્રદર્શનો હજુ યથાવત છે. ખેડૂતો સરકારના નવા ત્રણ કૃષિકાયદાનો વિરોધ કરે છે.’અખિલ ભારતીય કિસાન સંઘર્ષ સમન્વય સમિતિ’ની મુખ્ય માગોમાંથી એક છે. “સરકાર લઘુતમ સમર્થન મૂલ્ય MSPથી ઓછી કિંમત પરની ખરીદીને ગુનો જાહેર કરે. અને, MSP પર સરકારી ખરીદી લાગુ રહે.” જોકે, આ વાત સરકાર બિલમાં લખી દેવા માટે તૈયાર નથી. સરકારની દલીલ છેકે અગાઉના કાયદાઓમાં પણ લેખિતમાં આ વાત ક્યાંય નહોતી. એટલે નવા બિલમાં તેને સામેલ કરવામાં આવી નથી.

હકીકતમાં MSP પર સરકારી ખરીદી ચાલુ રહે અને તેનાથી ઓછી કિંમતે ખરીદીને ગુનો જાહેર કરવું એટલું સરળ નથી. સરકાર માટે આવું કરવું મુશ્કેલ કેમ છે ?

MSP શું છે ?
ખેડૂતોનાં હિતો માટે દેશમાં MSPની વ્યવસ્થા લાગુ કરાઇ છે. જો ક્યારેક પાકની કિંમતો બજારમાં ઘટી જાય તો, કેન્દ્ર સરકાર નક્કી MSP પર ખેડૂતોના પાક ખરીદે. જેથી ખેડૂતોને નુકસાન ન થાય.
કોઈપણ પાકની MSP આખા દેશમાં એક જ છે. MSP હેઠળ હાલમાં 23 પાકની ખરીદી થાય છે. જેમાં ધાન્ય, ઘઉં, જુવાર, બાજરી, મકાઈ, મગ, મગફળી, સોયાબીન, તલ અને કપાસ વગેરે સામેલ છે.
દેશમાં માત્ર છ ટકા ખેડૂતોને MSP મળે છે. જેમાં સૌથી વધુ ખેડૂતો પંજાબ, હરિયાણાના છે.

નવા કાયદા બાદ ખેડૂતોને શું ડર ?
1) પાકની ગુણવત્તાના માપદંડ કેવી રીતે નક્કી થશે ? માપદંડોમાં ખરો ન ઉતરે તે પાકનું શું ?
2) ભવિષ્યમાં સરકારી ખરીદી ઓછી થવાનો પણ ખેડૂતોને ડર
3) ખાનગી કંપનીઓ MSP પર પાક ખરીદવા તૈયાર નહીં થાય
4) પાકની કિંમતનો આધાર-સરકાર નક્કી કરવાથી બચવા માગે છે

વિવાદનો ઉકેલ શું છે ?

નિષ્ણાંતોનું માનવું છે કે MSPથી નીચે ખરીદીને ગુનો જાહેર કરવા પરનો વિવાદ ખતમ થતો દેખાતો નથી. ત્રણેય કાયદા પરત લેવા જ એકમાત્ર રસ્તો છે.
હાલમાં સરકાર કાયદો પરત લેવા માટે રાજી જણાતી નથી.
આ વિવાદમાં એક જ રસ્તો એ છે કે સરકાર ખેડૂતોને સીધી આર્થિક સહાય આપે.
બીજો ઉપાય એ છે કે ખેડૂતો અન્ય પાકો પણ ઉગાડે, જેની માર્કેટમાં સતત માગ છે.

વિસ્તારથી વિવાદને સમજવા જુઓ આ વીડિયો.