
ભારતીય બેંકિંગ ક્ષેત્રના નિયામક રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) એ બેંકિંગ નિયમોના ભંગ બદલ દેશની અગ્રણી ખાનગી બેંક ‘કોટક મહિન્દ્રા બેંક’ પર ₹61.95 લાખનો મોટો દંડ ફટકાર્યો છે. બેંકિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટ અને ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપનીઝ એક્ટની વિવિધ જોગવાઈઓના ઉલ્લંઘન બદલ કેન્દ્રીય બેંકે આ કડક પગલું ભર્યું છે.
RBI ની કાર્યવાહી અચાનક નહોતી; તેના પાછળ ગંભીર કારણો છે. કેન્દ્રીય બેંકની તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે કોટક મહિન્દ્રા બેંક બેંકિંગ સેવાઓ સંબંધિત ઘણા મુખ્ય ધોરણોનું પાલન કરવામાં નિષ્ફળ ગઈ છે. સૌથી નોંધપાત્ર વિસંગતતા બેઝિક સેવિંગ્સ બેંક ડિપોઝિટ એકાઉન્ટ (BSBD) સાથે જોવા મળી હતી. જ્યારે ગ્રાહકોની ચોક્કસ શ્રેણીઓને ફક્ત એક જ BSBD એકાઉન્ટ રાખવાની મંજૂરી છે, ત્યારે બેંકે એવા ગ્રાહકો માટે વધારાના ખાતા ખોલ્યા હતા જેમની પાસે પહેલાથી જ આ સુવિધા હતી.
આટલું જ નહીં, બેંકે તેના બિઝનેસ કોરસપોન્ડન્ટ્સ (BCs) સાથે કરાર કર્યા હતા જેનાથી તેઓ તેમના અધિકારક્ષેત્રની બહારની પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાઈ શકે છે. વધુમાં, ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપની (CIC), અથવા ફક્ત ક્રેડિટ બ્યુરોને કેટલાક દેવાદારો વિશે ખોટી માહિતી આપવાનો મામલો પણ પ્રકાશમાં આવ્યો છે. આ એક ગંભીર મુદ્દો છે કારણ કે ખોટી માહિતી કોઈપણના ક્રેડિટ સ્કોરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
બેંકના જવાબથી RBI અસંતુષ્ટ દંડ લાદતા પહેલા RBI એ બેંકને ‘કારણ બતાવો નોટિસ’ પાઠવી હતી. જોકે, બેંક દ્વારા આપવામાં આવેલા ખુલાસા અને દસ્તાવેજોથી RBI સંતુષ્ટ ન જણાતા આ નાણાકીય દંડ લાદવાનો નિર્ણય લેવાયો હતો.
ગ્રાહકો માટે રાહત: થાપણો સંપૂર્ણ સુરક્ષિત RBI એ સ્પષ્ટતા કરી છે કે આ દંડ માત્ર નિયમનકારી ખામીઓને કારણે છે. આની અસર ગ્રાહકોના ખાતા, ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ કે અન્ય કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન પર પડશે નહીં. ગ્રાહકોના નાણાં બેંકમાં સંપૂર્ણ સુરક્ષિત છે.