મળ્યું દુનિયાનું સૌથી જૂનું Water, 160 કરોડ વર્ષ છે જૂનું

જળ એજ જીવન છે. આ વચ્ચે દુનિયાનું સૌથી જૂનું પાણી (Water) શોધી લીધું છે. આ પાણી 160 કરોડ વર્ષ જૂનું છે. તે ટોરોન્ટો યુનિવર્સિટીની આઈસોટોપ જિઓકેમિસ્ટ્રીના ભુ-રસાયણવિદ બારબરા શેરવુડ લોલર દ્વારા શોધી કાઢવામાં આવ્યું છે. આ પાણી કેનેડિયન સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી મ્યુઝિયમયમાં રાખવામાં આવ્યું છે. ચાલો આપણે જાણીએ કે આ પાણી ક્યાંથી મળ્યું? તેનો સ્વાદ કેવી રીતે આવે છે?

બાર્બરા શેરવુડે તેની ટીમના બે સભ્યો દ્વારા કેનેડિયન ખાણમાંથી પાણી એકત્રિત કર્યું. ત્યારબાદ તેને ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટીમાં તપાસ માટે મોકલવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે જવાબ ઘણા દિવસો સુધી જવાબ આવ્યો નથી તો બાર્બરાએ ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટીની લેબમાં ફોન કરીને પૂછ્યું હતું કે, આ નમૂનાનું શું થયું છે. લેબમાં હાજર ટેકનિશ્યને મજાકમાં જવાબ આપ્યો કે અમારું માસ સ્પેક્ટ્રોમીટર તૂટી ગયું છે. તે ખૂબ જ જૂનું છે કે તે અમને કનેક્ટ થવામાં સમય લે છે.

પાણીનો આ નમૂના કેનેડાના ઓટરાયીના ઉત્તરમાં કે ખાણમાંથી ટિમિન્સ નામના સ્થળે મળી આવ્યો હતો. પાણીનો આ નમૂના 160 મિલિયન વર્ષ જૂનો છે. પૃથ્વી પર સૌથી પ્રાચીન પાણી બાર્બરાને એ જાણીને આશ્ચર્ય થયું કે તેણે પૃથ્વી પર હાજર સૌથી પ્રાચીન પાણી શોધી કાઢ્યું છે. બાર્બરા કહે છે કે આ પાણીથી તે જાણી શકાય છે કે સૂર્યમંડળમાં અન્ય ગ્રહો પર ક્યારેય જીવન હતું કે નહીં.

બાર્બરાએ જણાવ્યું કે આ પાણીમાં વાસી સુગંધ આવે છે. આ ગંધને કારણે અમને ખબર પડી કે આ પાણી પથ્થરની તિરાડો વચ્ચે વિસર્જન કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ પાણીનો સ્વાદ ખૂબ ખારો છે. તે દરિયાઈ પાણી કરતા 10 ગણી વધુ મીઠાઈયુક્ત છે. બાર્બરા શેરવુડે જણાવ્યું હતું કે તે સૌ પ્રથમ 1992માં ટિમિન્સની મુલાકાત લીધી હતી. ત્યારબાદ તેણે કિડ ક્રિક ખાણની અંદર પ્રવાસ કર્યો હતો.

1992ની સફરના 17 વર્ષ પછી બાર્બરા અને તેની ટીમ 2.4 કિલોમીટર ખાણની અંદર ગઈ હતી. આ પછી ચાર વર્ષ માટે નમૂનાઓ એકત્રિત કર્યા. તેમની તપાસ કરી. હવે તેની ટીમને 100 મિલિયન વર્ષ જૂનું પાણી મળી ગયું છે. બાર્બરા કહે છે કે આપણે પાણીને ફક્ત H2O તરીકે જાણીએ છીએ, પરંતુ તેમાં બીજું શું મળ્યું છે તે ક્યારેય વિચારશો નહીં. હીલીયમ અને ઝેનોન જેવા રેડિયોજેનિક ઉમદા વાયુઓ આ પાણીમાં 160 કરોડ વર્ષો જુના છે.

કીડખાનમાં મળી આવતા 160 કરોડ વર્ષ જૂનું પાણી પણ એન્જીનિયમ નામનું તત્વ ધરાવે છે. હાલમાં પાણીનો આ નમૂના ઓટાવાના કેનેડા સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી અને તકનીકી સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવ્યો છે. આ સિવાય અહીં કોમોલિથોટ્રોફિક સૂક્ષ્મજીવાણુઓ પણ છે, જેના કારણે પાણીનો રંગ થોડો પીળો દેખાઈ રહ્યો છે. તે હાઈડ્રોજન અને સલ્ફેટ ખાવાથી જીવંત છે.

બાર્બરાએ કહ્યું કે આજે પણ કિદ્દુ ખાનમાં કોપર અને જસતની ખાણકામ કરવામાં આવે છે. તે વિશ્વની સૌથી ઊંડી ખાણ છે. તે લગભગ ત્રણ કિલોમીટર ઊંડી છે. કેટલાક સ્થળોએ વધુ છે, પરંતુ તે હજી સુધી માપવામાં આવી નથી. આ ખાણમાં પ્રવેશવામાં લગભગ 1 કલાકનો સમય લાગે છે. ત્યાં જવા માટે કોઈને બે માળની એલિવેટર અને પછી 1.5 કિમી લાંબી બેટરીથી ચાલતી ટ્રેનમાં મુસાફરી કરવી પડે છે. આ ટ્રેન 2377 મીટરની ઊંડાઈ સુધી દોડે છે.

બાર્બરાએ કહ્યું કે જ્યારે તમે આ ખાણની અંદર જાઓ છો, જ્યારે તમે તેની દિવાલોને સ્પર્શો છો, ત્યારે તમને ગરમીનો અનુભવ થશે. તેની અંદર વહેતું પાણી પણ 25° સે તાપમાને ગરમ રહે છે. આ ખાણની શરૂઆત 1963માં થઈ હતી. પરંતુ ત્યારબાદ આ ખાણમાં ઘણા વૈજ્ઞાનિકોએ પ્રયોગ કર્યો છે, પરંતુ આજે પણ દુનિયામાં વૈજ્ઞાનિકો માટે રિસર્ચ સારો સ્ત્રોત છે.