શું છે સેનાની રેજિમેન્ટ સિસ્ટમ… જે અગ્નિપથ સ્કીમ પછી ચર્ચામાં છે… શું હવે આ પણ બદલાશે?

ભારતીય સેનામાં ભરતી માટે શરૂ કરવામાં આવેલી અગ્નિપથ યોજના (Agneepath Scheme)ને લઈને હંગામો ચાલી રહ્યો છે. હવે સેના અગ્નિવીર યોજના દ્વારા સેનામાં સૈનિકોની ભરતી કરશે, જેને લઈને લોકોના મનમાં હજુ પણ અનેક સવાલો છે. આમાંનો એક સવાલ ભારતીય સેનાની રેજિમેન્ટનો(Indian Army Regiments) પણ છે. ઘણા લોકો માને છે કે અગ્નિપથ યોજના બાદ સેનાની રેજિમેન્ટ સિસ્ટમમાં બદલાવ આવશે. જાતિ અને પ્રદેશના આધારે રચાયેલી રેજિમેન્ટને લઈને હજુ પણ અલગ નિયમ છે. આવી સ્થિતિમાં આજે આપણે સેનાની રેજિમેન્ટ સિસ્ટમ વિશે વાત કરીએ છીએ અને અગ્નિવીર પર તેની કેટલી અસર પડશે તે વિશે વાત કરીએ છીએ.

તો જાણો શું છે રેજિમેન્ટ સિસ્ટમ અને કેવી રીતે સેનામાં તેની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. એ પણ તમને જણાવશે કે સૈન્યની આ રેજિમેન્ટ્સ જાતિના આધારે શા માટે વહેંચવામાં આવી છે. આ પછી તમે સેનાની રેજિમેન્ટ સિસ્ટમને સમજી શકશો.

રેજિમેન્ટલ સિસ્ટમ શું છે?

જ્યારે પણ ઓફિસર રેન્ક લેવલ સિવાય કોઈપણ ભારતીય સેનામાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તેને રેજિમેન્ટનો ભાગ બનાવવામાં આવે છે. આ રેજિમેન્ટ ચોક્કસ જાતિમાંથી આવતા અથવા ચોક્કસ વિસ્તારમાંથી આવતા લોકો માટે ખાસ હોઈ શકે છે. આ રેજિમેન્ટ્સમાં જાટ, ગોરખા વગેરે જેવી ઘણી રેજિમેન્ટ છે. સૈન્યમાં, શરૂઆત રેજિમેન્ટથી થાય છે. આમાં અધિકારીઓ માટે અલગ વ્યવસ્થા છે, એટલે કે રાજસ્થાનમાં રાજપૂત જાતિમાંથી આવતા લશ્કરી અધિકારી પણ ગોરખા રેજિમેન્ટમાં હોઈ શકે છે.

જો કે, અમે તમને જણાવી દઈએ કે ભારતીય સેનામાં રેજિમેન્ટની સિસ્ટમ છે, જ્યારે એરફોર્સ અને નેવીમાં એવું નથી. તે એક પ્રકારનું લશ્કરી દળ છે અને તે લશ્કરનો એક ભાગ છે. ઘણી રેજિમેન્ટ મળીને સમગ્ર સૈન્ય બનાવે છે. આર્મીમાં પણ આ રેજિમેન્ટ્સ મુખ્યત્વે પાયદળમાં જોવા મળે છે. પાયદળનો અર્થ થાય છે. જેઓ મોખરે લડે છે. પરંતુ હવે ઈએમઈ, ઓર્ડનન્સ, એએસસી સિગ્નલ છે, તેમાં કોઈ જાતિ નથી.

જાતિના આધારે રચાયેલી રેજિમેન્ટમાં રાજપૂત, જાટ, ડોગરા, રાજપૂતાના, મહાર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. તે જ સમયે વિસ્તારના આધારે રચાયેલી રેજિમેન્ટમાં બિહાર, કુમાઉ, લદ્દાખ, મદ્રાસ, આસામ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય ગોરખા અથવા મરાઠા જેવી રેજિમેન્ટ સમુદાયના આધારે બનાવવામાં આવી હતી.

રેજિમેન્ટ અને બટાલિયન વચ્ચે શું તફાવત છે?

રેજિમેન્ટ એ એક વિશાળ એકમ છે. જેમાં અનેક બટાલિયનનો સમાવેશ થાય છે. પછી આમાં ઘણી બટાલિયન બનાવવામાં આવે છે. દરેક રેજિમેન્ટમાં બટાલિયનની સંખ્યા અલગ-અલગ હોય છે. બટાલિયન લગભગ 900 સૈનિકોનું જૂથ છે.

જાતિના આધારે રેજિમેન્ટની રચના શા માટે થઈ?

તમને જણાવી દઈએ કે આજે ભારત પાસે જે સેના છે તે અંગ્રેજોએ બનાવી હતી. જ્યારે અંગ્રેજો ભારતમાં આવ્યા ત્યારે તેઓ તેમની આખી સેના ઈંગ્લેન્ડથી લાવ્યા ન હતા. અધિકારીઓ ઉપરાંત તેમણે ભારતમાં પોતાના અનુભવોના આધારે સેનાનું નિર્માણ કર્યું. 1857ના વિદ્રોહ પછી જાતિ આધારિત રેજિમેન્ટ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો. આ પછી, અંગ્રેજોએ તે જાતિઓ અથવા વિસ્તારોને પસંદ કર્યા, જેમની અથવા જેના લોકો ઐતિહાસિક રીતે યુદ્ધમાં ભાગ લેતા આવ્યા છે. ડોગરા, ગોરખા, રાજપૂત લોકો આમાં વધુ સામેલ હતા.પછી તેમને સેનામાં ભરતી કરવામાં આવ્યા હતા.

શું અગ્નિપથ યોજનાની રેજિમેન્ટ સિસ્ટમ પર થોડી અસર થશે?

જણાવી દઈએ કે ભારત સરકાર અને સંરક્ષણ મંત્રાલયે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે અગ્નિપથ યોજના રેજિમેન્ટ સિસ્ટમ પર અસર કરશે નહીં.