lychee Farming : લીચીની ખેતી કરતા ખેડૂતો માટે અગત્યની ટિપ્સ, નુકશાનથી બચવા ખેતરમાં તુરંત જ કરો આ કામ

વિશ્વભરના ઉભરતા અને વિકાસશીલ દેશોમાં તાજી પેદાશોની વધતી માંગ અને મુખ્ય ઉત્પાદકો તરફથી વેપારમાં વધારો અને મુખ્ય ઉત્પાદક દેશોમાં સરકારની અનુકૂળ પહેલને કારણે લીચી ( lychee ) બજારનો વિકાસ થઈ રહ્યો છે. ભારતમાં લગભગ 92 હજાર હેક્ટરમાં લીચીની ખેતી થાય છે, જેનું કુલ ઉત્પાદન 686 હજાર મેટ્રિક ટન છે. જો બિહારની(Bihar)  વાત કરીએ તો અહીં 32 હજાર હેક્ટરમાં લીચીની ખેતી ( lychee Farming) થાય છે, જેના કારણે 300 મેટ્રિક ટન લીચી ફળ મળે છે. બિહારમાં લીચીની ઉત્પાદકતા 8 ટન પ્રતિ હેક્ટર છે જ્યારે રાષ્ટ્રીય ઉત્પાદકતા 7.4 ટન પ્રતિ હેક્ટર છે.

બિહાર, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ અને આસામ દેશના મુખ્ય લીચી ઉત્પાદક રાજ્યો છે. 2019 માં, દેશના કુલ ઉત્પાદનમાં બિહારનો હિસ્સો લગભગ 65% હતો, ત્યારબાદ અનુક્રમે ઝારખંડ, છત્તીસગઢ અને આસામ આવે છે. શાહી લીચી એ ભારતના મુખ્ય લીચી ઉત્પાદક રાજ્યોમાં સૌથી વધુ ઉગાડવામાં આવતી લીચીની જાતો પૈકી એક છે.

ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ સેન્ટ્રલ એગ્રીકલ્ચરલ યુનિવર્સિટી, સમસ્તીપુર, બિહાર અને ઑલ ઈન્ડિયા ફ્રૂટ રિસર્ચ પ્રોજેક્ટના પ્રિન્સિપલ ઇન્વેસ્ટિગેટર અને એસોસિએટ ડિરેક્ટર રિસર્ચ ડૉ.એસ.કે. સિંઘએ જણાવ્યું હતું કે, આ દરમિયાન શું કરવું જોઈએ અને શું ના કરવું જોઈએ.

ડૉ.એસ.કે. સિંહના જણાવ્યા અનુસાર, ડિસેમ્બર મહિનો લગભગ તેના અંતમાં છે અને જાન્યુઆરી મહિનો શરૂ થવાનો છે. આ સમયે આપણા લીચી ઉત્પાદક ખેડૂતો જાન્યુઆરી મહિનામાં શું કરવું અને શું ન કરવું તે જાણવા આતુર છે. આ જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને, તેમને સલાહ આપવામાં આવે છે કે ખેડૂતો ખૂબ જ હળવી રીતે બગીચાની સફાઈ કરી શકે છે. પરંતુ સિંચાઈ બિલકુલ ન કરો, નહીં તો નુકસાન થઈ શકે છે. લીચીના બગીચામાં જીવાતથી અસરગ્રસ્ત શાખાઓને કાપીને એક જગ્યાએ એકત્રિત કરીને બાળી નાખવાની પણ સલાહ આપવામાં આવે છે.

લીચીના બગીચામાં સારા ફળ અને ગુણવત્તા માટે નીચેના સૂચનોનો અમલ કરવો જરૂરી છે, જેમ કે જોવાના અપેક્ષિત સમયના ત્રણ મહિના પહેલા છોડને પિયત ન આપવું અને બગીચામાં સાથે કોઈ બીજો પાક ન લેવો. લીચી માં જોવાના 30 દિવસ પહેલા પ્રથમ છંટકાવ છોડ પર 2 ગ્રામ પ્રતિ લિટરના દરે ઝિંક સલ્ફેટનું દ્રાવણ બનાવીને કરવો જોઈએ. બીજા સ્પ્રેના 15-20 દિવસ પછી સીન અને ફૂલો સારા આવે છે. ફૂલ આવે ત્યારે ઝાડ પર કોઈપણ પ્રકારની જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ કરશો નહીં. લીચીના બગીચામાં ફૂલ આવે ત્યારે પૂરતી સંખ્યામાં મધમાખીના બોક્સ રાખવા જોઈએ, જેના કારણે પરાગનયન ખૂબ સારું થાય છે અને ફળો ઓછા પડે છે. ફળની ગુણવત્તા પણ સારી છે.

ફળ લાગ્યાના એક અઠવાડિયા પછી પ્લાનોફિક્સ મિલી પ્રતિ 3 લિટર પાણીનો છંટકાવ ફળને પડતા અટકાવવા વાપરી શકાય છે. ફળ આવ્યાના 15 દિવસ પછી, 5 ગ્રામ બોરેક્સનું 5 ગ્રામ પ્રતિ લિટર પાણીના દરે દ્રાવણ બનાવો અને 15 દિવસના અંતરે બે અથવા ત્રણ છંટકાવ કરો. તે ફળો ખરવાનું ઘટાડે છે.

આ સાથે મીઠાશમાં વધારો થાય છે અને ફળના કદ અને રંગમાં સુધારો થાય છે, ફળો ફાટવાની સમસ્યા પણ ઓછી થાય છે. આવી કાળજીથી રાખવાથી ખેડૂતો તેમના બગીચામાં વાવેલા લીચીના ઝાડમાં સારા ફળ મેળવી શકે છે. પરંતુ બગીચામાં વૈજ્ઞાનિક સલાહના આધારે જ કામ કરો.

આ પણ વાંચો : જાન્યુઆરીમાં ઉગાડી શકાતા પાકો અને વાવેતરમાં ખેડૂતોએ ધ્યાન રાખવાની બાબતો

આ પણ વાંચો : Turmeric Farming : હળદરના વાવતેરમાં વધારો છતાં ઉત્પાદનમાં થયો ધરખમ ઘટાડો, શું રસોઈનો રંગ પડશે ફિક્કો ?