20 વર્ષમાં દુનિયાના 36 દેશમાં વૃક્ષોની સંખ્યા વધી, પરંતુ ભારતમાં શું થયું એ પણ જાણો
યુનિવર્સિટી ઓફ મેરીલેન્ડ (University of Maryland) અને અમેરિકાની વર્લ્ડ રિસોર્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (WRI) એ છેલ્લા 20 વર્ષમાં જંગલ કેટલું વધ્યું અને કેટલું ઘટ્યું તેનો સંપૂર્ણ હિસાબ રજૂ કર્યો છે.
જંગલો વિશે આવતા મોટાભાગના સમાચારો પરેશાન કરનાર હોય છે, પરંતુ નવા સંશોધનમાં થોડા રાહતના સમાચાર છે. નવું સંશોધન કહે છે કે, 20 વર્ષમાં વિશ્વના 36 દેશોમાં વૃક્ષોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે. એટલે કે જંગલ (Forest) નો વ્યાપ વધ્યો છે. વર્ષોથી સેટેલાઇટ દ્વારા જંગલોની સ્થિતિ પર નજર રાખવામાં આવી રહી છે. યુનિવર્સિટી ઓફ મેરીલેન્ડ (University of Maryland) અને અમેરિકાની વર્લ્ડ રિસોર્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (WRI) એ છેલ્લા 20 વર્ષમાં જંગલ કેટલું વધ્યું અને કેટલું ઘટ્યું તેનો સંપૂર્ણ હિસાબ રજૂ કર્યો છે. નવું સંશોધન કહે છે કે, વિશ્વમાં જેટલાં જંગલો કાપવામાં આવ્યાં છે તેની સરખામણીમાં વૃક્ષોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે.
વર્લ્ડ રિસોર્સિસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (WRI) અનુસાર, 2000 અને 2020 ની વચ્ચે, વિશ્વભરમાં 13.09 મિલિયન હેક્ટર જમીનમાં જંગલોનો વિસ્તાર વધ્યો છે. આ વિસ્તાર એટલો મોટો છે કે તે પેરુ જેવા દેશને સમાવી શકે છે. જ્યારથી જંગલો કપાઈ રહ્યા છે અને તે વધી પણ રહ્યા છે ત્યારે સવાલ એ થાય છે કે 20 વર્ષમાં કેટલો ફરક જોવા મળ્યો છે. તેનો જવાબ રિસર્ચ રિપોર્ટમાં આપવામાં આવ્યો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વિશ્વભરમાં 13.09 મિલિયન હેક્ટર જમીન પર જંગલો વધ્યા છે. ત્યારે આ 20 વર્ષોમાં 100 મિલિયન હેક્ટર સુધીના જંગલો પણ કાપવામાં આવ્યા છે.
કયા દેશોને ફાયદો અને કયા દેશોને નુકસાન?
અહેવાલ મુજબ, મોટાભાગના યુરોપિયન દેશોમાં વૃક્ષ ઉગાડવાના વધુ આંકડા નોંધાયા છે. જેમાં પોલેન્ડ, ડેનમાર્ક, આયર્લેન્ડ અને નેધરલેન્ડનો સમાવેશ થાય છે. એટલે કે યુરોપમાં જંગલનો વ્યાપ વધ્યો છે. 2020ની સરખામણીમાં 2020માં જંગલ વધીને 60 લાખ હેક્ટર થઈ ગયું છે.
એશિયાઈ દેશોની વાત કરીએ તો બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન અને ભારત, સુદાન, મોરોક્કો અને અલ્જીરિયા સહિત આફ્રિકન દેશોમાં વન આવરણ વધ્યું છે. આ સિવાય દક્ષિણ અમેરિકાના ઉરુગ્વેમાં પણ વૃક્ષોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, વિશ્વમાં રશિયા, કેનેડા અને અમેરિકા જ એવા ત્રણ દેશો છે જ્યાં 50 ટકાથી વધુ જંગલ વિસ્તાર એટલે કે 69 મિલિયન હેક્ટરમાં વધારો થયો છે. જો કે આ ત્રણ દેશોમાં સૌથી વધુ વૃક્ષો પણ નષ્ટ થયા છે.
નવા કે જૂના, કયા જંગલમાંથી કેટલો ફાયદો?
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જે જંગલો કાપવામાં આવ્યા છે તે જૂના હતા. પર્યાવરણીય દૃષ્ટિકોણથી, જૂના જંગલને નવા કરતાં વધુ ફાયદો થાય છે. આ 20 વર્ષમાં સૌથી વધુ કાપવામાં આવે છે. જૂના વૃક્ષો કાર્બનને વધુ સારી રીતે શોષી લે છે અને સંગ્રહિત કરે છે. આ રીતે પ્રકૃતિનો આ તાલમેળ જળવાઈ રહે છે અને મનુષ્યને પણ અનેક રીતે રાહત મળે છે.
જો કે આ અહેવાલથી એક વાત વધુ સ્પષ્ટ થાય છે કે વિશ્વમાં વૃક્ષોની સંખ્યા વધવાનો અર્થ એ નથી કે વૃક્ષો કાપવાની અવગણના કરવામાં આવે અથવા તેને ન્યાયી ઠેરવવામાં આવે.