દુનિયામાં સૌથી વધુ જૈવિક ખેડૂત ભારતમાં, જાણો કઈ યોજનાની મદદથી તમે પણ કરી શકો છો આ ખેતી

આજના સમયમાં સજીવ ખેતી (Organic farming)ની ઉપયોગીતા સતત વધી રહી છે. તેમાં કેમિકલનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી તેથી તે પર્યાવરણ અને માનવ સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. આ ઉપરાંત ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો (Organic products)ને પણ બજારમાં સારો ભાવ મળે છે. આ કારણોસર, ભારત (India)ના ખેડૂતો વધુને વધુ જૈવિક ખેતી તરફ વળ્યા છે. આપણો દેશ વિશ્વમાં પ્રથમ સ્થાને છે, જ્યાં મોટાભાગના ખેડૂતો ઓર્ગેનિક ખેતી કરે છે અને આ આંકડો સતત વધી રહ્યો છે.

વધતી વસ્તીને ખવડાવવા માટે વધુ ઉત્પાદન જરૂરી છે. ઓછી જમીનમાં વધુ ઉપજ માટે ખેતરોમાં રાસાયણિક ખાતરોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ઉપજમાં વધારો કરે છે, પરંતુ તે સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણ માટે ખૂબ જોખમી છે. જેના કારણે જમીનની ફળદ્રુપતા પર અસર પડી રહી છે. આ જ કારણ છે કે રસાયણોના ઉપયોગને લઈને વિશ્વભરમાં ચિંતા છે.

ખેતરને સંપૂર્ણપણે ઓર્ગેનિક બનાવવામાં ત્રણ વર્ષનો સમય લાગે છે

જૈવિક ખેતીને રસાયણોના ઉપયોગને રોકવાના વિકલ્પ તરીકે જોવામાં અને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહી છે. આ એક એવી ખેતી છે જેમાં રાસાયણિક ખાતર (Chemical Fertilizer)ને બદલે ગાયના છાણ અથવા ખાતરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જંતુનાશકો (Pesticides)ની જગ્યાએ, લીમડાનું દ્રાવણ, છાશ, મરચું અથવા લસણ, લાકડાની રાખ અથવા ગૌમૂત્રનો ઉપયોગ થાય છે.

કોઈપણ ફાર્મને સંપૂર્ણપણે ઓર્ગેનિક બનાવવામાં ત્રણ વર્ષનો સમય લાગે છે. આ પ્રક્રિયા ધીમી પરંતુ ટકાઉ છે. તે જમીનની ગુણવત્તા અને ઉત્પાદકતામાં વધારો કરે છે. આ સાથે જ જમીનમાં ભેજ સંગ્રહ શક્તિ પણ વધે છે. આનો અર્થ એ છે કે સિંચાઈ પછી, જમીનની ભેજ જાળવી રાખવાની ક્ષમતા વધે છે.

આપણા દેશમાં, પાકના અવશેષો નકામા જાય છે, જ્યારે સત્ય એ છે કે તે એક જૈવિક ખાતર છે. સજીવ ખેતી પણ ખેડૂતોની આવક વધારવાનો એક માર્ગ છે. આ ઉત્પાદનો બજારમાં સારી કિંમત મેળવે છે અને નિકાસ માટે પ્રથમ પસંદગી તરીકે ગણવામાં આવે છે.

કુલ ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનમાં ભારતનો હિસ્સો 30 ટકા

ભારતમાં ઓર્ગેનિક ખેતીનો વિસ્તાર ધીમે ધીમે વધી રહ્યો છે. ભારતમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં ખેડૂતો ઓર્ગેનિક ખેતી કરે છે. વિશ્વના કુલ ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનમાં એકલા ભારતનો હિસ્સો 30 ટકા છે. સિક્કિમ પહેલેથી જ ઓર્ગેનિક રાજ્ય બની ગયું છે. ત્રિપુરા અને ઉત્તરાખંડ સહિત અન્ય ઘણા રાજ્યો પણ તે જ દિશામાં આગળ વધી રહ્યા છે.

આંકડાઓ અનુસાર, હાલમાં આપણા દેશમાં 43 લાખ 39 હજાર હેક્ટરથી વધુ વિસ્તાર ઓર્ગેનિક ખેતી માટે નોંધાયેલ છે. મધ્યપ્રદેશમાં સૌથી વધુ ઓર્ગેનિક વિસ્તાર છે. તે પછી રાજસ્થાન, મહારાષ્ટ્ર, છત્તીસગઢ, હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને કર્ણાટકનો નંબર આવે છે.

ભારતમાં લગભગ 35 લાખ ટન ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન થાય છે. ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોમાં મુખ્યત્વે તેલીબિયાં, શેરડી, અનાજ અને બાજરીનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત શાકભાજી, કપાસ, કઠોળ, ઔષધીય અને સુગંધિત છોડ, ચા, કોફી, ફળો, મસાલા અને બદામ પણ જૈવિક રીતે ઉગાડવામાં આવે છે. આપણા દેશમાંથી પણ ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની નિકાસ થઈ રહી છે. 2020-21 દરમિયાન 8 લાખ 88 હજાર ટનથી વધુ ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો અન્ય દેશોમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા.

યોજનાનો પણ લાભ મળશે

દેશમાં જૈવિક ખેતીને પ્રોત્સાહિત કરવા પરંપરાગત કૃષિ વિકાસ યોજના ચલાવવામાં આવી રહી છે. આ યોજના હેઠળ 50 કે તેથી વધુ ખેડૂતો ઓર્ગેનિક ખેતી શરૂ કરવા માટે એક ક્લસ્ટર બનાવે છે. તેમની પાસે 50 એકર જમીન હોવી જોઈએ. આ અંતર્ગત લગભગ 40 હજાર ક્લસ્ટરોને મદદ કરવામાં આવી રહી છે. આ ક્લસ્ટરો લગભગ 7 લાખ હેક્ટર વિસ્તારને આવરી લે છે. લગભગ 80 હજાર હેક્ટરમાં ખેતી કરતા 160 FPOને આ યોજનાના દાયરામાં લાવવામાં આવ્યા છે.

આ પણ વાંચો: Success Story: માટી વગર પણ ખેતી શક્ય ! જાણો ઘરની બાલ્કનીમાં કેવી રીતે ઉગાડી શકાય શાકભાજી

આ પણ વાંચો: Viral: હાથીને ટ્રક પર ચઢાવતા આ શખ્સની તસ્વીર થઈ વાયરલ, લોકો આ કારણે કરી રહ્યા છે તેના વખાણ