પરંપરાગત ખેતીથી ખેડૂતોનો થયો મોહભંગ, મધમાખી ઉછેરથી મેળવી રહ્યા છે સારો નફો

આ દિવસોમાં કેન્દ્ર સરકાર મધ (Beekeeping)નું ઉત્પાદન વધારવા પર ભાર આપી રહી છે. કારણ કે તેમાં ઓછા ખર્ચે સારો નફો છે. આ વાત યુપીના ગોંડા જિલ્લાના ખેડૂતો સારી રીતે સમજે છે. તેથી જ તેઓએ પરંપરાગત ખેતી (Traditional Farming)છોડીને અથવા ઘટાડીને મધ ઉછેર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું છે. અહીં વજીરગંજના વિસ્તારમાં ખેડૂતોનો ખેતીથી મોહભંગ થઈ રહ્યો છે. પરંપરાગત ખેતીનો ખર્ચ વધી રહ્યો છે, પરંતુ નફો ઘટી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતો (Farmers)નવા વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે.

જિલ્લાના ખેડૂતોનું કહેવું છે કે વજીરગંજ બ્લોક જંગલને અડીને આવેલો છે, જેના કારણે રખડતા પ્રાણીઓ અને જંગલી પ્રાણીઓ ઉભા પાકને મોટાપાયે નુકસાન પહોંચાડે છે. પાક નિષ્ફળ જવાના કારણે ખેડૂતોને આર્થિક નુકસાન વેઠવું પડે છે. આથી ખેડૂતો ખેતી છોડી દેવા માંગે છે.

શું કહે છે ખેડૂતો?

જિલ્લાના એક ખેડૂત રવિ કુમાર કહે છે કે તેઓ વર્ષમાં ત્રણ વખત ઓક્ટોબર, ફેબ્રુઆરી અને જૂનમાં મધ કાઢે છે. અત્યારે તે 50 બોક્સમાં મધમાખી પાળે છે. 20 બોક્સથી મધ ઉછેરની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. આનાથી તેમને 30 કિલો શુદ્ધ મધ મળે છે. જે બજારમાં 500 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચાય છે.

રવિ કુમાર પહેલા બિહારમાં એક ખાનગી કંપનીમાં નોકરી કરતા હતા, કોરોના મહામારીને કારણે લોકડાઉનને કારણે ગામમાં આવવું પડ્યું હતું, જ્યારે ગામ અને ખેડૂતો ખેતી વિશે સમજ્યા ત્યારે લોકોએ શેરડીનું બાકી ચૂકવણું અને ડાંગર, ઘઉં પર સરકારી રાહત ન મળવાની વાત કરી. પછી રવિએ મધમાખી ઉછેર કરવાનું નક્કી કર્યું.

મધની વધી રહી છે માગ

વજીરગંજનો કેટલોક વિસ્તાર પર્વતીય અરંગા તળાવને અડીને આવેલો છે. અહીંનું વાતાવરણ મધ ઉત્પાદન માટે અનુકૂળ છે. રવિએ 1 વર્ષ પહેલા 20 બોક્સમાં ઓછા ખર્ચે મધમાખી ઉછેરની શરૂઆત કરી હતી. જે લગભગ 30 કિલોથી તૈયાર કરવામાં આવી હતી. સ્થાનિક લોકો સહિત અયોધ્યા અને બસ્તીના લોકોએ મધ ખરીદ્યું અને લોકોને આ મધની મીઠાશ ખૂબ પસંદ આવી.

પોતાના જ જિલ્લાના લોકોએ મધ હાથો હાથ ખરીદ્યું. આ પછી રવિએ 50 બોક્સમાં મધમાખી ઉછેર કરવાનું શરૂ કર્યું. મુખ્યાલય સહિત બસ્તી, ગોરખપુર અને અયોધ્યામાંથી પણ માગ વધી રહી છે. ખેડૂતો હવે ધીમે ધીમે મધમાખી ઉછેરનો વ્યવસાય વધારવાનું વિચારી રહ્યા છે.

અન્યને આપી રહ્યા છે પ્રેરણા

સાથે જ તેઓ સ્થાનિક લોકોને આ માટે પ્રેરિત કરી રહ્યા છે. રવિ જણાવે છે કે મધમાખી ઉછેરવા માટે ખેતરમાં લાકડાનું એક બોક્સ તૈયાર કરવું પડે છે, તેમાં મધમાખીઓ રાખ્યા બાદ તેની ઉપર શણની બોરી મૂકવામાં આવે છે. તેની ઉપર બોક્સનું ઢાંકણ રાખે છે. તેના સંરક્ષણ માટે મળેલી ગ્રાન્ટમાંથી જ ખેતરમાં સોલાર પાવરથી ચાલતો પંપ લગાવવામાં આવ્યો છે. હવે જિલ્લાના અન્ય ખેડૂતો પણ મધમાખી ઉછેરના વ્યવસાય તરફ વળ્યા છે.