History of city name : તારાગઢ કિલ્લાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
રાજસ્થાનના બુંદી શહેરને અડીને આવેલી અરવલ્લી પર્વતમાળાની ઊંચી ટેકરીઓ પર સ્થિત આ ઐતિહાસિક ગઢને તારાગઢ કિલ્લો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. સ્થાનિક લોકો એને બુંદીનો પ્રાચીન કિલ્લો પણ કહે છે. બુંદી રાજ્યની સ્થાપના કરનાર રાવ દેવ હાડાએ 14મી સદી દરમિયાન આ ભવ્ય ગઢના નિર્માણનો આરંભ કર્યો હતો, જેથી તે આજ સુધી શૌર્ય અને સ્થાપત્યકળાનું પ્રતિક બની રહ્યો છે.
આજે તારાગઢ કિલ્લો હરિયાળી ટેકરીઓ અને જંગલી પ્રકૃતિ વચ્ચે એકાંતમાં ઉભો છે, પરંતુ લાંબા સમયથી થઇ રહેલી અવગણનાની અસર તેના પર સ્પષ્ટ રીતે દેખાય છે. કોટાથી લગભગ 39 કિમી દૂર સ્થિત આ ગઢનું નિર્માણ 1354 આસપાસ થયું હતું. ઊંચો ઢાળ પર આવેલી તેની રચનામાં પ્રવેશ માટે ત્રણ મુખ્ય દ્વાર લક્ષ્મી પોળ, ફૂટા દરવાજા અને ગગુડી કા ફાટક બનાવવામાં આવ્યા હતા. 13મી–14મી સદી દરમિયાન ઊભા કરાયેલા આ દ્વાર આજે તિરાડો અને અને મોટાભાગે ખંડેર હાલતમાં છે. પોતાના તેજસ્વી સમયામાં આ ‘સ્ટાર કિલ્લો’ તેની ગુપ્ત સૂરંગો માટે જાણીતો હતો, પરંતુ હાલ આ રસ્તાઓ બંધ પડી ગયા છે અને તેમની રચનાના કોઈ નકશા ઉપલબ્ધ ન હોવાથી તેમના નિશાન શોધવા પણ અત્યંત મુશ્કેલ છે. ( Credits: Getty Images )
તારાગઢ કિલ્લો તેના સુવર્ણ યુગમાં ટેકરીને આરપાર કરતી ગુપ્ત સૂરંગો માટે વિશેષ પ્રસિદ્ધ હતો. કહેવાય છે કે યુદ્ધ દરમ્યાન પરાજયની શક્યતા ઊભી થાય ત્યારે રાજા અને તેમના સૈનિકો આ સૂરંગોની મદદથી સુરક્ષિત રીતે બહાર નીકળી શકતા. કિલ્લાની ડિઝાઇનમાં અનેક ટનલ સમાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ તેમના વિશે કોઈ અધિકૃત ઐતિહાસિક નોંધો ઉપલબ્ધ નથી, તેથી આજ સુધી પણ તેમની ચોક્કસ રચના રહસ્યમય જ છે. સમયની સાથે મોટાભાગની સૂરંગો ધરાશાયી થઇ કાટમાળથી ઢંકાઈ ગઈ છે, જેના કારણે હાલ એ માર્ગોમાં પ્રવેશ કરવો શક્ય નથી. ( Credits: Getty Images )
તારાગઢ કિલ્લાનો સૌથી પ્રસિદ્ધ હિસ્સો તેના વિશાળ યુદ્ધભૂમિ તરીકે ઓળખાતો 16મી સદીનો ભીમ બુર્જ છે. આ મજબૂત બુર્જ પર એક સમયમાં ‘ગર્ભ ગુંજમ’ નામની પ્રચંડ તોપ સ્થાપિત હતી, જેને તેના ગર્જન જેવા ધડાકાઓ માટે ઓળખવામાં આવતો, માનો કિલ્લાના અંતરાળમાંથી ગર્જના સંભળાતી હોય. ( Credits: Getty Images )
તારાગઢ કિલ્લાનું નિર્માણ આસપાસના વિસ્તારમાં મળતા કઠણ અને લીલા રંગના સર્પ પથ્થરથી કરવામાં આવ્યું હતું. આ ખાસ પથ્થર પર સૂક્ષ્મ કોતરણી કરવી મુશ્કેલ હોવાથી, કિલ્લાની ભીંતોમાં શિલ્પોની સંખ્યા ઓછી અને ચિત્રકલાનું પ્રમાણ વધારે જોવા મળે છે. અહીં રચાયેલા ભીતિચિત્ર ભારતીય દરબારી ચિત્રશૈલીના પ્રાચીન અને ઉત્તમ ઉદાહરણ માનવામાં આવે છે. સમયની અસરથી ઘણા ચિત્રો ધીમે ધીમે ઝાંખા પડી ગયા છે અને બારીઓમાં લાગેલા રંગીન કાચ પણ હવે તૂટફૂટની સ્થિતિમાં છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) ( Credits: Getty Images )
