માનવ ઈતિહાસના એ યુદ્ધ…જે 10, 20 કે 50 નહીં, પરંતુ 700 વર્ષ સુધી ચાલ્યા હતા

ઇતિહાસમાં એવા કેટલાક યુદ્ધો લડાયા છે, જે 10, 20 કે 50 વર્ષ નહીં, પરંતુ સેંકડો વર્ષ સુધી ચાલ્યા છે. આ યુદ્ધોએ સામાજિક, રાજકીય અને ઐતિહાસિક પરિબળોમાં મોટા ફેરફારો લાવ્યા છે. આ યુદ્ધોએ શાસન, આર્થિક સંસ્થાઓ, સામાજિક ધોરણો અને સંસ્કૃતિક પરંપણાઓ પર લાંબા ગાળે અસર કરી છે.

આ યુદ્ધો દરમિયાન વિવિધ રાજવંશો અને દેશો વચ્ચેના સંઘર્ષોએ માત્ર ભૂગોળ જ બદલ્યો ન હતો, પરંતુ સમાજ, તેમના ધર્મો અને સાંસ્કૃતિક મૂલ્યોના વિકાસ પર પણ ઊંડી અસર કરી હતી. યુદ્ધોના પરિણામે થતા ફેરફારોએ રાજકીય પ્રણાલીઓ, આર્થિક માળખા અને સામાજિક ધારણાઓને પણ પુન: આકાર આપ્યો. ત્યારે આ લેખમાં અમે તમને ઈતિહાસના 5 સૌથી લાંબા યુદ્ધો વિશે જણાવીશું.

ઇબેરિયન ધાર્મિક યુદ્ધ (Reconquista)

ઇબેરિયન ધાર્મિક યુદ્ધને માનવ ઇતિહાસમાં સૌથી લાંબો સમય સુધી ચાલેલું યુદ્ધ માનવામાં આવે છે, તે કેથોલિક સ્પેનિશ સામ્રાજ્ય અને હાલના મોરોક્કો અને અલ્જેરિયામાં રહેતા મૂરોં વચ્ચે થયું હતું. આ યુદ્ધ જેને રેકોનક્વિસ્ટા (Reconquista) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે લગભગ 781 વર્ષ સુધી ચાલ્યું હતું.

યુદ્ધની શરૂઆત મૂરોં દ્વારા યુરોપમાં પ્રદેશો પર દાવો કરવા સાથે શરૂ થઈ, સ્પેનિશ સામ્રાજ્યએ મૂરોંને ખતરો માનીને આક્રમણ શરૂ કર્યું. આ યુદ્ધને આરબ વિશ્વની બહારના પ્રારંભિક ધાર્મિક યુદ્ધોમાંનું એક માનવામાં આવે છે. આ યુદ્ધ 1492માં સમાપ્ત થયું, જ્યારે સ્પેનિશે ગ્રેનાડા પર ફરીથી કબજો કર્યો, આ ક્ષેત્રમાં તેમની સ્થિતિ મજબૂત કરી અને રેકોનક્વિસ્ટાને સમાપ્ત કર્યું. 711થી 1492 સુધી ચાલેલા આ યુદ્ધમાં લગભગ 7 મિલિયન લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.

1492માં કેથોલિક શાસકો ફર્ડિનાન્ડ II અને ઇસાબેલા I એ છેલ્લા મુસ્લિમ ગઢ એવા ગ્રેનાડા શહેર પર વિજય મેળવ્યો ત્યારે રિકન્ક્વિસ્ટાનો અંત આવ્યો. આ વિજયથી માત્ર સ્પેનમાં મુસ્લિમ શાસનનો અંત આવ્યો ન હતો, પરંતુ કેથોલિક ચર્ચની શક્તિ અને પ્રભાવમાં પણ વધારો થયો હતો.

Reconquistaના પરિણામે સ્પેન અને પોર્ટુગલમાં એક નવું રાજકીય અને ધાર્મિક વાતાવરણ ઊભું થયું. આ સંઘર્ષે બંને દેશોને એક કર્યા અને તેમને અમેરિકામાં સંશોધન અને વિસ્તરણ જેવી નવી સંસ્થાનવાદી યોજનાઓ આગળ ધપાવવા પ્રેરણા આપી. ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રભાવો પણ નોંધપાત્ર હતા, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ખ્રિસ્તી ધર્મ અને સંસ્કૃતિ ઇબેરીયન દ્વીપકલ્પ પર પ્રભુત્વ ધરાવે છે. આ યુદ્ધ યુરોપિયન ઇતિહાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ ઘટના બની, જેણે પછીથી આધુનિક યુરોપના વિકાસને પ્રભાવિત કર્યો.

રોમન-પર્સિયન યુદ્ધ (Roman-Persian war)

પર્શિયા અને યુરોપની સરહદ પરનું યુદ્ધ રોમન સામ્રાજ્ય અને પાર્થિયનો એટલે કે સાસાનિયન સામ્રાજ્ય વચ્ચે લડાયું હતું. આ યુદ્ધનો મુખ્ય હેતુ જમીનને લઈને હતો. જેમાં બંને પક્ષોએ તેમના વિરોધીઓના સરહદી શહેરોને કબજે કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા. આ યુદ્ધ 92 BC થી 629 AD સુધી ચાલ્યું એટલે કે લગભગ 720 વર્ષ સુધી ચાલ્યું હતું.

રોમન સામ્રાજ્ય અને સાસાનિયન સામ્રાજ્ય વચ્ચેનું પ્રથમ યુદ્ધ 92 બીસીમાં શરૂ થયું હતું, જ્યારે રોમન જનરલ ક્રાસસે પર્શિયા પર આક્રમણ કર્યું હતું. જો કે, આ અભિયાન અસફળ રહ્યું હતું અને ક્રાસસ યુદ્ધમાં માર્યા ગયા હતા. ત્યારબાદ યુદ્ધો થતા રહ્યા, જેમાં 226માં સાસાનિયન સામ્રાજ્યની સ્થાપના અને 260માં વેલેરીયનોની હાર જેવી ઘણી મોટી લડાઈઓનો સમાવેશ થાય છે.

આ યુદ્ધોને કારણે રોમન સામ્રાજ્ય અને સાસાનિયન સામ્રાજ્ય વચ્ચે ઘણા પ્રાદેશિક વિવાદો થયા, જેના પરિણામે બંને સામ્રાજ્યોમાં રાજકીય અને સામાજિક ફેરફારો થયા. આખરે આ સંઘર્ષોએ પાછળથી આરબ આક્રમણો માટે સ્ટેજ સેટ કરવામાં મદદ કરી. આ યુદ્ધોએ મધ્ય પૂર્વના ઇતિહાસ પર ઊંડી અસર કરી હતી, જે બંને સામ્રાજ્યોના ઉદય અને પતન તરફ દોરી જાય છે.

બાયઝેન્ટાઇન સેલ્જુક યુદ્ધ (Byzantine–Seljuk war)

બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યએ બે સદીઓથી વધુ સમય સુધી અસંખ્ય યુદ્ધોમાં ભાગ લીધો હતો, જેમાંથી સૌથી લાંબો સમય સેલ્જુક તુર્કો સામે હતો. 1048 ADથી 1348 ADસુધી બાયઝેન્ટાઇન્સ અને સેલ્જુક્સ ઉગ્ર રીતે લડ્યા હતા. આ લડાઈમાં સેલ્જુક્સે એશિયા અને આસપાસના વિસ્તારો પર નિયંત્રણ મેળવ્યું, જેમાંથી કેટલાક હવે યુરોપનો ભાગ છે.

ત્યારબાદ બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યએ તેનો પ્રદેશ પાછો મેળવવા માટે ઘણા પ્યાસો કર્યા, પરંતુ તેમને સતત હારનો સામનો કરવો પડ્યો. બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યએ યુરોપ પાસેથી મદદ મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો, જે પાછળથી ક્રુસેડ્સની શરૂઆતનું કારણ બન્યું. જો કે સેલ્જુક તુર્કોએ ક્રુસેડ્સને કારણે કેટલાક પ્રાદેશિક નુકસાન સહન કર્યા હતા.

બાયઝેન્ટાઇન-સેલ્જુક યુદ્ધના પરિણામે બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યની શક્તિમાં ઘટાડો થયો અને સેલજુક તુર્કોએ એશિયા માઇનોરમાં નોંધપાત્ર હાજરી સ્થાપિત કરી. આ સંઘર્ષે યુરોપીયન અને ઇસ્લામિક સત્તાઓ વચ્ચે સંતુલન બદલવામાં મદદ કરી અને ક્રુસેડરો માટે માર્ગ તૈયાર કર્યો. 13મી સદીમાં બાયઝેન્ટાઇન સામ્રાજ્યએ તેની ખોવાયેલી જમીનો પાછી મેળવવા માટે વધુ પ્રયાસો કર્યા, પરંતુ સેલ્જુક તુર્ક્સની શક્તિથી તે કાયમ માટે નબળું પડી ગયું.

આમ, બાયઝેન્ટાઇન-સેલ્જુક યુદ્ધોએ મધ્યકાલીન યુગના ઇતિહાસમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી અને ખ્રિસ્તી અને ઇસ્લામિક વિશ્વ વચ્ચેના સંબંધોને પણ પ્રભાવિત કર્યા હતા.

પોલિશ રશિયન યુદ્ધ (Polish-Russian War)

પોલેન્ડ અને રશિયા વચ્ચે 16મીથી 18મી સદી દરમિયાન પોલિશ-રશિયન યુદ્ધ એ નોંધપાત્ર ઐતિહાસિક લડાઈ હતી. પોલેન્ડ અને રશિયા વચ્ચે 1577 થી 1794 સુધી એટલે કે 217 વર્ષ સુધી યુદ્ધ ચાલ્યું હતું, જેણે પૂર્વીય યુરોપીયન ભૌગોલિક રાજનીતિ પર ઊંડો પ્રભાવ પાડ્યો હતો. આ યુદ્ધ મુખ્યત્વે રાજકીય નિયંત્રણ અને પ્રાદેશિક વિવાદો પર લડવામાં આવ્યું હતું, જેમાં બંને દેશોએ તેમના પ્રભાવના ક્ષેત્રને વિસ્તૃત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

પોલિશ-રશિયન યુદ્ધોની શ્રેણીનું પ્રથમ યુદ્ધ 1577માં શરૂ થયું, જ્યારે પોલેન્ડ, લિથુઆનિયા સાથે મળીને રશિયા પર આક્રમણ કર્યું. સંઘર્ષ 1610 સુધી ચાલ્યો અને આ સમયગાળા દરમિયાન પોલેન્ડે મોસ્કોના સહિત કેટલાક મહત્વપૂર્ણ વિસ્તારો પર વિજય મેળવ્યો. 1613માં યુદ્ધ ડિસેમ્બર સંધિ સાથે સમાપ્ત થયું, જેમાં પોલેન્ડને કેટલાક પ્રાદેશિક લાભો થયા.

પોલિશ-રશિયન યુદ્ધોએ પોલેન્ડના રાજકીય અને ભૌગોલિક નકશામાં નોંધપાત્ર ફેરફાર કર્યો. 18મી સદીમાં પોલેન્ડના વિભાજન દરમિયાન રશિયાએ પોલિશ પ્રદેશો પર કબજો કર્યો, જે પોલિશ રાષ્ટ્ર માટે ગંભીર ફટકો હતો. આ યુદ્ધોએ માત્ર પ્રાદેશિક સીમાઓ જ નહીં, પરંતુ બંને દેશોની રાજકીય સ્થિતિને પણ અસર કરી. પોલેન્ડના નબળા પડવાથી અને રશિયાના મજબૂત થવાને કારણે યુરોપના રાજકીય લેન્ડસ્કેપમાં નોંધપાત્ર ફેરફારો થયા. આ સંઘર્ષોએ આખરે પોલેન્ડના વિભાજનનો પાયો નાખ્યો, જેના કારણે ઘણા વર્ષો સુધી પોલિશ રાષ્ટ્ર અસ્તિત્વહિન થઈ ગયું.

હન્ડ્રેડ યર્સ વોર (Hundred Years’ War)

હન્ડ્રેડ યર્સ વોર એ ઇંગ્લેન્ડ અને ફ્રાન્સ વચ્ચે 1337 થી 1453 સુધી એટલે કે 116 વર્ષ સુધી ચાલ્યું હતું. આ લાંબા યુદ્ધના મુખ્ય કારણો રાજકીય, આર્થિક અને વારસાના દાવાઓ સાથે જોડાયેલા હતા. આ યુદ્ધમાં અનેક મહત્વપૂર્ણ લડાઈઓ, રાજકીય ફેરફારો અને યુરોપના ભૌગોલિક સમીકરણોમાં ફેરફારો થયા હતા.

યુદ્ધમાં પ્રથમ મુખ્ય લડાઈ ક્રેસીની લડાઈ (1346) હતી, જેમાં ઇંગ્લેન્ડે ફ્રાંસને હરાવ્યું હતું. આ પછી પોઈટિયર્સની લડાઈ (1356)માં પણ ઇંગ્લેન્ડે વિજય મેળવીને ફ્રાંસના રાજા જ્હોન IIને બંદી બનાવ્યો. 1415માં એગિનકોર્ટની લડાઈમાં હેનરી Vએ આર્થિક અને રણનીતિ પર આધારીત મહત્વપૂર્ણ જીત મેળવી હતી.

યુદ્ધના અંતે જોન ઓફ આર્ક જેવા મહાન નાયકો ફ્રાંસના રક્ષણ માટે આગળ આવ્યા, જેમણે 1429માં ફ્રાંસની સેનાને નવી ઉર્જા આપી. 1453માં ફ્રાંસે ઇંગ્લેન્ડને પૂરી રીતે પરાજિત કરીને યુદ્ધનું સમાપન કર્યું. આ યુદ્ધે ફ્રાંસને મજબૂત બનાવ્યું અને ઇંગ્લેન્ડમાં ગૃહયુદ્ધો અને રાજકીય સ્થિરતાના પ્રશ્નો ઉભા કર્યા. આ યુદ્ધે યુરોપના ઇતિહાસમાં મહત્વપૂર્ણ પરિવર્તનો લાવ્યા.