તિલક માત્ર ધાર્મિક પ્રતીક નથી, તે તમારી ઓળખ છે ! જાણો દરેક તિલક પાછળનું ખાસ રહસ્ય
ભારતીય સંસ્કૃતિ અને સનાતન પરંપરામાં, કપાળ પર લગાવવામાં આવેલું તિલક હિન્દુ ધર્મના વિવિધ સમુદાયોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ચાલો જાણીએ કે આના કેટલા પ્રકાર છે અને તેનું મહત્વ શું છે.
ઉર્ધ્વપુંડ - આ તિલક વૈષ્ણવ સમુદાય સાથે સંકળાયેલું છે. તે ચંદન, ગરુડ અથવા માટીથી બનાવવામાં આવે છે અને તે ભગવાન વિષ્ણુના પગનું પ્રતીક છે. તેમાં ઘણીવાર મધ્યમાં લાલ રેખા પણ હોય છે જે લક્ષ્મીજીનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
કુમકુમ અથવા ચંદનનું ગોળ બિંદુ - આ તિલક સામાન્ય રીતે શાક્ત સમુદાય સાથે સંકળાયેલું છે અને તેને દેવી શક્તિની પૂજાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. સ્ત્રીઓ તેને કુમકુમ સાથે લગાવે છે. તેને શુભતા અને સૌભાગ્યનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
રામાનંદી તિલક - આ તિલક રામાનંદી સંપ્રદાયના લોકો દ્વારા લગાવવામાં આવે છે. તેને 'રામ નામનું તિલક' પણ કહેવામાં આવે છે. રામાનંદી તિલક મુખ્યત્વે રામાનંદી સંપ્રદાયના સંતો અને ઋષિઓ દ્વારા લગાવવામાં આવે છે, જેને રામાનંદી વૈષ્ણવો તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ પરંપરા હજુ પણ ઉત્તર ભારતના ઘણા અખાડા અને મઠોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. રામાનંદી તિલક ભગવાન શ્રી રામ અને ભગવાન હનુમાનની પૂજા સાથે સંબંધિત છે. સફેદ રેખા ભગવાન વિષ્ણુ/રામનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, જ્યારે મધ્યમાં લાલ રેખા માતા સીતા અને ભક્ત હનુમાનજી પ્રત્યેની ભક્તિ દર્શાવે છે.
ગોળ ચંદનનું તિલક - આ તિલક પૂજા કરતી વખતે અથવા મંદિરમાં જતી વખતે લગાવવામાં આવે છે. ચંદન ઠંડક અને મનની શાંતિ આપે છે, જ્યારે આ કુમકુમ ઉર્જા અને શક્તિનો અનુભવ કરાવે છે.
નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલો ઉપાય ધાર્મિક આસ્થાઓ અને લોક માન્યતાઓ પર આધારિત છે, જેનો કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવો નથી. સામાન્ય જનરૂચિને ધ્યાનમાં રાખીને આ લેખને અહીં પ્રસ્તુત કરવામાં આવ્યો છે.
