આ ખેડૂત પરંપરાગત ખેતી છોડીને માટી વિનાના છોડ તૈયાર કરી રહ્યા છે, પંથકના ખેડૂતોના વિકાસની સાથે સારી કમાણી કરી રહ્યા છે

હવે ઝારખંડના ખુંટી જિલ્લાના ખેડૂતો (FARMER) પોતાની મહેનત અને સમર્પણને કારણે સફળતાની નવી ગાથા લખી રહ્યા છે. એક સમયે નક્સલવાદ માટે કુખ્યાત આ જિલ્લાના યુવાનો હવે મુખ્ય પ્રવાહમાં જોડાઈ રહ્યા છે અને ખેતી કરીને રોજગાર કમાઈ રહ્યા છે. જુવલેન મુકુટ ટીડો ખુંટી જિલ્લાના મુર્હુ બ્લોકના પાંડુ ગામના આવા જ એક ખેડૂત છે, જે અદ્યતન ખેતી દ્વારા માત્ર પોતાના માટે રોજગાર કમાઈ રહ્યા નથી, પરંતુ નજીકના ગામડાના ખેડૂતોને શાકભાજીની સુધારેલી જાતોની ખેતી માટે છોડ પૂરા પાડે છે. જેના થકી આજુબાજુના ગામડાના ખેડૂતો પણ ખેતી કરી સારી કમાણી કરી રહ્યા છે અને સુખી જીવન જીવી રહ્યા છે. સારા છોડ મેળવીને સારી ઉપજ મળી રહી છે, તેનાથી તેમના જીવનમાં ખુશીઓ આવી છે.

જુવલેન મુકુટ તિરોનો જન્મ ખેડૂત પરિવારમાં થયો હતો. માતા-પિતા બંને ખેતરોમાં કામ કરતા હતા. મુકુટ જણાવે છે કે તેણે તેના માતા-પિતા પાસેથી ખેતી શીખી હતી અને બાળપણમાં જ ભાન આવ્યું ત્યારથી તેને ખેતરમાં મદદ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેણે કહ્યું કે તેના માતા-પિતા પરંપરાગત ખેતી કરતા હતા. તેણે ક્યારેય વેપારી કે નફા માટે ખેતી કરી નથી. તે માત્ર એટલું જ ખેતી કરતો હતો કે તેના ખાવા-પીવાના ખર્ચાઓ તો મળે જ, સાથે જ ભણતરનો ખર્ચ પણ નીકળી જાય. તેણે ઈન્ટર સુધીનો અભ્યાસ કર્યો છે. પરંતુ મુકુટે તેની ખેતીમાં આ વલણ બદલી નાખ્યું અને નફાકારક ખેતી શરૂ કરી. આજે તેઓને આનો ઘણો ફાયદો થઈ રહ્યો છે.

એસોસિએશનનો ટેકો

મુકુટ જણાવે છે કે તે સામાન્ય ખેતી કરતો હતો. પરંતુ એક વખત નવભારત જાગૃતિ કેન્દ્ર અને સિની ટાટા ટ્રસ્ટ સંસ્થાના લોકો તેના ગામમાં આવ્યા અને તેને સારી ખેતી માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા, તેણે બંને સંસ્થાઓની મદદથી એક કૂવો મેળવ્યો, જ્યાંથી તે વધુ ખેતી શરૂ કરી શક્યો. ખેતી તેની પાસે કૂવો હોવા છતાં તે સુકાઈ જતો હતો. નવા કૂવા પણ ઉનાળા દરમિયાન સુકાઈ જાય છે, પરંતુ હવે તેઓ પહેલા કરતા વધુ ખેતી કરી રહ્યા છે. આ દરમિયાન તેમને માટી વિનાના રોપાઓ તૈયાર કરવાની તાલીમ લેવા માટે હરિયાણાના કરનાલ મોકલવામાં આવ્યા હતા. ત્યાં તેણે નર્સરીની તૈયારી વિશે જાણ્યું. પાછા ફર્યા પછી, તેને લાગ્યું કે તેના માટે રોપાઓ તૈયાર કરવાનું મુશ્કેલ કાર્ય હોઈ શકે છે અને તે કદાચ તે સારી રીતે કરી શકશે નહીં.

ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં મદદ મેળવવી

મુકુટને ડર હતો કે તે આ કામ નહીં કરી શકે, પરંતુ સંસ્થાના લોકોએ તેને ઘણો સાથ આપ્યો. તેને પોલી હાઉસ આપવામાં આવ્યું હતું. જેની કિંમત ત્રણ લાખ 20 હજાર રૂપિયા છે. આના પર 50 ટકા સબસિડી મળતી હતી, જોકે તે સમયે તેમની પાસે તે આપવાના પૈસા પણ નહોતા. ત્યારબાદ મિત્રો અને સંબંધીઓ પાસેથી માંગણી કરીને અને પોતાની પાસેથી થોડા પૈસા ભેગા કરીને 30 હજાર રૂપિયા આપ્યા અને બેંકમાંથી એક લાખ 20 હજાર રૂપિયાની લોન લીધી. આ પછી તેણે વિચાર્યું કે જો તે ગ્રામીણ ખેડૂતોને સારી ગુણવત્તાના શાકભાજીના છોડ આપશે તો તેનાથી માત્ર તેમને જ નહીં પરંતુ ગામના તમામ ખેડૂતોને ફાયદો થશે. એમ વિચારીને તેણે કામ શરૂ કર્યું. આજે આસપાસના ગામો ઉપરાંત તોરપા અને કામદરામાંથી પણ ખેડૂતો રોપા ખરીદવા આવે છે. આ સિવાય મુર્હુ નારી શક્તિ નામની સંસ્થાને પણ છોડ આપે છે. આ સંસ્થા સાથે સંકળાયેલી મહિલા ખેડૂતો ખેતી કરે છે.

સોલાર લિફ્ટ ઈરીગેશન દ્વારા સિંચાઈ સરળ બને છે

મુકુટ જણાવે છે કે સિની ટાટા ટ્રસ્ટ સંસ્થા દ્વારા તેમના ગામમાં તેમના ખેતરો પાસે બનાઈ નદીમાં સોલર લિફ્ટ ઈરિગેશન લગાવવામાં આવ્યું છે. આનાથી તેમના માટે હવે સિંચાઈ સરળ બની ગઈ છે. જો કે, રેતીના આડેધડ ખોદકામને કારણે અહીં પાણીનું સ્તર પણ નીચે જાય છે. જેના કારણે ત્યાં સાત એકર જમીનમાં સિંચાઈ થાય છે. મુકુટ પોતે બે એકર જમીનમાં તરબૂચ, ટામેટા, રીંગણ અને અન્ય શાકભાજીની ખેતી કરે છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ હજુ સંપૂર્ણ રીતે ઓર્ગેનિક ખેતી કરી શક્યા નથી. તેઓ તેમની સાથે ટામેટા, રીંગણ, મરચાં, કેપ્સિકમ, કોબી અને કોબીજના છોડ તૈયાર કરે છે. તેઓ કોકોપીટ મૂકીને છોડ તૈયાર કરે છે. આ સાથે તેણે કલમ બનાવવાની ટેકનિકથી જંગલી રીંગણ અને ટામેટાના છોડ તૈયાર કર્યા છે.