વૈજ્ઞાનિકોએ ઓક્સિજન સેન્સર બનાવ્યું,ખાણો અને ઉંચાઈ પર જીવન બચાવવામાં મદદરૂપ

દેશના વૈજ્ઞાનિકોએ નેનોરોડ્સ(Nanorods)  આધારિત ઓક્સિજન સેન્સર(Sensor)  બનાવ્યું  છે. જે અલ્ટ્રા વાયોલેટ (યુવી) રેડિયેશનની મદદથી રૂમના સામાન્ય તાપમાને કામ કરે છે. તે ભૂગર્ભમાં ખાણ  અને ઉંચાઈવાળા સ્થળો વિમાન અને સંશોધન પ્રયોગશાળાઓ જેવા સ્થળોએ ઓક્સિજન ગેસની સાંદ્રતાના પીપીએમને  શોધી શકે છે. તે રૂમના તાપમાને કાર્યરત એક ઝડપી અને પસંદગીયુક્ત ઓક્સિજન સેન્સર(Sensor) ખાણો અને  ઉંચાઈઓ જેવા સ્થળોએ જીવન બચાવી શકે છે.

સેન્ટર ફોર નેનો એન્ડ સોફ્ટ મેટર સાયન્સિસ (CENS)  ના વૈજ્ઞાનિકે  ભારત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ હેઠળની એક સ્વાયત સંશોધન સંસ્થા છે. જેમાં  ડો. અંગપ્નનના   નેતૃત્વમાં વૈજ્ઞાનિકોની ટીમે મેટલ ઓકસાઈડ સેમિકન્ડક્ટર (એમઓએસ) બનાવ્યું છે.

રૂમના તાપમાને કામ કરે છે
નેનોરોડ્સ(Nanorods) અરે-આધારિત ઓક્સિજન સેન્સર(Sensor) આ સેન્સર યુવી કિરણોત્સર્ગની મદદથી ઓરડાના તાપમાને કામ કરે છે. તે ઓક્સિજન ગેસની સાંદ્રતાની વિશાળ પીપીએમ શ્રેણી શોધી શકે છે. ડો. એસ. અંગપન્નના નેતૃત્વમાં  હિરન જ્યોતિલાલ, ગૌરવ શુક્લા, સુનિલ વાલિયા અને ભરત એસપીના  સહયોગથી  ટાઇટેનિયમ ઓકસાઈડનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. તેની વિગતો અને સામગ્રી સંશોધન જર્નલ બુલેટિનમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી.

સેન્સરમાં સારી સ્થિરતા
ટીમે દર્શાવ્યું કે આ સેન્સર ઓછા વીજ વપરાશ સાથે શ્રેષ્ઠ પરિણામ આપે છે અને ઓરડાના તાપમાને કાર્ય કરે છે. તૈયાર કરેલા સેન્સરો(Sensor) એ 1000 પીપીએમ પર આશરે 3 સેકંડ અને 10 સેકન્ડના પ્રતિક્રિયા  અને પુન:પ્રાપ્તિના સમયનું પ્રદર્શન કર્યું હતું.  સેન્સર સારી સ્થિરતા સાથે 25 પીપીએમથી 1 મિલિયન પીપીએમ (100%) સુધી ઓક્સિજન સાંદ્રતામાં કાર્ય કરે છે.

નાના ફોર્મેટમાં વિકસિત કરવાનું ચાલુ 

સુપીરીયર સેન્સીંગ પ્રોપર્ટીના કારણે વધેલી વિદ્યુત વાહકતા, એક્ઝિટન (ઇલેક્ટ્રોન અને સકારાત્મક છિદ્રનું સંયોજન) અને પાણીના અણુ (સપાટીથી બહાર નીકળતા) નું અવશોષણને દર્શાવે છે. તેનાથી ઑક્સીજનના અણુઓની વધેલી માત્રાના સ્લેનટેડ નેનોરોડસ એરેમાં હાજર ટાઇટેનિયમ ડાયોક્સાઇડમાં રહેલા ક્રોમિયમ સાથેપરસ્પર સંપર્ક માટે સરળતા પ્રદાન કરે છે.

સીએનએસની ટીમ યોગ્ય ઇલેક્ટ્રોનિક નોઝ બનાવવા માટે સેન્સર અને તેના ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઇન્ટરફેસિંગ ને અન્ય ગેસ સેન્સર સાથે મેળવીને નાના બંધારણમાં વિકસાવવા પર કામ કરી રહી છે.