SENSEX એટલે શું? સેન્સેક્સની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ? કોણે આપ્યું તેનું નામ? જાણો તમામ વિગતો

બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેંજ (BSE) માટે છેલ્લું સપ્તાહ સારૂ રહ્યું. સેન્સેક્સ પ્રથમ વખત 50 હજારની ઉપર બંધ રહ્યો હતો અને શુક્રવારે પણ સેન્સેક્સ 50,732 પોઇન્ટની સપાટીએ બંધ રહ્યો હતો. ઘણીવાર તમે લોકોને કહેતા સાંભળ્યા હશે કે આજે બજાર કેટલાક પોઇન્ટ નીચે આવી ગયું છે અને અમુક પોઇન્ટ્સ ઉપર ચડ્યું છે. કંપનીના શેરમાં થયેલા ઉતાર-ચઢાવના સમાચાર સાંભળ્યા હશે અને વાંચ્યા હશે, પરંતુ આ સેન્સેક્સ શું છે? તે કેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે?

સેન્સેક્સ એટલે શું?
સેન્સેક્સ શબ્દ 1989 માં સ્ટોક માર્કેટના વિશ્લેષક દીપક મોહોની દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. તે બે શબ્દોથી બનેલો છે, સંવેદનશીલ અને અનુક્રમણિકા એટલે કે સંવેદનાત્મક અનુક્રમણિકા. સેન્સેક્સ એ ભારતના ભારતીય શેર બજારનો બેંચમાર્ક સૂચકાંક છે. તે બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેંજ (બીએસઈ) પર લિસ્ટેડ શેરના ભાવોના વધઘટનો ઉલ્લેખ કરે છે. તેની શરૂઆત 1 જાન્યુઆરી 1986 ના રોજ થઈ હતી.

સેન્સેક્સ શેર બજારમાં લિસ્ટેડ કંપનીઓના શેરના ભાવો પર નજર રાખે છે. ભારતના સૌથી જૂના સ્ટોક એક્સચેંજ બીએસઈમાં 5,155 કંપનીઓ લિસ્ટેડ છે. શેર બજાર આ બધી કંપનીઓના શેરના ભાવ પર નજર રાખે છે.

સેન્સેક્સની રચના કેવી રીતે થાય છે?
બીએસઈમાં 5,155 કંપનીઓ લિસ્ટેડ છે. તેમાંથી જ 30 મોટી કંપનીઓનો શેરથી સેન્સેક્સ બને છે. સેન્સેક્સની ગણતરીમાં આ કંપનીઓના શેરના ભાવને શામેલ કરવામાં આવે છે. આ 30 મોટી કંપનીઓના શેરનું સૌથી વધુ ખરીદ-વેચાણ થાય છે. આ 30 કંપનીઓ વિવિધ ક્ષેત્રની છે અને તે તેમના ક્ષેત્રની સૌથી મોટી માનવામાં આવે છે. જો કે, સેન્સેક્સમાં સામેલ કંપનીઓ બદલાતી રહે છે.

આ કંપનીઓની પસંદગી સ્ટોક એક્સચેંજની ઇન્ડેક્સ સમિતિ દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ સમિતિમાં ઘણા પ્રકારના લોકોનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં સરકારી, બેંક ક્ષેત્ર અને જાણીતા અર્થશાસ્ત્રીઓ પણ હોઈ છે.

સેન્સેક્સમાં વધઘટ કેવી રીતે થાય છે?
સેન્સેક્સમાં વધઘટ 30 શેરોમાં વધઘટના આધારે થાય છે. જો આ કંપનીઓના શેરોની કિંમત વધી રહી છે, તો સેન્સેક્સ પણ વધે છે અને ઉપર જાય છે. જો આ કંપનીઓના શેરના મૂલ્યમાં ઘટાડો થાય છે, તો સેન્સેક્સ પણ નીચે આવે છે. કંપની જો કોઈ નવો પ્રોજેક્ટ શરૂ કરશે તો કંપનીના શેર વધવાની શક્યતા છે અને જો કંપની મુશ્કેલ સમયમાં છે, તો રોકાણકારો કંપની છોડવાનું શરૂ કરે છે. શેરના ભાવ પર તેની નકારાત્મક અસર થાય છે અને સેન્સેક્સ નીચે આવવાનું શરૂ કરે છે.

નિફ્ટી અને સેન્સેક્સ વચ્ચે શું તફાવત છે?
સેન્સેક્સ 1986 માં શરૂ થયો હતો, જ્યારે નિફ્ટી 1994 માં શરૂ થયો હતો. સેન્સેક્સ એ બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેંજ (બીએસઈ) નો ઈન્ડેક્સ છે અને નિફ્ટી નેશનલ સ્ટોક એક્સચેંજનો સૂચકાંક છે. નિફ્ટી પાસે 50 મોટી કંપનીઓ લિસ્ટેડ છે, જ્યારે સેન્સેક્સમાં 30 મોટી કંપનીઓ છે. સેન્સેક્સની બેઝ વેલ્યુ 100 છે અને નિફ્ટીની બેઝ વેલ્યુ 1000 છે.