બનારસ, કાશી અને વારાણસી, જાણો બાબા વિશ્વનાથના શહેરના આ નામોની કહાની

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી (Prime Minister Narendra Modi) ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક વારસા માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ વારાણસીમાં છે. વારાણસીની (Varanasi ) મુલાકાત દરમિયાન પીએમ મોદીએ ( PM Modi) ઘણા મંદિરોની મુલાકાત લીધી અને આ દરમિયાન તેઓ 339 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે બનેલા કાશી વિશ્વનાથ (Kashi Vishwanath) ધામના પ્રથમ તબક્કાનું ઉદ્ઘાટન કરવા જઈ રહ્યા છે. જ્યારે પણ વારાણસીની (Varanasi ) વાત થાય છે ત્યારે કેટલાક લોકો તેને બનારસ કહે છે તો કેટલાક તેને કાશી કહે છે. પરંતુ વારાણસી કરતાં વધુ લોકો તેને બનારસ તરીકે વધુ ઓળખે છે. આ ઉપરાંત આ પવિત્ર ભૂમિને કાશી (Kashi) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

આવી સ્થિતિમાં, આપણે જાણીએ છીએ કે શા માટે વારાણસીને બનારસ અથવા કાશી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જાણો શું છે આ શહેરના નામોની કહાની અને કેમ વારંવાર નામ બદલાતા રહે છે. દરેક શહેરના નામ પાછળ પણ એક અલગ કહાની છે.

કાશીનો અર્થ શું છે? વારાણસીનું સૌથી જૂનું નામ કાશી જ છે. ધાર્મિક ગ્રંથોમાં પણ આ નગરીને કાશીના નામે ઓળખ આપવામાં આવી છે. આ નામ લગભગ 3000 વર્ષથી બોલાય છે. કાશીને ઘણી વખત કાશીકા પણ કહેવામાં આવતી હતી. જો આપણે આ શબ્દના અર્થ વિશે વાત કરીએ, તો તેનો અર્થ ચમકતો અથવા તેજસ્વી થાય છે. કહેવાય છે કે ભગવાન શિવની નગરી હોવાને કારણે તે હંમેશા ચમકતી હતી. કાશી શબ્દનો અર્થ ઉજ્જવળ, દૈદિપ્યમાન પણ થાય છે.

આમ તો, ઘણા ધાર્મિક ગ્રંથોમાં તેનો ઉલ્લેખ છે. ઘણા અહેવાલોમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રાચીન ગ્રંથ ઋગ્વેદમાં પણ કાશીનો ઉલ્લેખ છે. આ સિવાય સ્કંદમહાપુરાણમાં કાશીખંડ છે, જેમાં આ શહેરનો ઉલ્લેખ છે. પુરાણો અનુસાર આ વૈષ્ણવ સ્થાન છે.

શું છે બનારસની લોકવાયકા ? વારાણસીનું સૌથી પ્રખ્યાત નામ બનારસ છે. આજે પણ ઘણા લોકો તેને બનારસના નામથી જાણે છે. મુઘલો અને પછી અંગ્રેજોના શાસન દરમિયાન તેનું નામ બનારસ રહ્યું. મહાભારતમાં તેનો વારંવાર ઉલ્લેખ છે. વાસ્તવમાં, તેનું નામ પાલી ભાષામાં બનારસી હતું અને તે ફરીથી બનારસ બન્યું. જ્યાં સુધી બનારસ નામનો સંબંધ છે, તો તે બનાર નામના રાજા સાથે જોડાયેલો છે, જે મોહમ્મદ ઘોરીના હુમલા દરમિયાન અહીં માર્યો ગયો હતો. કહેવાય છે કે અહીંના લોકજીવનના રંગ જોઈને મુઘલોએ આ નામ રાખ્યું અને આ નામથી બોલાવતા રહ્યા.

વારાણસી નામ ક્યાંથી આવ્યું? વારાણસીનું એક પ્રાચીન નામ પણ છે. બૌદ્ધ જાતક વાર્તાઓ અને હિંદુ પુરાણોમાં પણ તેનો ઉલ્લેખ છે. આ પવિત્ર શહેરમાંથી પસાર થતી બે નદીઓ વરુણા અને અસીના નામ પરથી બનારસનું નવું નામ વારાણસી છે. વરુણા નદી અને આસી નદી બંને વારાણસીમાંથી પસાર થાય છે. જો કે વારાણસીમાંથી ઘણી નાની-મોટી નદીઓ પસાર થાય છે, પરંતુ આ બંને નદીઓ શહેર સાથે અલગ જ લગાવ ધરાવે છે. વારાણસીમાં, વરુણા નદી ઉત્તરમાં ગંગામાં અને અસી નદી દક્ષિણમાં ગંગામાં જોડાય છે.

અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે 15 ઓગસ્ટ 1947 પહેલા પણ બનારસના તત્કાલીન મહારાજા વિભૂતિનારાયણ સિંહ હતા. સ્વતંત્રતા પછી, જ્યારે વિવિધ રજવાડાઓનું વિલિનીકરણ કરવામાં આવી રહ્યું હતું, ત્યારે મહારાજા વિભૂતિનારાયણ સિંહે તેમના રજવાડાના ભારતમાં વિલીનીકરણના પત્ર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આઝાદી પછી, જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશની રચના થઈ, ત્યારે તેહરી ગઢવાલ, રામપુર અને બનારસના રજવાડાઓ તેમાં ભળી ગયા. 24 મે 1956ના રોજ શહેરનું નામ બદલવામાં આવ્યું હતું.

આ પણ વાંચોઃ

Kashi Vishwanath Corridor: PM મોદીએ કહ્યું, ”અહીંયા બસ મહાદેવની જ સરકાર છે, તેમની ઇચ્છા વિના કંઇ નથી થતુ”