શું છે વેક્સિન પેટન્ટ, ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાની પેટન્ટ દૂર કરવાની માંગને કોણે આપ્યું સમર્થન અને કોણ છે વિરુદ્ધ, જાણો તમામ બાબતો

અમેરિકાએ Corona રોગચાળાને ધ્યાનમાં રાખીને પેટન્ટને હટાવવાની સંમતિ આપી છે. આ સાથે, વિશ્વમાં રસીના અભાવથી ટૂંક સમયમાં રાહત મળે તેવી આશા છે. આ સાથે, તે પણ નિશ્ચિત છે કે જો પેટન્ટ હટાવવામાં આવે તો વિશ્વભરમાં રસીની અછત દૂર થશે. જો કે, સમૃદ્ધ દેશો પેટન્ટ હટાવવાની તરફેણમાં નથી. તે જ સમયે, ભારત સહિત વિશ્વના ઘણા દેશોએ તેનું સમર્થન કર્યું છે.

રસીનું પેટન્ટ શું છે

પેટન્ટ એ સામાન્ય રીતે કાનૂની અધિકાર છે. તે કોઈ કંપની, સંગઠન અથવા કોઈપણ ટેકનોલોજી, શોધ, સેવા અથવા ડિઝાઇન બનાવતી વ્યક્તિને આપવામાં આવે છે, જેથી કોઈ પણ તેના ઉત્પાદનની નકલ ન કરી શકે. જો કોઈ કંપની પરવાનગી વિના ઉત્પાદન બનાવવાનું શરૂ કરે છે, તો તે ગેરકાયદે હશે. આ સાથે તેના પર કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.

આનો ફાયદો થશે
હાલમાં વિશ્વમાં કોરોના રસીઓ બનાવતી તમામ કંપનીઓ પાસે તે રસી માટે પેટન્ટ છે. તેથી ફક્ત તે જ કંપની રસીનું ઉત્પાદન કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં જો રસી પરથી પેટન્ટ હટાવવામાં આવે તો પછી રસી બનાવવાની તકનીક અન્ય કંપનીઓને પણ ઉપલબ્ધ થશે. આનાથી રસીની તંગી દૂર થશે અને તેની કિંમત પણ ઘટશે.

માત્ર કોરોના માટે જ મંજૂરી 

યુ.એસ.ના વેપાર પ્રતિનિધિ કેથરિન તાઈએ કહ્યું છે કે બાયડન વહીવટ બૌદ્ધિક સંપત્તિ સંરક્ષણને સમર્થન આપે છે, પરંતુ Corona વાયરસ રોગચાળાના અંત સુધી માત્ર રસી પેટન્ટ છૂટ આપવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું, આ વૈશ્વિક આરોગ્ય સંકટ છે. કોવિડ -19 ની વ્યાપક્તા તેની માટે મજબૂર કરી રહી છે.

ભારત સહિત ઘણા દેશો સમર્થનમાં 

ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાએ ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઇઝેશનને રસી ઉપરની પેટન્ટ હટાવવાની માંગ કરી હતી. હાલમાં 100 થી વધુ દેશોએ ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાની આ માંગને ટેકો આપ્યો છે. સૌથી મોટી વાત એ છે કે અમેરિકાએ પણ આ વાતને સમર્થન આપ્યું છે. જો કે આ અગાઉ અમેરિકા તેનો વિરોધ કરતું હતું.

સમૃદ્ધ દેશોનો  પેટન્ટનો વિરોધ 

બ્રિટન, કેનેડા, યુરોપિયન યુનિયન સહિત ઘણા શ્રીમંત દેશો પેટન્ટ હટાવવા માંગતા નથી. આ સિવાય વિશ્વભરની ફાર્મા કંપનીઓ પણ તેનો વિરોધ કરી રહી છે, કારણ કે ફાર્મા કંપનીઓ માટે તે એક મોટી આવક કરવાની તક છે. આ સાથે આ કંપનીઓનું કહેવું છે કે તેમણે કરોડો રૂપિયા ખર્ચ કરીને આ રસીઓ બનાવી છે.

માફી નિયમો તાત્કાલિક ડબલ્યુટીઓમાં સેટ કરવા: નિષ્ણાત

નિષ્ણાંતોએ વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ડબ્લ્યુટીઓ) ના સભ્ય દેશોને Corona રસીઓને લગતા પેટન્ટ નિયમોમાં મુક્તિ માટેની દરખાસ્તને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા તાત્કાલિક વાટાઘાટો શરૂ કરવા સૂચન કર્યું છે. તેમનું કહેવું છે કે કોરોનાના પ્રસારને રોકવા માટે તે જરૂરી છે. નિષ્ણાંતોએ ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાના ડબ્લ્યુટીઓમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સમર્થન સાથે કોવિડ રસીઓને લગતા પેટન્ટ નિયમોમાં મુક્તિ માટે કહ્યું હતું. ઓક્ટોબર 2020 માં ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકાએ કોવિડ -19 ચેપના ઉપચાર, નિવારણ અને સારવારના સંદર્ભમાં, ડબ્લ્યુટીઓના સભ્ય દેશો માટે, ટેક્નોલોજીના ઉપયોગ અને ઉપયોગને લગતા ટ્રીપ્સ કરારની કેટલીક જોગવાઈઓમાંથી મુક્તિનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો.

ડબ્લ્યુટીઓ કરાર 1995 માં અમલમાં આવ્યો

વેપાર સંબંધિત પાસાઓ પર બૌદ્ધિક સંપત્તિ હકો (ટ્રીપ્સ) પર ડબ્લ્યુટીઓ કરાર જાન્યુઆરી 1995 માં અમલમાં આવ્યો. તે બૌદ્ધિક સંપત્તિ જેવા કે ક કોપિરાઇટ, ઔદ્યોગિક ડિઝાઇન, પેટન્ટ્સ અને અપ્રગટ માહિતી અથવા વેપારની ગુપ્તતાના રક્ષણ પર બહુપક્ષીય કરાર છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે ડબ્લ્યુટીઓ સાથે વાટાઘાટો વહેલી તકે પૂર્ણ થવી જોઈએ કારણ કે કોરોના વાયરસના રોગચાળાને રોકવા અને ચેપગ્રસ્ત લોકોની સારવાર માટે વિશ્વને રસી અને અન્ય તબીબી ઉત્પાદનોની તાતી જરૂર છે.

ડબલ્યુટીઓ પ્રમુખે ટૂંક સમયમાં વિગતવાર દરખાસ્ત માંગી 

વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ડબ્લ્યુટીઓ) ના વડા એનજીજી ઓકંજો-ઇવેલાએ કોવિડ -19 ની રોકથામ અને સારવાર માટે પેટન્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશનના કરારની કેટલીક જોગવાઈઓમાં છૂટછાટ માંગનારા દેશોને કહ્યું છે કે તેવો તેમણે પ્રારંભિક પ્રસ્તાવના સાથે સુધારેલ પ્રસ્તાવ વહેલી તકે રજૂ કરે. જેથી લેખિત દરખાસ્તોના આધારે વાટાઘાટો શરૂ થઈ શકે.

આ સંગઠનના જનરલ ડિરેક્ટરએ આ મુદ્દે યુ.એસ.ના ટ્રેડ રિપ્રેઝન્ટેટિવ ​​કેથરિન ટાઇના સકારાત્મક નિવેદનને આવકાર્યું છે. એનગોજોએ કહ્યું કે તે કોવિડ -19 રોગચાળા સામે લડવામાં મદદ કરવા માટે ટ્રીપ્સ કરારમાં કેટલાક કામચલાઉ માફીના સમર્થન સાથે જોડાવવાના કેથરિનની તત્પરતાનું તે ખૂબ જ સ્વાગત કરે છે.

યુ.એસ.ના સમર્થનથી સર્જાયેલી  પરિસ્થિતિ તરફ સ્વિટ્ઝર્લેન્ડનું ધ્યાન

સ્વિટ્ઝર્લેન્ડે કહ્યું છે કે તે કોવિડ 19 રસીના મામલામાં પેટન્ટ નિયમો હંગામી ધોરણે દૂર કરવા માટે યુ.એસ.ના સમર્થન પછી ઉભી થયેલી નવી પરિસ્થિતિ તરફ નજર રાખી રહ્યું છે.