ચીન પેસિફિક ક્ષેત્રમાં પોતાની હાજરી સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, છેલ્લા એક દાયકામાં ઘણા ટાપુ દેશો વચ્ચે આર્થિક અને સુરક્ષા કરારો થયા

ચીન હંમેશા પેસિફિક ક્ષેત્રમાં (Pacific Region)પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરતું રહ્યું છે, જે બાકીના વિશ્વ માટે ચિંતાનો વિષય છે. પહેલા આ ચિંતા માત્ર આર્થિક હતી પરંતુ હવે તેનો અર્થ વધુ અલગ રીતે જોવામાં આવી રહ્યો છે. અગાઉ, ચીન માત્ર મત્સ્યઉદ્યોગ અને ખાણકામ ક્ષેત્રોમાં જ રોકાણ કરતું હતું, પરંતુ 2013માં શી જિનપિંગના (Xi Jinping) બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટિવ બાદ હવે ચીને એકંદરે આર્થિક, સુરક્ષા અને રાજદ્વારી દ્રષ્ટિએ વિકાસ કર્યો છે. ચીને કાયદા, કૃષિ અને પત્રકારત્વ સહિત શિક્ષણમાં ટાપુ પ્રદેશમાં તેની હાજરી વધારી છે. ચીનની (China)આ ગતિવિધિઓને કારણે છેલ્લા એક દાયકામાં તેના હિતોનો વિસ્તાર વધ્યો છે. ચીન એવા કોઈપણ દેશોમાં કાયમી ભાગીદાર બનવા તૈયાર છે જેની સાથે ચીનના કડવા સંબંધો છે, જેમ કે તાઈવાન સાથે વધતા તણાવ અને ભૌગોલિક રાજકીય અસ્થિરતા વચ્ચે પણ આ ક્ષેત્રમાં ચીન એક કાયમી ભાગીદાર બનવાના પ્રયાસમાં છે.

ચીનના મૂળ વતનીઓનો 200 વર્ષથી વસવાટ

પેસિફિક ટાપુ ક્ષેત્રમાં (Pacific Island Region) આર્થિક સંબંધો પહેલા ચીન અને ટાપુ રાષ્ટ્રો સાથેના સંબંધો ઐતિહાસિક રહ્યા છે. મૂળ ચાઇનીઝ લોકો આ પ્રદેશમાં 200 વર્ષથી વધુ સમયથી ઉદ્યોગપતિઓ, મજૂરો અને શરણાર્થીઓ તરીકે રહે છે. આ લોકો ચીનના દક્ષિણ અને ચીનના દક્ષિણપૂર્વથી અહીં આવ્યા હતા. 1975 પહેલા, પેસિફિકના મોટાભાગના ટાપુ દેશોએ તાઈવાન (Taiwan) અથવા પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચાઈનાને (People’s Republic Of China) માન્યતા આપી હતી. તેમાંથી ફિજી અને સમોઆ જેવા દેશો 1975માં ચીનને માન્યતા આપવામાં સૌથી આગળ હતા. આ પછી પ્રદેશના અન્ય આઠ દેશો પાપુઆ ન્યુ ગિની (1976), વનુઆતુ (1982), માઇક્રોનેશિયા (1989), કૂક આઇલેન્ડ્સ (1997), ટોંગા (1998), નિયુ (2007), સોલોમન આઇલેન્ડ્સ (2019) અને 2019 માં કિરીબાતી. ચીન સાથે ઔપચારિક સંબંધો સ્થાપિત કર્યા.

ચીન અને ટાપુ દેશો વચ્ચે 52 આર્થિક અને સુરક્ષા કરાર

2014માં ફિજીના નાદીમાં ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ અને અન્ય આઠ પેસિફિક ટાપુ દેશોના નેતાઓ વચ્ચેની બેઠક ચીનના વિસ્તરણ તરફનું એક પગલું માનવામાં આવે છે. ત્યારબાદ શીએ આ નેતાઓને ચીનમાં આમંત્રણ આપ્યું અને પછી આ ટાપુ દેશોના નેતાઓએ BRI (બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ) મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષર કર્યા. તે જ સમયે, બે વર્ષમાં સીધા વિદેશી રોકાણમાં 175 ટકાનો વધારો થયો છે. તાજેતરમાં ચીનના વિદેશ મંત્રી વાંગ યીએ પણ સાત પેસિફિક ટાપુ દેશોની મુલાકાત લીધી હતી, જે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે ચીનની હાજરી માત્ર આર્થિક સંબંધો સુધી મર્યાદિત નથી. ઉલ્લેખનીય છે કે વાંગ યીએ આ સમયગાળા દરમિયાન આ દેશો સાથે 52 દ્વિપક્ષીય આર્થિક અને સુરક્ષા કરારો પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેનાથી પ્રાદેશિક ભાગીદાર તરીકે તેમની સ્થિતિ વધુ મજબૂત થઈ છે.

ચીન ટાપુ દેશોમાં પોતાની હાજરી વધારી રહ્યું છે

ચીને 1950 અને 2012ની વચ્ચે ઓસનિયાને લગભગ $1.8 બિલિયનની સહાય પૂરી પાડી છે અને એક રિપોર્ટ અનુસાર, પેસિફિકમાં સહાયની બાબતમાં ચીન ઓસ્ટ્રેલિયા પછી બીજા ક્રમે છે. વધુમાં, 2000 અને 2012 ની વચ્ચે, પેસિફિકમાં ચીન અને તેના ભાગીદારો વચ્ચેનો વેપાર $24.8 બિલિયનથી વધીને $1.77 બિલિયન થયો છે. આ વર્ષે એપ્રિલમાં સોલોમન ટાપુઓ અને ચીન વચ્ચે સુરક્ષા કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. જોકે આ માહિતી હજુ અસ્પષ્ટ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ અંતર્ગત ચીન દ્વીપ સમૂહમાં સુરક્ષા જાળવવા માટે તેના પોલીસ ફોર્સ અને સુરક્ષા કર્મચારીઓને તૈનાત કરશે. એવી આશંકા પણ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે ચીન અહીં લશ્કરી મથક પણ સ્થાપી શકે છે.

નોંધનીય છે કે ચીનની સરકાર તેની વધતી હાજરીને દક્ષિણ-દક્ષિણ સહયોગ તરીકે વર્ણવે છે, જેના હેઠળ આ પ્રાદેશિક દેશો વચ્ચે જ્ઞાન, સંસાધનો અને ટેકનોલોજીનું આદાન-પ્રદાન કરવામાં આવે છે અને તેને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2014થી અત્યાર સુધીમાં પ્રશાંત ક્ષેત્રોમાં સ્થિત દેશોની સરકારો અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે 32 બેઠકો થઈ છે, જે મુલાકાતોની કૂટનીતિ દર્શાવે છે.